|
Kirish. Bob. Qimmatli qog’ozlar bozorida aksiyalarni hisobga olishning axborot tizimini nazariy asoslari
|
| bet | 2/12 | | Sana | 03.06.2024 | | Hajmi | 1,48 Mb. | | #259834 |
Bog'liq qimmatli qog\'ozlarQimmatli qog’ozlarning turlari
Qimmatli qog’ozlar bir necha mezonlarga ko’ra tasniflanadi. Eng asosiysi bu quyidagi bo’linishdir:
Ulushli qimmatli qog’ozlar. Bularga oddiy yoki imtiyozli aksiyalar kiradi. Ulushli qimmatli qog’ozlar kompaniya va uning dividendlar ko’rinishidagi foydasidagi ulushga bo’lgan huquqni tasdiqlaydi. Bundan tashqari, bunday qimmatli qog’ozlar kompaniyani boshqarishda ovoz berish huquqini beradi, ammo bu huquq ulushning hajmiga bog’liq bo’ladi. Ya’ni, ulush qanchalik katta bo’lsa, aksiya egasining ta’siri shunchalik kuchli bo’ladi. Qimmatli qog’ozlarning nazorat paketi degan tushuncha mavjud, ya’ni kompaniyaga oid asosiy qarorlarni qabul qilish uchun yetarli miqdordagi aksiyalar;
Qarz qimmatli qog’ozlari - obligatsiyalar. Ular egasining qarzni ma’lum muddatdan keyin talab qilish va unga foizlar to’lanishi huquqini tasdiqlaydi. Darhaqiqat, qarz qimmatli qog’ozini sotib olib, egasi o’z mablag’larini kompaniyaga qarzga beradi va kompaniya o’z navbatida bu pulni qaytarib berish va muntazam ravishda foizlarni (kuponlar yoki diskont) to’lash majburiyatini oladi.
Qanday qilib qimmatli qog’ozdan daromad olish mumkin
Qimmatli qog’ozlarga sarmoya kiritish orqali investor o’z investitsiyasidan foyda olishni kutadi. Qimmatli qog’ozlardan olinadigan daromad ikki xil bo’lishi mumkin:
aktivning o’zi olib keladigan daromad. Bu aksiyalardan olinadigan dividendlar, obligatsiyalardan esa kuponlar bo’lishi mumkin;
spekulyativ, ya’ni qimmatli qog’ozni sotib olish va sotish narxi o’rtasidagi farq tufayli olingan daromad.
Hisoblangan daromadlarning asosiy turlari bu dividendlar va kuponlardir. Dividendlar - bu kompaniya foydasining bir qismini aksiyadorlarga to’lash. Dividendlarni to’lash davriyligi va hajmi bir qator omillarga, shu jumladan kompaniyaning muvaffaqiyatiga bog’liq. Shuning uchun, aksiyalarni sotib olayotganda, obligatsiyalar kuponlaridan farqli o’laroq, ushbu daromad manbai kafolatlanmaganligini bilish kerak. Obligatsiyadan olingan daromad obligatsiya muddati tugagunga qadar kompaniya sizga to’lashni kafolatlaydigan kredit bo’yicha foizlar kabidir.
Spekulyativ daromad bozorda oldindan aytib bo’lmaydigan daromad hisoblanadi. Qiymati oshishi mumkin bo’lgan istiqbolli qimmatli qog’ozlarni aniqlashning bir necha yo’li mavjud. Spekulyativ investitsiya strategiyasiga amal qilgan investorlar aksiyalarni arzon narxda sotib olishga va maksimal farq bilan ular o’z narxining eng yuqori cho’qqisiga chiqqanda sotishga harakat qiladilar. Biroq, bozorda aksiyalar qiymatining oshishiga hech kim kafolat bera olmaydi.
|
| |
