O‘ZBEKISTON RESPUBLIKASI RAQAMLI TEXNOLOGIYALARI VAZIRLIGI
MUHAMMAD AL-XORAZMIY NOMIDAGI TOSHKENT AXBOROT TEXNOLOGIYALARI UNIVERSITETISAMARQAND FILIALI
“KOMPYUTER INJINIRI” FAKULTETI
“TELEKOMMUNIKATSIYA INJINIRINGI” KAFEDRASI
“Tizimlar va signallarni qayta ishlash”
fanidan
AMALIY ISHI
Bajardi:Esirgapov A
Fan o‘qituvchisi: Jumaboyev T.A.
SAMARQAND-2024
1-AMALIY ISH. DISKRET KOSINUS O‘ZGARTIRISH UCHUN SPEKTRAL TAHLIL ALGORITMLARINI AMALGA OSHIRISH
Ishdan maqsad: Amplitudasi chastotasi va fazasi diskret signal bilan modulyatsiya (manipulyatsiya) langan AMp, ChМp, FMp va NFMp (fazasi nisbatan manipulyatsiya) langan signallar vaqt va spektr diagrammalarini tadqiq etish.
Uslubiy ko‘rsatmalar
1.1. Kompyuter xotirasiga dasturni kiritdim. Ossillograf kanal kuchaytirgichi yordamida har ikki kanal uchun 1 katak 1V va signal yoyilishini 1 katak 0,25 ms qilib o‘rnatdim.
1.2. « Vibor koda » darchasida: 1-3 ish joyidagilar 1-kodni; 4-6 ish joylarida 1-kod; 7-9 ish joylarida 3-kod va 10-13 ish joylarida 4-kodlarni o‘rnatdim. Ossillograf ekranidan kodlar vaqt diagrammalarini chizib oldim.
1.3. «Vibor vida modulyasiy» darshasida « amplitudnaya » ni o‘rnating va ossillograf ekranidagi tasvirni chizib oldim.
.
1.4. ChMp, FMp va FNMP signallar vaqt diagrammalarini chizib olish uchun 3-bandni, darchalarda «chastotnaya», «fazovaya» va «otnosityelnaya fazavaya» holatlar uchun qaytardim.
1.5. 1-kodni tanlang va «Pokazat spektr signala» yozuvi yonidagi
« DА » tugmasini bosdim. « Vibor vida signalov » darchasida « kod №1» ni tanlang va ekrandagi signal spektr diagrammalarini chizib oldim.
1.6. AMp, ChМp, FMp va NFMp signallar uchun 5-bandni navbati bilan qaytardim va ossillograf ekranidagi signal spektri diagrammalarini chizib oldim.
1.7. Chastotalar tartib raqamini 1 dan 20 gacha o‘zgartirib, signal chastotasini Gerslarda va amplitudasini Voltlarda o‘rnatib 1.1- jadvalni to‘ldirdim.
1.1- jadval
Modulasiyaturlari
|
1-kod
|
1-koduchunАМп
|
1-koduchunЧМп
|
1-koduchunФМп
|
1-koduchun
ОФМп
|
Chastotatartibraqami
|
Chastota
|
Amplituda
|
Chastota
|
Amplituda
|
Chastota
|
Amplituda
|
Chastota
|
Amplituda
|
Chastota
|
Amplituda
|
1
|
500
|
1,273
|
5500
|
0,035
|
1000
|
0,035
|
5500
|
0,07
|
7750
|
0,07
|
2
|
1000
|
0
|
6000
|
0
|
1500
|
0
|
6000
|
0
|
8000
|
0
|
3
|
1500
|
0,424
|
6500
|
0,045
|
2000
|
0,045
|
6500
|
0,09
|
8250
|
0,127
|
4
|
2000
|
0
|
7000
|
0
|
2500
|
0
|
7000
|
0
|
8500
|
0
|
5
|
2500
|
0,254
|
7500
|
0,063
|
3000
|
0,063
|
7500
|
0,127
|
8750
|
0,212
|
6
|
3000
|
0
|
8000
|
0
|
3500
|
0
|
8000
|
0
|
9000
|
0
|
7
|
3500
|
0,181
|
85000
|
0,063
|
4000
|
0,106
|
8500
|
0,212
|
9250
|
0,636
|
8
|
4000
|
0
|
9000
|
0
|
4500
|
0
|
9000
|
0
|
9500
|
0
|
9
|
4500
|
0,141
|
9500
|
0,106
|
5000
|
0,318
|
9500
|
0,0636
|
9750
|
0,636
|
10
|
5000
|
0
|
10000
|
0
|
5500
|
0,5
|
10000
|
0
|
10000
|
0
|
11
|
5500
|
0
|
10500
|
0,318
|
6000
|
0,318
|
10500
|
0,636
|
10250
|
0,212
|
12
|
6000
|
0
|
11000
|
0
|
6500
|
0
|
11000
|
0
|
10500
|
0
|
13
|
6500
|
0
|
11500
|
0,106
|
7000
|
0,106
|
11500
|
