Jsp example

Download 0,96 Mb.
Sana	16.05.2024
Hajmi	0,96 Mb.
	#238990

Bog'liq
1715707926 (1)

" + message + "

O’ZBEKISTON RESPUBLIKASI RAQAMLI TEXNOLOGIYALAR VAZIRLIGI
MUHAMMAD AL-XORAZMIY NOMIDAGI
TOSHKENT AXBOROT TEXNOLOGIYALARI UNIVERSITETI
TELEKOMUNIKATSIYA TEXNOLOGIYALARI FAKULTETI

“TBTA” va “DT” kafedrasi

CSP030-Individual loyiha 2
Mavzu: «JSP texnologiyasi asosida kliyent-server ilovasini yaratish

Bajardi: Jumanov Davronbek Abdumo’min o‘g‘li

(F.I.O.)
Rahbar: Berdimuradov Mirzohid Samidulla o‘g‘li
(F.I.O.)
Baholash: _____________/_______________
(max=100 ball) / (5-ballik baho)
Toshkent 2024
CSP030-INDIVIDUAL LOYIHA 2
haqida ma’lumotlar

1	Talaba haqida
Jumanov Davronbek Abdumo’min o‘g‘li 3- kurs TF 413-21 guruhi talabasi Tel nomer (+998 )932940910
2	Tanlangan mavzu nomi
JSP texnalogiyasi asosida kilent-server ilovasini yaratish
3	Loyiha ishini bajarishdan olingan natijalar
JSP texnalogiyasini ishlash prinsipi kilent server yaratish eng sodda tarmoq qurish.
4	Ishni topshirish muddati

Mundarija

KIRISH………………………………..……….……….......................			4
	…..	5
1.1	JSP yordamida mijoz-server ilovasini yaratish…………...	5
1.2 1.3	Kliyent-server aloqa protokollarini loyihalash............................. Serverda fayllarni saqlash va boshqarish ……………….………	7 12
II.	JSP-ga asoslangan veb-ilovada server ishlashi…………………….	14
2.1	JSP fayllarini yaratish………………………..	14
2.2 2.3	Server va mijozlar o'rtasida tarmoq ulanishlarini o'rnatish... SQL inyeksion hujumlarini oldini olish………………….	16 20
XULOSA ……………………………………………….......................			27
ADABIYOTLAR ……………………….……………........................			28

KIRISH
JSP (JavaServer Pages) yordamida mijoz-server ilovasini yaratish server tomoni mantig'i Java yordamida amalga oshiriladigan va mijoz interfeysi JSP tomonidan dinamik ravishda yaratiladigan veb-ilovani yaratishni o'z ichiga oladi. Qadamlarning yuqori darajadagi umumiy ko'rinishi:

