Jizzax tuman iqtisodiyot kolleji




Download 242,5 Kb.
bet2/2
Sana31.05.2024
Hajmi242,5 Kb.
#258179
1   2
Bog'liq
услубий кулланма

Revizor dasturlar — dastlab dastur va diskning tizimli sohasi haqidagi ma'lumotlarni xotiraga oladi, so'ngra ularni dastlabkisi bilan solishtiradi. Mos kelmagan hollar haqida foydalanuvchiga ma'lum qiladi. Masalan, CRCLIST va CRCTEST dasturlar.
Doktor revizorlar— revizor va doktorning aralashmasi, boshqacha aytganda, fayl va diskning tizimli sohasidagi o'zgarishlarni nafaqat aniqlaydigan, balki o'zgargan holda ularni dastlabki holatga qaytarishi mumkin bo'lgan dasturlardir.
Filtr dasturlar yoki rezident dasturlar kompyuterning tezkor xotirasida rezidentday joylanadi va viruslar tomonidan zararni ko'paytirish va ziyon yetkazish maqsadida operatsion tizimga qilinayotgan murojaatlarni ushlab qolib, ular haqida foydalanuvchi­ga ma'lum qiladi. Foydalanuvchi ushbu amalni bajarish yoki bajarmaslikka ko'rsatma beradi. Masalan, Flushot Plus va Antirus dasturlari.
Virusga qarshi dasturlar quvvatiga qarab bir necha turga bo'linadi. Quyida eng ko'p tarqalgan virusga qarshi DSAV 2.0 («Dialog-nauka A.B.») kompleksi bilan tanishamiz. Uning tarkibiga quyidagilar kiradi:
AIDSTEST — viruslarni aniqlash va yo'qotish uchun mo'ljallangan virusga qarshi ko'p qirrali dastur (har haftada yangilanib turadi).
Doctor WEB (Dr Web) -- yangidan yaratilgan, ma'lum va noma'lum viruslarni aniqlash va yo'qotish uchun ishlatiladigan virusga qarshi dastur. U arxivlangan va vaksiyalangan fayllarda ham viruslarni aniqlay oladi (har oyda o'rtacha 2 marta yangilanadi).
ADINF — diskdagi barcha o'zgarishlarni nazorat qiluvchi, disklarning virusga qarshi revizor dasturi (bir yilda bir necha marta yangilanadi). Diskdagi barcha dasturlarning fizik kamchiliklarini nazorat qiladi. Diskning tizimli sohasini va fayllar holatini eslab qoladi va qayta yuklashda diskdagi o'zgarishlarni aniqlaydi, agar biror xavfli o'zgarishlar aniqlansa, foydalanuvchiga bu haqda xabar beradi.
ADINF CURE MODVLE - - ADINF disklar revizoridagi davolash moduli bo'lib, revizor tomonidan zararlanganligi aniqlangan fayllarni avtomatik holatda tiklaydi (yiliga bir necha marta yangilanadi).
SHERIF -- qattiq diskdagi operatsion tizim, dasturlar va ma'lumotlar faylini 100% kafolat bilan himoyalovchi resident dastur.
Bu dasturlar asosan MS DOS muhitida ishlatiladi (ularni Windows muhitiga moslash ham mumkin).
Amalda yuqoridagilarning bittasidan foydalanish maqsadga muvofiq. Biror dasturni o'rnatib, uni doimiy ravishda yangilab borilsa, foydaliroq bocladi.
Kompyuterlarga virus yuqqanda (yoki yuqqanlik haqida gumon bo'lsa) quyidagi qoidalarni esda tutish va qo'llash lozim:
Dastlab, qarshi kurash qarorlarini qabul qilishga shoshmaslik kerak. O'ylamasdan qilingan harakatlar tiklash mumkin bo'lgan fayllarning bir qismini yo'qotishgina emas, balki kompyuterni yana qayta kasallantirishga olib kelishi mumkin.
Virus o'zining buzg'unchiligini davom ettirmasligi uchun kompyuterni o'chirish lozim.
Kompyuter kasallanishi va davolash ko'rinishini aniqlashga mo'ljallangan barcha amallarni yozishdan himoyalangan operatsion tizimli disk bilan kompyuterni ishga tushirish orqaligina bajarish mumkin.
Drweb dasturidan foydalanish bilan tanishib chiqamiz.
Bu dasturni ishga tushirish uchun drweb.exe faylidan foydalaniladi. Natijada 2-rasmdagi tasvir — dasturning asosiy menyusi hosil bo'ladi. Menyudan foydalanib qanday fayllarni tekshirish va tekshirish bilan bog'liq barcha parametrlar o'rnatiladi. So'ngra «Тест» dagi «Лечение» ko'rsatmasini tanlash yoki Ctrl va F5 tugmachalarini birgalikda bosish orqali viruslardan davolash j'arayoni boshlab yuboriladi. Dastur xotiraning ko'rsatilgan qismini tekshirib, mavjud viruslarni davolashga harakat qiladi va ish oxirida mos hisobotni chiqaradi.