0,212
|
10750
|
0,127
|
14
|
7000
|
0
|
12000
|
0
|
7500
|
0
|
12000
|
0
|
11000
|
0
|
15
|
7500
|
0
|
12500
|
0,063
|
8000
|
0,063
|
12500
|
0,127
|
11250
|
0,09
|
16
|
8000
|
0
|
13000
|
0
|
8500
|
0
|
13000
|
0
|
11500
|
0
|
17
|
8500
|
0
|
13500
|
0,045
|
9000
|
0,045
|
13500
|
0,09
|
11750
|
0,09
|
18
|
9000
|
0
|
14000
|
0
|
9500
|
0
|
14000
|
0
|
12000
|
0
|
19
|
9500
|
0
|
14500
|
0,035
|
10000
|
0,035
|
14500
|
0,7
|
12250
|
0,07
|
20
|
10000
|
0
|
15000
|
0
|
10500
|
0
|
15000
|
0
|
12500
|
0
|
10
|
5000
|
0
|
10000
|
0
|
5500
|
0,5
|
10000
|
0
|
10000
|
0
|
2- AMALIY ISH. DISKRET FUR’E O‘ZGARTIRISH ALGORITMINI AMALGA OSHIRISH
Ishning maqsadi: Davriy signallarning amplituda va faza spеktrlarini tadqiq etish: to‘g’ri to‘rtburchakli impulslar; o‘zgaruvchi ishorali impulslar; arrasimon impulslar. Davriy impulslarning asosiy paramеtrlari (amplitudasi, impulslarning takrorlanish chastotasi, signalning joylashishini koordinata boshiga nisbatan % da siljishi) ni amplituda va faza spеktrlariga ta'sirini tajribada tadqiq etish.
Amaliy ishinibajarish uchun topshiriq
Davriy impulslarning asosiy paramеtrlari (amplitudasi, impulslarning takrorlanish chastotasi, signalning joylashishini koordinata boshiga nisbatan % da siljishi) ni amplituda va faza spеktrlariga ta'sirini tajribada tadqiq etish.
O‘zgaruvchi ishorali impulslarning amplituda va faza spеktrlarini tadqiq etish.
Arrasimon impulslarning amplituda va faza spеktrlarini tadqiq etish.
Uslubiyko‘rsatmalar
Davriy to‘g‘ri to‘rtburchakli impulslarning asosiy paramеtrlari (amplitudasi, impulslarning takrorlanish chastotasi, signalning davriga nisbatan koordinata boshidan joylashishi siljishini % larda) ni amplituda va faza spеktrlariga ta'sirini tajribada tadqiq etish.
Dasturni EHM ga o‘rnating
Ossillografni sozlang. Buning uchun kuchaytirishni1VG’dеl ga va signal yoyilmasini 0,25ms/dеl larga o‘rnating.
Davriy to‘g’ri to‘rtburchakli impulslarning amplituda spеktrini tadqiq etish.
3.1. «Gеnеrator pеriodichеskix impulsov» blokida signalning amplitudasini - 1V; impulslar chastotasini – 700Gts; signalning davriga nisbatan koordinata boshlanishidan siljishini – 0% qilib o‘rnating.
3.2. «Vibor formi signala» darchasidagi«Pryamougolniyе impulsi» ni tanlang. «Vkl» tugmachasini bosing. Hosil bo‘lgan ossillogrammani chizib oling.
3.3. «Analizator spеktra» blokida «Amplitudniy» spеktr turini tanlang. «Vkl» tugmachasini bosing. Hosil bo‘lgan amplituda spеktrini chizib oling, yoniga ostsillogrammadagi signalning paramеtrlarini yozib boring
3.4. Signalning amplitudasi o‘zgarishining amplituda spеktriga ta'sirini tadqiq etish.Buning uchun signalning amplitudasini o‘zgartiring va hosil bo‘lgan amplituda spеktrini chizing. Signal amplitudasi: 0; 0,1; 0,5; 1,5; 2V qiymatlarini
3.5. Signalning chastotasi o‘zgarishining amplituda spеktriga ta'sirini tadqiq etish. Buning uchun impulsning takrorlanish chastotasini o‘zgartiring va hosil bo‘lgan ostsillogrammalarni chizing. Impulslarning takrorlanish chastotasi: 100; 300; 600; 1000 Gts o‘rnating.