1. O'rnatish muhiti: Tizimingizda Java ishlab chiqish muhiti o'rnatilganligiga ishonch hosil qiling. Bu odatda JDK (Java Development Kit) va Apache Tomcat kabi servlet konteynerini o'z ichiga oladi.
2. Loyiha tuzilmasi: Loyiha fayllaringizni tartibga soling. Umumiy tuzilma JSP fayllari, Java sinflari, veb-resurslar (masalan, CSS, JavaScript) va konfiguratsiya fayllari uchun kataloglarni o'z ichiga olishi mumkin.
3. Java sinflarini yozing: Mijozlarning so'rovlarini ko'rib chiqadigan va javoblarni ishlab chiqaradigan Java sinflari yordamida server tomoni mantiqini amalga oshiring. Bu sinflar servletlar yoki boshqa Java komponentlari bo'lishi mumkin.
4. JSP fayllarini yarating: ilovangizning taqdimot qatlamini aniqlash uchun JSP fayllarini yozing. Ushbu fayllar dinamik kontent yaratish uchun HTML belgilarini o'rnatilgan Java kodi yoki JSP teglari bilan aralashtirib yuboradi.
5. Joylashtirish deskriptorini (web.xml) sozlang: Servlet xaritalarini, ishga tushirish parametrlarini va boshqa sozlamalarni aniqlash uchun ilovangizning joylashtirish deskriptorini, web.xml ni sozlang.
6. Kompilyatsiya va joylashtirish: Java sinflari va JSP fayllarini kompilyatsiya qiling va ularni servlet konteyneriga (masalan, Tomcat) joylashtiring. Bu sizning ilovangizni WAR (Veb ilovalar arxivi) fayliga joylashtirishni va uni servlet konteyneriga joylashtirishni o'z ichiga oladi.
7. Sinov va disk raskadrovka: Ilova kutilgandek ishlashiga ishonch hosil qilish uchun uni yaxshilab sinab ko'ring. Muammolarni bartaraf etish uchun disk raskadrovka vositalari va jurnallardan foydalaning.
8. So'rovlar va javoblarni ko'rib chiqing: mijoz so'rovlarini ko'rib chiqish, ma'lumotlarni qayta ishlash va tegishli javoblarni yaratish uchun Java sinflaringizda mantiqni qo'llang. Ma'lumotlarni foydalanuvchiga taqdim etish uchun JSP fayllaridan foydalaning.
9. Mijoz tomoni funksiyasini amalga oshiring: mijoz tomoni interfeysini yaxshilash uchun HTML, CSS va JavaScript dan foydalaning. Mijoz va server o'rtasidagi asinxron aloqa uchun AJAX dan foydalanishingiz mumkin.
10. Xavfsizlik masalalari: Ilovangizni XSS (Saytlararo skript), CSRF (Saytlararo so'rovlarni soxtalashtirish) va SQL injection kabi keng tarqalgan veb zaifliklaridan himoya qilish uchun xavfsizlik choralarini ko'ring.
11. Optimallashtirish va masshtablilik: unumdorligi va miqyosi uchun ilovangizni optimallashtiring. Bu keshlash, ma'lumotlar bazasini optimallashtirish va boshqa usullarni o'z ichiga olishi mumkin.
12. Hujjatlar va texnik xizmat ko'rsatish: Kod va konfiguratsiyani hujjatlashtiring va doimiy yangilanishlar va yaxshilanishlar uchun texnik xizmat ko'rsatish rejasini tuzing.
Esda tutingki, JSP Java veb-ishlab chiqish stekining faqat bir qismidir. Rivojlanish jarayonini soddalashtirish va barqarorlikni yaxshilash uchun Spring MVC yoki Struts kabi ramkalardan ham foydalanishingiz mumkin. Bundan tashqari, RESTful API kabi zamonaviy veb-ishlab chiqish amaliyotlarini va boy, interaktiv foydalanuvchi interfeyslarini yaratish uchun React yoki Angular kabi mijoz ramkalarini ko'rib chiqing.
Java veb-ishlab chiqish muhitini o'rnatish zarur vositalarni o'rnatish va ularni to'g'ri sozlashni o'z ichiga oladi. JDK va Apache Tomcat yordamida muhitingizni qanday sozlashingiz mumkin:
1. JDK (Java Development Kit) ni o'rnating:
• Oracle veb-saytidan operatsion tizimingizga mos keladigan JDK ni yuklab oling yoki OpenJDK ni qabul qiling.
• Operatsion tizimingiz uchun taqdim etilgan o'rnatish ko'rsatmalariga amal qiling.
• JAVA_HOME muhit o'zgaruvchisini JDK o'rnatilgan katalogga ishora qilib sozlang.
2. Apache Tomcat-ni yuklab oling:
• Apache Tomcat veb-saytiga (https://tomcat.apache.org/) o'ting va Apache Tomcatning so'nggi versiyasini yuklab oling.
• Operatsion tizimingiz uchun mos tarqatish formatini (masalan, zip yoki tar.gz) tanlang.
3. Tomcatni chiqarib oling:
• Yuklab olingan Tomcat arxivini tizimingizdagi katalogga chiqarib oling.
• Bu sizning Tomcat o'rnatish katalogingiz bo'ladi.
4. Tomcat-ni sozlang:
• Tomcat o'rnatish katalogiga o'ting.
• Agar kerak bo'lsa, muhit o'zgaruvchilarini sozlang (masalan, CATALINA_HOME Tomcat o'rnatish katalogiga ishora qiladi).
• Ixtiyoriy ravishda Tomcat konfiguratsiya fayllarida (masalan, server.xml, web.xml) port raqamlari, foydalanuvchi autentifikatsiyasi va hokazo kabi server sozlamalarini sozlashingiz mumkin.
5. Tomcat o'rnatilishini sinab ko'ring:
• Tomcat bin katalogida joylashgan ishga tushirish skriptini (Unix/Linux uchun startup.sh yoki Windows uchun startup.bat) ishga tushirish orqali Tomcatni ishga tushiring.
• Veb-brauzerni oching va http://localhost:8080 saytiga tashrif buyuring. Tomcat o'rnatilgan va to'g'ri ishlayotgan bo'lsa, Tomcat xush kelibsiz sahifasini ko'rishingiz kerak.
6. Rivojlanish muhitini sozlang:
• Java veb-ishlab chiqish uchun Eclipse, IntelliJ IDEA yoki NetBeans kabi Integrated Development Environment (IDE) ni tanlang.
• IDE-ni o'rnating va uni JDK va Tomcat bilan ishlash uchun sozlang. IDE'larda odatda plaginlar yoki Tomcat kabi servlet konteynerlari bilan veb-ishlab chiqish uchun o'rnatilgan yordam mavjud.
7. Veb-ilova namunasini yarating (ixtiyoriy):
• Sinov sifatida siz muhitingiz to'g'ri sozlanganligiga ishonch hosil qilish uchun oddiy "Salom dunyo" veb-ilovasini yaratishingiz mumkin.
• Asosiy servlet yoki JSP ilovasini yaratish bo'yicha onlayn mavjud o'quv qo'llanmalariga rioya qiling va uni Tomcat-ga joylashtiring.
Bir marta ko'ring Loyiha fayllaringizni samarali tartibga solish aniq va tuzilgan kod bazasini saqlash uchun juda muhimdir.
JSP texnologiyasidan foydalangan holda Java veb-ilovasi uchun umumiy loyiha tuzilishi:

