|
Vernam va Vijiner shifrlash algoritmi
|
| bet | 2/2 | | Sana | 19.02.2024 | | Hajmi | 303,94 Kb. | | #158830 |
Vernam va Vijiner shifrlash algoritmi
Xozirgi vaqtda axborotlarni himoyalashni ta’minlashning qandaydir biror texnik usuli yoki vositasi mavjud emas, ammo ko‘p xavfsizlik muammolarini yechishda kriptografiya va axborotlarni kriptoo‘xshash almashtirishlari ishlatiladi.
Vernamning shifrlash usuli. Vernamning shifrlash tizimi modul qiymati m=2 bo‘lgan Vijiner shifrlash tizimining bir qismi hisoblanib, 1926-yilda bu usulning aniq ko‘rinishi ishlab chiqiladi. Gilbertom Vernam AT&SShA firmasi xomiyligi ostida kiruvchi matn sifatida ikkilik sanoq sistemasidan foydalandi. Shifrlashda birinchi Ingliz alfavitidagi(A,B...Z). Matnning xar bir xarfi 5-bit bo‘lakli (b0,b1…b4) Bado raqami bilan kodlanadi. Ixtiyoriy ketma-ketlikdagi ikkilik kalitlar k0,k1,k2, avval kitobsimon lentaga yoziladi. Quyidagi rasmda uzatilayotgan axborotni Vernam usuli orqali shifrlash ko‘rsatilgan (2.1- rasm).
2.1- rasm. Vernam usuli orqali shifrlash
Kiruvchi matnni shifrlashda x-kiruvchi matn ikkilik ko‘rinishiga o‘tkaziladi va ikkilik modul ostida ikkilik ketma-ketlikdagi k-kalit bilan shifrlash amalga oshiriladi. U shifrlangan yozuv:
Shifrni ochishda yozuvdagi har bir ikkilik modul ostidagi belgilar k-kalit ketma-ketligi bilan tuziladi.
А
|
0
|
00000
|
В
|
1
|
00001
|
C
|
2
|
00010
|
D
|
3
|
00011
|
E
|
4
|
00100
|
F
|
5
|
00101
|
G
|
6
|
00110
|
H
|
7
|
00111
|
I
|
8
|
01000
|
J
|
9
|
01001
|
K
|
10
|
01010
|
L
|
11
|
01011
|
M
|
12
|
01100
|
N
|
13
|
01101
|
O
|
14
|
01110
|
P
|
15
|
01111
|
Q
|
16
|
10000
|
R
|
17
|
10001
|
S
|
18
|
10010
|
T
|
19
|
10011
|
U
|
20
|
10100
|
V
|
21
|
10101
|
W
|
22
|
10110
|
X
|
23
|
10111
|
Y
|
24
|
11000
|
Z
|
25
|
11001
|
#
|
26
|
11010
|
!
|
27
|
11011
|
* 28 11011
@ 29 11100
$ 30 11101
% 31 11110
^ 32 11111
H=7=00111
|
K=10=01010
|
N=13=01101
|
x
|
y
|
xor
|
0
|
0
|
0
|
0
|
1
|
1
|
1
|
0
|
1
|
1
|
1
|
0
|
1
|
0
|
1
|
T=Mamatoverkin
|
K=TolqinogliTo
|
|
M=12=01100
|
T=19=10011
|
^=32=11111
|
A=1=00000
|
O=14=01110
|
O=01110
|
M=12=01100
|
L=11=01011
|
H=00111
|
A=1=00000
|
Q=16=10000
|
Q=10000
|
T=19=10011
|
I=8=01000
|
!=11011
|
O=14=01110
V=21=10101
E=4=00100
R=17=10001
K=10=01010
I=8=01000
N=13=01101
XESH=^OHQ!D!C#C!D
|
N=13=01101
O=14=01110
G=6=00110
L=11=01011
I=8=01000
T=19=10011
O=14=01110
|
D=00011
!=11011
C=00010
#=11010
C=00010
!=11011
D=00011
|
Vijiner shifrlash algoritmi
Bu usulda bizga ochiq matn va kalit soz berilgan boladi.
M=Ochiq matin= Mamatoverkin K=Kalit soz= TolqinogliTo
Songra quyidagicha jadval hosil qilamiz. Jadvalning 1-qatoriga alifbo tartibida harflarni joylashtiramiz.
1-ustuniga esa kalit sozni joylashtiramiz va har bir qatorni kalit sozdag harfdan boshlab davom ettirib alifbo ketma ketligida harflarni joylashtirib to`ldiramiz. Biz ochiq matn va kalit sozni shunday joylashtiramizki ochiq matndagi har bir harfga kalit sozning ketma ketlikdagi har bir harfi togri kelsin. Buning uchun kalit sozni ochiq matndagi harflar soni bilan teng bo`lguncha qayta qayta yozib chiqamiz.