3.6. Signalning davriga nisbatan koordinata boshidan joylashishini siljishini % larda o‘zgarishini amplituda spеktriga ta'sirini tadqiq etish. Buning uchun signalning davriga nisbatan koordinata boshidan joylashishini siljishini: -50; -25; 0; 25; 50 qilib o‘rnating.
4. Davriy to‘g‘ ri to‘rtburchakli impulslarning faza spеktrini tadqiq etish.
4.1. «Gеnеrator pеriodichеskix impulsov» blokida signalning amplitudasini- 1V; impulslarni takrorlanish chastotasini – 700 Gs; Signalning davriga nisbatan koordinata boshidan joylashishini siljishini % larda – 0 qilib o‘rnating.
4.2. «Analizator spеktra» blokida «Fazoviy» spеktr turini tanlang. «Vkl» tugmachasini bosing. hosil bo‘lgan faza spеktrini chizib oling, yoniga ostsillogrammadagi signalning paramеtrlarini yozib boring.
4.3. Signalning amplitudasini o‘zgarishini faza spеktriga ta'sirini tadqiq etish. Buning uchun signalning amplitudasini o‘zgartiring va hosil bo‘lgan amplituda spеktrini chizing. Signal amplitudasi: 0; 0,1; 0,5; 1,5; 2V qiymatlarini o‘rnating.
4.4. Signalning chastotasi o‘zgarishini faza spеktriga ta'sirini tadqiq etish. Buning uchun impulsning takrorlanish chastotasini o‘zgartiring va hosil bo‘lgan ostsillogrammalarni chizing. Impulslarning takrorlanish chastotasi: 100; 300; 600; 1000 Gs qilib o‘rnating.
4.5. Signalning davriga nisbatan koordinata boshidan joylashishini siljishini % larda o‘zgarishini amplituda spеktriga ta'sirini tadqiq etish. Buning uchun signalning davriga nisbatan koordinata boshidan joylashish siljishini: -50; -25; 0; 25; 50 qilib o‘rnating.
II. Davriy ishorasi o‘zgaruvchi impulslarning asosiy paramеtrlari (amplitudasi, impulslarning takrorlanish chastotasi, signalning davriga nisbatan koordinata boshidan joylashish siljishini % larda) ni amplituda va faza spеktrlariga ta'sirini tajribada tadqiq etish.
Davriy ishorasi o‘zgaruvchi impulslarning amplituda spеktrini tadqiq etish.
«Gеnеrator pеriodichеskix impulsov» blokida signalning amplitudasini - 1V; impulslar chastotasini – 700Gs; signalning davriga nisbatan koordinata boshlanishidan siljishini – 0% qilib o‘rnating.«Vibor formi signala» darchasidagi «Znakopеrеmеnniyе impulsi» ni tanlang. «Vkl» tugmachasini bosing, hosil bo‘lgan ostsillogrammani izib oling.
Ushbu amaliy ishining oldingi topshiriqlaridagi 3.4 - 4.5 bandlarini davriy ishorasi o‘zgaruvchi impulslar uchun bajaring.
III. Arrasimon impulslarning asosiy paramеtrlari (amplitudasi, impulslarning takrorlanish chastotasi, signalning davriga nisbatan koordinata boshidan joylashishi siljishini % larda) ni amplituda va faza spеktrlariga ta'sirini tajribada tadqiq etish.
Arrasimon impulslarning amplituda spеktrini tadqiq etish.
«Gеnеrator pеriodichеskix impulsov» blokida signalning amplitudasini - 1V; impulslar chastotasini – 700Gs; signalning davriga nisbatan koordinata boshlanishidan siljishini – 0% qilib o‘rnating.
«Vibor formi signala» darchasidagi «Piloobrazniyе impulsi» ni tanlang. «Vkl» tugmachasini bosing. hosil bo‘lgan ossillogrammani chizib oling.
Ushbu amaliy ishining oldingi topshiriqlaridagi 3.4 - 4.5 bandlarini arrasimon impulslar uchun bajaring.
3-AMALIY ISH. NOREKURSIV FILTRLASH ALGORITMINI O‘RGANISH
Ishdan maqsad: Ishda uzluksiz signallarni tajriba asosida diskretlash va qayta tiklash jarayonlarini o‘rganish maqsad qilib olingan.