project-name/

│
├── src/ # Source code directory
│ ├── main/ # Main source code
│ │ ├── java/ # Java classes
│ │ │ └── com/
│ │ │ └── example/
│ │ │ └── controllers/ # Java servlets and controllers
│ │ │ └── models/ # Java model classes
│ │ ├── resources/ # Resource files
│ │ │ └── config/ # Configuration files (e.g., database properties)
│ │ └── webapp/ # Web application resources
│ │ ├── WEB-INF/ # Web application configuration
│ │ │ ├── lib/ # Third-party libraries (JAR files)
│ │ │ ├── classes/ # Compiled Java classes
│ │ │ └── web.xml # Deployment descriptor
│ │ ├── css/ # CSS files
│ │ ├── js/ # JavaScript files
│ │ ├── images/ # Image files
│ │ └── WEB-INF/ # JSP files
│ │ ├── views/ # JSP files for views
│ │ └── tags/ # JSP tag files
│ └── test/ # Test source code (JUnit, etc.)
│
├── build/ # Build output directory
│
└── pom.xml # Maven project configuration (if using Maven)

Kataloglarni tushuntirish:

• src/main/java: Ushbu katalog ilovangiz uchun Java manba kodini o'z ichiga oladi. Siz Java sinflaringizni funksionallik (masalan, kontrollerlar, modellar) asosida paketlarga ajratishingiz mumkin.
• src/main/resurslar: Ilova tomonidan foydalaniladigan konfiguratsiya fayllari (masalan, ma'lumotlar bazasi xususiyatlari) kabi resurs fayllari.
• src/main/webapp: JSP fayllari, statik resurslar (CSS, JavaScript, tasvirlar) va WEB-INF katalogini o'z ichiga olgan veb-ilova resurslarini o'z ichiga oladi.
• src/main/webapp/WEB-INF/lib: ilovangiz tomonidan talab qilinadigan uchinchi tomon kutubxonalari (JAR fayllari).
• src/main/webapp/WEB-INF/classes: Kompilyatsiya qilingan Java sinflari. Agar siz Maven kabi qurish vositasidan foydalanmasangiz, bu erda sizning kompilyatsiya qilingan sinflaringiz joylashtiriladi.
• src/main/webapp/WEB-INF/web.xml: Servlet xaritalarini, tinglovchilarni va boshqa sozlamalarni sozlashingiz mumkin bo'lgan joylashtirish deskriptor fayli.
• src/main/webapp/WEB-INF/views: Ko'rinishlarni ifodalovchi JSP fayllari uchun katalog.
• src/main/webapp/WEB-INF/tags: JSP teg fayllari uchun katalog.
• src/test: Ilovangizni sinab ko'rish uchun JUnit testlari kabi test manba kodini o'z ichiga oladi.
• qurish: Qurilish chiqishi (masalan, kompilyatsiya qilingan sinflar, JAR fayllari) yaratiladigan katalog. Loyihangizni yaratmaguningizcha bu katalog mavjud bo'lmasligi mumkin.
• pom.xml: Agar siz Maven dan qurish vositasi sifatida foydalanayotgan bo'lsangiz, bu faylda loyiha konfiguratsiyasi va bog'liqliklar mavjud. Agar Maven-dan foydalanmasangiz, sizda boshqa konfiguratsiya fayli bo'lishi mumkin (masalan, Gradle uchun build.gradle).
JSP (JavaServer Pages), klient-server arqitketurada veb ilovalarini yaratish uchun Java asosida ishlatiladigan bir texnologiyadir. Bu, brauzerda ko'rinadigan dinamik veb sahifalarini yaratishga imkon beradi. JSP fayllarida, HTML va Java kodlari birlashtirilgan bo'lib, brauzerlar uchun HTML sifatida qayta ishlab chiqariladi.
Klient-server arqitketurada, javoblar server tomonida generatsiya qilingan bo'lib, brauzerlar o'qish uchun yuboriladi. Shuningdek, foydalanuvchilar brauzerlar orqali server bilan muloqotda bo'lib, so'rovlarini yuborishadi va server javobini qaytaradi.
JSP da klient-server arqitketurasidagi Java kodi quyidagi ko'rinishda ko'rsatiladi:
jsp Copy code <%@ page language="java" contentType="text/html; charset=UTF-8" pageEncoding="UTF-8"%> JSP Example <%-- Java kodni jsp qismida yozish mumkin --%> <% // Java kodni shu qismda yozish mumkin String message = "Assalomu alaykum!";

out.println("" + message + "
");

%>

 ");

out.println("Hello from Servlet");

out.println("

Download 0,96 Mb.