Kompyuter viruslaridan saqlanishning ehtiyotkorlik tadbirlari
Virusdan ko'riladigan zararlarga quyidagilarni misol qilib ko'rsatish mumkin:
kompyuter qattiq diski yoki tezkor xotirasining ifloslanishi - virusli dastur ko'payishi jarayonida butun qattiq diskni o'zining nuqtalari yoki boshqa belgilari bilan to'ldirishi mumkin. Bularni u tezkor xotiraga ham yozishi va shu bilan uning hajmini kamaytirishi mumkin;
fayllar joylashish jadvalining buzilishi. U buzilsa, diskdan kerakli fayl va katalogni o'qish mumkin bo'lmaydi;
yuklanish sektoridagi ma'lumotlarning buzilishi. Yuklanish sektori diskdagi maxsus dastur bo'lib, uning buzilishi disk ishini to'xtatib qo'yadi;
diskni qayta formatlash — diskdagi barcha axborot butunlay yo'qoladi;
diskka biror xabar chiqarishi yoki biror kuyni ijro etishi mumkin. Ko'p hollarda bu xabar tushunarsiz bo'ladi;
kompyuterning o'z-o'zidan qayta yuklanishi;
tugmachalar majmui ishini to'xtatib qo'yishi;
dasturli va ma'lumotli fayllar mazmunining o'zgarishi. Virus ma'lumotlarni ixtiyoriy ravishda aralashtirib qo'yadi va hokazo.
Oddiy virusdan zararlanishni virusga qarshi dasturlar yordamida oson aniqlash mumkin. Polimorf (murakkab tuzilishga ega) viruslarni bu usul bilan aniqlash qiyin, chunki ular o'z-o'zini nusxalashda ko'rinishini o'zgartiradi.
Makroslar bilan ishlaydigan ilovalar makroviruslar bilan zararlanishi mumkin. Makroviruslar — fayllarga ma'lumotlar bilan birga o'rnatiladigan buyruqlardir. Bunday ilovalarga misol qilib Word, Excel va Postscripter interpretatorlarini ko'rsatish mumkin. Ular ma'lumotlar faylini ochayotganda makrovirus bilan zararlanadi.
Ilgari faqat disklar virus bilan zararlanar edi. Chunki viruslar disklar orqali kompyuterdan kompyuterga о’tаг edi. Yangi VBS viruslari esa modem orqali tarqaladigan bo'ldi. Internetning paydo bo'lishi viruslarga qarshi kurashning an'anaviy usullari foyda bermaydigan yana bitta kanalning hosil bo'lishiga olib keldi.
Viruslar bilan zararlanish ehtimoli kompyuterda yangi fayllar va ilovalarning paydo bo'lish chastotasiga mos ravishda ortadi. Kompyuterdagi ma'lumotlarning ahamiyati qanchalik zarur bo'lsa, virusga qarshi xavfsizlik choralari shunchalik yuqori bo’lishi kerak. Bu narsalarga befarq bo'lish nafaqat katta moddiy zarar ko'rish, balki tashkilot yoki firmaning bundan keyingi faoliyati masalasini ham o'rtaga qo'yishi mumkin.
Shuni esdan chiqarmaslik kerakki, viruslar, odatda, foydalanuv-chining biror amali (masalan, ilovalarni o'rnatish, tarmoqdan fayllarni o'qish, elektron aloqani o'qish va h.k.) natijasida paydo bo'ladi. Shuning uchun ma'lumotlar kirish joyiga maxsus flltrlar, zararlangan fayl va dasturlarni yuklashni cheklovchi maxsus dasturlar o'rnatilishi zarur. Bunday qurilmalardan biri Symantic korporatsiyasi mahsulidir (Toshkentda Nuron DC kompaniyasi uning partnyori hisoblanadi). Symantic bitta mashina o'rniga butun korporativ tarmoqni kompleks himoyalash g'oyasini ilgari suradi. Virusning korporativ tarmoqqa kirish nuqtasi istalgan nuqtada -brauzerdan to ishchi stansiyagacha bo'lishi mumkin. Shuning uchun nazorat barcha bosqichlarda amalga oshiriladi. Virusga qarshi Symantic dasturiy ta'minoti Dynamic Document Revien korporatsiyasi texnologiyasida bajarilgan va E-mail viruslariga ham qarshi kurash olib boradi.
Virusga qarshi dasturli ta'minot ishining alohida xususiyati shundaki, virusga qarshi dasturlar omborini o'z vaqtida yangilab turish kerak.
NAZORAT SAVOLLARI



