o’z zimmasiga olishgan. AQSh va Yaponiyada FTTH texnologiyasini avj
olishida
asosan passiv optik tarmoqlar (Passive Optical Network, PON) bazasi xizmat
qilmoqda.
O’zbekistonda esa ushbu texnologiyani qurish eng yirik shaharlarida va
markazlarida rejalashtirilmoqda. Lekin ushbu tarmoq
qurilishida va ulanishida
katta miqdordagi sarf xarajatlarini talab qiladi.
Sarf xarajatlarni oshib ketishi sababi qurilmalarini va montaj xizmatlari bilan
bog’liq. FTTB texnologiyasida optik tugun va mediakonvertor kabi
o’zgartirgichlar bitta binoga (60-300 kvartirali) hisobiga o’rnatilsa, FTTH
tarmog’ida esa har bir kvartiraga alohida o’rnatiladi. Passiv optik tarmoqlar
PONdan foydalanganda esa bulardan tashqari multipleksorlar
ham har bir
abonentga o’rnatiladi. Bundan tashqari tarmoqni tashkil tashkil qilish uchun zarur
bo’ladigan optik tola va shahoblagichlar (ravetvitel) soni ham ortib ketadi.
Montajni narxi yuqoriligini yana bir sababi bu o’rnatiladigan va kavsharladigan
optik krosslarning soni ham ko’proqdir. Agar FTTB tarmog’ida bitta binoga bitta
optik kross o’rnatilsa, FTTH tarmog’ida esa har
binodagi bir qavat hisobida
o’rnatiladi.
Bundan ko’rinib turibdiki FTTH tarmoqni tadbiq etganda sarf-xarajatlar
asosan qurilish ishlarini tashkil qilsa, ishlatiladigan optik kabelni narxi kichik bir
qisminigina tashkil qiladi. Yashash sharoiti
va hayot rivojlanishida FTTH
tarmog’i va uning komponentlari xizmat ko’rsatish davri bir necha yilni tashkil
qilsa, optik kabel va optik tarqatuvchilarni xizmat davri minimum 30 yilni tashkil
qiladi. Bunday uzoq xizmat davri va nisbatan sarf-xarajatni yuqoriligi FTTH
tarmog’ini qurishda optik liniyalarni va qurilmalarni
yuqori sifatli normativ
talablarni bajarish zarurdir.
Qurilgan FTTH tarmoqlari arxitekturasini uchta asosiy kategoriyaga bo’lish
mumkin:
-
“Xalqa” Ethernet-kommutatorlari;
-
“Yulduzcha” Ethernet-kommutatorlari;
-
“Daraxt” - Passiv optik tarmoqlar PON texnologiyasidan
foydalanganda.
Hozirgi vaqtda optik tolali tarmoqdan foydalanib
qurilgan tarmoqlar turli xil
arxitektura va texnologiyalar tayanib yaratilgan.
1-rasm. “Yulduzcha” topologiyali Ethernet FTTH arxitekturasi
Hozirgi vaqtda Metro Ethernet asosidagi tarmoqlarga qaraganda GPON va
GEPON tarmoqlari narxi bir muncha qimmatroqdir. Ammo FTTH texnologiyalari
uchun PON tarmog’ini gurkirab
rivojlanayotgan bir paytda, AQSh va Janubiy-
sharqiy Osiyoda GPON va GEPON qurilmalari komponentlarini narxi ham tushib
borishi kuzatilmoqda. Keyinchalik esa “ko’pkvartirali uylargacha optik tola”
tipidagi tarmoqni o’rniga “podyezdgacha optik tola” tarmog’i kirib kelishi
kuzatilmoqda.
Zamonaviy kengpolosali tarmoqlarni turli xil
xizmat turlarini va
texnologiyalarini qamrab olishini quyidagi 1.1- jadvalda ham ko’rishimiz mumkin.