M= Mamatoverkin
K=TolqinogliTo
a b c d e f g h i j k l m n o p q r s t u v w x y z
t u v w x y z a b c d e f g h i j k l m n o p q r s
o p q r s t u v w x y z a b c d e f g h i j k l m n
l m n o p q r s t u v w x y z a b c d e f g h i j k
q r s t u v w x y z a b c d e f g h i j k l m n o p
i j k l m n o p q r s t u v w x y z a b c d e f g h
n o p q r s t u v w x y z a b c d e f g h i j k l m
o p q r s t u v w x y z a b c d e f g h i j k l m n
g h i j k l m n o p q r s t u v w x y z a b c d e f
l m n o p q r s t u v w x y z a b c d e f g h i j k
i j k l m n o p q r s t u v w x y z a b c d e f g h
t u v w x y z a b c d e f g h i j k l m n o p q r s
o p q r s t u v w x y z a b c d e f g h i j k l m n
SHIFR Matn:FOXQBBJKCSBB
Endi shifr matnni hosil qilish quyidagi tartibda amalga oshiriladi:
1-qatordagi alifbo boyicha saralangan harflar ketmaketligidan ochiq matn harflari tanladi va shu harfga mos 1-ustundagi kalit so`zdagi harf joylashgan qatordagi harf olinadi. Shu sikl ochiq matndagi harflar tugaguncha davom etadi va shifr matn hosil qilinadi.
C=Shifr matn FOXQBBJKCSBB
Deshifrlash
Bu usulda deshifrlash quyidagcha .
Bunda bizga shifr matn va kalit soz beriladi.
C=Shifr matn=:FOXQBBJKCSBB K=Kalit soz= ToqinogliTo
Songra quyidagicha jadval hosil qilamiz. Jadvalning 1-qatoriga alifbo tartibida harflarni joylashtiramiz.1-ustuniga esa kalit sozni joylashtiramiz va har bir qatorni kalit sozdag harfdan boshlab davom ettirib alifbo ketma ketligida harflarni joylashtirib to`ldiramiz.
a b c d e f g h i j k l m n o p q r s t u v w x y z
t u v w x y z a b c d e f g h i j k l m n o p q r s
o p q r s t u v w x y z a b c d e f g h i j k l m n
l m n o p q r s t u v w x y z a b c d e f g h i j k
q r s t u v w x y z a b c d e f g h i j k l m n o p
i j k l m n o p q r s t u v w x y z a b c d e f g h
n o p q r s t u v w x y z a b c d e f g h i j k l m
o p q r s t u v w x y z a b c d e f g h i j k l m n
g h i j k l m n o p q r s t u v w x y z a b c d e f
l m n o p q r s t u v w x y z a b c d e f g h i j k
i j k l m n o p q r s t u v w x y z a b c d e f g h
t u v w x y z a b c d e f g h i j k l m n o p q r s
o p q r s t u v w x y z a b c d e f g h i j k l m n
Ochiq matn : Mamatoverkin
Ochiq matnni hosil qilish quyidagi tartibda amalga oshiriladi.
Kalit soz harflari qatoridan unga mos shifr matndagi harf topiladi va osha harf 1-qatordagi alifbo boyicha joylashgan harflardan qaysi biriga togri kelayotganligi yozib chiqiladi.
M=Ochiq matn= Mamatoverkin
А5/1 ma’lumotlarni shifrlash algoritmi
A5/1 shifrlash algoritmida dastlabki kalitning uzunligi 64 bitni tashkil etib, u quyidagi uchta registorga qiymat qilib beriladi:
X: 19 bit (x0,x1,x2, …,x18)
Y: 22 bit (y0,y1,y2, …,y21)
Z: 23 bit (z0,z1,z2, …,z22)
Har bir qadamda: m = maj(x8, y10, z10) hisoblanadi
masalan: maj(0,1,0) = 0 vа maj(1,1,0) = 1
agar x8 = m ga teng bo‘lsa, u holda X registor qiymatlari
t = x13 x16 x17 x18
xi = xi1 for i = 18,17,…,1 v8a x0 = t
agar y10 = m ga teng bo‘lsa, u holda Y registor qiymatlari
t = y20 y21
yi = yi1 for i = 21,20,…,1 and y0 = t
agar z10 = m ga teng bo‘lsa, u holda Z registor qiymatlari
t = z7 z20 z21 z22
zi = zi1 for i = 22,21,…,1 and z0 = t
natijaviy kalit ketma-ketligi x18 y21 z22 ga teng bo‘ladi.
Bu amallar quyidagi rasmda ifodalangan:
Masalan quyidagi ko‘rsatilgan hol uchun:
m = maj(x8, y10, z10) = maj(1,0,1) = 1 ga teng bo‘ladi. Natijada X registor siljiydi, Y registor siljimaydi va Z registor siljiydi. O‘ng tomondagi bitlar XOR amal bo‘yicha qo‘shiladi va 0 1 0 = 1 qiymat olinadi.
Ushbu usulda bir siklda bir bit kalit x xosil qilinadi.
|
| |