  1. Kompyuter virusi nima?

  2. Viruslardan qanday saqlanish mumkin?

  3. Virus dasturlarining vazifalariga nimalar kiradi?

  4. Kompyuter viruslarining qanday guruhlarini bilasiz?

  5. Virusdan ko’riladigan zararlarga nimalar kiradi?

  6. Dastlabki viruslarning zamonaviy viruslardan farqi nima?

  7. Virusdan saqlanish uchun qanday choralar ko’rish kerak?

FOYDALANILGAN ADABIYOTLAR:





  1. “Axborot texnologiyalari” Akademik litsey va kasb-xunar kollejlari uchun darslik

  2. Braydo “Ofis texnikasi”

Darsning asosiy maqsadi o’quvchilarga kerakli bo’lgan bilim va ko’nikmalarni etkazishdir Shuning uchun ushbu mavzuni yoritishda va o’quvchilarga imkon qadar tushunarli qilib, zamon talablariga jovob beradigan darajada qilib utish uchun dars utishning noan’anaviy usullaridan biri “Aqliy xujum” shaklidan foydalanamiz. Buning uchun o’quvchilar o’rtasida mavzuga oid savollar tashlanadi va shu savollar o’quvchilar o’rtasida muhokama qilinadi. Masalan:



  1. Tabiatda virus nima?

  2. Kompyuter virusi nima?

  3. Tabiatdagi virus bilan kompyuter virusidan farqi nima?

  4. Kompyuetr virusi qanday hollarda yo’qishi mumkin?

  5. Kompyuter virusidan qanday saqlanish mumkin?



Ushbu savollar o’quvchilar tomonidan muhokama qilinayotgan vaqtda o’quvchilarning fikr va mulohazalarini ilmiy tomondan tuldirilib boriladi, yoki o’quvchilar fikri tug’ri yo’naltirib boriladi. Bu esa o’quv jarayonida o’quvchilarning mavzuni yanada chuqurroq bilishlariga yordam beradi. Buning natijasi Respublikamizda kasb-hunar kollejlarida hozirgi zamon talablariga javob beradigan kasb-hunar ta’limi mutaxassislari tayyorlashga imkon yaratiladi.
Download 242,5 Kb.
1   2




Download 242,5 Kb.