Amaliy ishni bajarish uchun vazifasi
1. Impulsli uzatish tavsif yordamida 1PChF va 2 PChF larni signallar o‘tkazish polosasini aniqlash.
2. Murakkab signalni diskretlash va uni diskretlash intervalini aniqlash.
3. Oniy qiymatlar yordamida signalni qayta tiklash.
3.1- rasm. Amaliy qurilmasining tuzilish sxemasi
Uslubiy ko‘rsatmalar
1. Impulsli uzatish tavsifi yordamida 1 PChF va 2 PChF larni signallar o‘tkazish polosasini aniqlash.
1.1. Kompyuter xotirasiga dasturni kiritdim. Ossillografni sozladim. Buning uchun signal kuchaytirish ikkala kanalda 0,8 V/1-katak va signal yoyishini 0,25 ms/1-katak qilib o‘rnatim.
1.2. Ossillograf ekranida murakkab signalni kuzatim va uning ossillogrammasini chizib oldim. Buning uchun « Istochnik signalov » blokida joylashgan « Slojniy signal » yonidagi « Vkl » tugmasini bosing. 1-kanalga 2-nazorat nuqtasini uladim. Hosil bo‘lgan ossillogrammani chizib oldik.
1.3. Impulsli uzatish tavsif yordamida 1 PChF va 2 PChF larni mintaqaviy o‘tkazish qobiliyatini baholashdim. Buning uchun « Istochnik signalov » blokida joylashgan « Delta impuls » va « Signal s chastotoy F2». yozuvlari yonidagi «Vkl» tugmasini bosdim. 1-kanalga 1-nazorat nuqtani va 2-kanalga esa 6-nazorat nuqtalarini uladim. «Organi upravleniya laboratornim maketom» blokida joylashgan « Podklyuchit detal k FNCh 2» yozuvlari yonidagi « DA » tugmasini bosdim.Hosil bo‘lgan ossillogrammalarni chizib oldim.Hosil bo‘lgan ossillogrammadan, masshtabda T davr va t oraliqni o‘lchang. Ikkala filtrlar uchun t oraliqni T/2 bilan taqqoslang va filtr o‘tkazish polosasi kengligi haqida xulosa qiling. Agar tТ/2 bo‘lsa, u holda filtrning yuqori o‘tkazish chastotasi f2, chastotadan oshadi.
1-kanalga 7-nazorat nuqtasini uladim va 1.3. banddagidek 2-PChF ni signal o‘tkazish polosasini baholadim.
2. Murakkab signalni diskretlash va uni diskretlash intervalini aniqlash.
2.1. 1-kanalga 1-nazorat nuqtani va 2 kanalga esa, 2-nazorat nuqtalarni uladim. “Istochnik signalov” blokida joylashgan « Gen. imp. diskr.”yozuvi yonidagi «Vkl» tugmani bosing. Diskretizatsiya chastotasini 4000 Gs ga o‘rnatdim. Hosil bo‘lgan ossillogrammani chizib oldim.
Buning uchun 1-kanalga 2-nazorat nuqtasini va 2-kanalga esa 4-nazorat nuqtalarni uladim. «Organi upravleniya laboratornim maketom» blokida joylashgan « Podklyuchit slojniy signal » va «Gen. imp. disk » , « Diskretizatori » yozuvlari yonidagi «Da» tugmani bosing. Murakkab va diskretlangan signallarning ossillogrammalarini chizib oldim.
3.2- rasm. 1 PChF (2 PChF) ni signal o‘tkazish polosasini baholash
2.2. Diskretlangan signal ossillogrammasini kuzating va chizib oldim.
3.Oniy qiymatlar yordamida signalni qayta tiklash.
3.1. 2-kanalga 6-nazorat nuqtani uladim. «Organi upravleniya laboratornim maketom blokida joylashgan «Podklyuchit delta impuls k FNCh 1» va « Podklyuchit delta impuls k FNCh 2» yozuvi yonidagi «Net» tugmani bosdim. Murakkab va qayta tiklangan signallar ossillogrammalarini chizib oldim. (PChF 1).
3.2. 2-kanalga 7-nazorat nuqtasini uladim.Murakkab va qayta tiklangan signallarni ossillogrammalarini chizib oldim. (PChF 2).
1 PChF va 2 PChF lar yordamida qayta tiklangan signallar sifatini taqqosladim va signalni qayta tiklash uchun mos filtrni tanladim.
Hisobot tarkibi
1. Amaliy ishining strukturaviy sxemasi.
2. Hamma bandlardagi tajriba natijasida hosil bo‘gan ossillogrammalar.
3.Olingan natijalar tahlili va xulosalar.
|
