«Kompyuter injiniringi» qánigeligi 3-kurs 301-20 topar studenti Berdibaeva Malikanıń

Nókis – 2022

Esaplaw texnikasınıń dáslepki tariyxın analiz eter ekenbiz, shet ellik ayırım izertlewshilerdiń kompyuterdiń áyyemgi ótken zamanlası retinde tez-tez “abak' dep atalǵan mexanik apparatlardı aytıp ótken. " Abakka" jantasıw qáte jantasıw dan bildirgi beredi, sebebi abak avtomatikalıq esaplaw ózgesheligine iye emes, kompyuter ushın bolsa bul belgileytuǵın (tiykarǵı ) ózgeshelik bolıp tabıladı. Abak - eń birinshi, dáslepki esaplaw apparatı bolıp, daslep ol tarnovlari bar ılaydan islengen ıdıs plastinka formasında bolǵan. Tarnovlar ishine nomerlerdi kórinetuǵın etiwshi taslar taxlangan. Onıń payda bolıw dáwiri eramızdan aldınǵı tórtinshi mıń jıllıqqa tuwrı keledi. Payda bolıw aymaǵı Aziya esaplanadı. Asrimiz ortasında Evropada abak kateklerge bólingen kesteler menen almastırıladı. Olar járdeminde esaplaw sızıqlar daǵı esaplar dep atalǵan, Rossiyada bolsa XVI-XVII ásirlerde házir de isletiletuǵın aldıńǵı jańa ashılıw - qol esaplagichlari da payda boldı. Egerde zamanagóy kompyuterlerdiń ótken zamandoshi qanday ob'ektler menen islegeni ústinde pikir júrgizip ko'rilsa, nomerler yamasa reykalı hám halqalı mexanizmler -diń sızıqlı háreketi kórinisinde, yamasa tishli hám de richakli mexanizmlerdiń múyeshtegi háreketi kórinisinde usınıs etilgenligin tán alıw kerek boladı. Ol jaǵdayda da, buǵanısında da bular háreket bolıp, bul úskenelerdiń ólshemleri hám jumıs tezliginde hákis etpewi múmkin emes edi. Tek háreket (kóshiw) ni atap kórsetiwden signallardı atap kórsetiwge ótiwgine ólshemlerdi sezilerli dárejede kemeytiw hám háreketler tezligin asırıw imkaniyatın berdi. Biraq buǵan erisiw jolında taǵı bir neshe zárúrli principler hám túsiniklerdi kirgiziwge tuwrı keldi.