170
Mikrofon
Tovush tebranishlarini elektr tebranishlariga aylan
tirib
beruvchi asbob. Ikki so‘zdan:
mikros
– kichik va
phone
–
tovush so‘zlaridan olingan.
Tovushning
tarqalish
tezligi
Tovush tarqalishi uchun muhit zarur. Gazlarda tarqalish
tezligi 0
°
C da 200–350 m/s, suyuqliklarda 1100–2000
m/s, qattiq jismlarda 3000–6500 m/s oralig‘ida bo‘ladi.
Tovush
qattiqligi
Tovushning birlik yuzaga to‘g‘ri
kelgan energiyasi bilan
belgila nadigan kattalik. Chastotasiga ham bog‘liq. Birligi
detsibel (dB). Tovush baland
ligining yuqori og‘riq sezish
bo‘sag‘asi 130 dB ga teng.
Tovush
balandligi
Tovush chastotasi bilan belgilanadi.
Erkak kishilar
gapirganda uning tovushida 100 dan 7000 Hz gacha,
ayollarnikida 200 dan 9000 Hz gacha tebranishlar
bo‘ladi.
Tovush tembri
Tovushdagi obertonlar soni
va obertonlar kuchi hamda
tovush balandligi bilan belgilanadigan kattalik. Tovush
tarkibidagi eng kichik chastota
0
ni asosiy ton deyiladi.
2
0
, 3
0
va h.k. chastotali tebranishlarni obertonlar
deyiladi.
Aks
sado
Tovushning tarqalishida uchragan to‘siqdan
qaytib
kelishiga aytiladi. To‘siqlar joylashishi tovush manbaidan
uzoqligiga qarab, aks sado ko‘p marta takrorla
nishi
mumkin.
Exolot
Dengiz va okeanlar chuqurligini
tovush aks sadosidan
foydalanib o‘lchay digan asbob.
Tovush yutish
koeffitsiyenti
Materiallarga yutilgan tovush energiyasining tushgan
tovush ener giyasiga nisbati.
Me’morchilik
akustikasi
Binolarning akustik kattaliklarini o‘lchash, ularda tovush
tarqalish xususiyatlarini o‘rganish
va tegishli tavsiyalar
ishlab chiqish bilan shug‘ul lanadigan fan sohasi.
