Mahalliy Internet-provayder tarmog'i. Bu Internet-provayder (Internet-provayder) mahalliy Internetga ulanishni sotadigan kompaniyalarga. Ular buni har xil shahar yoki shahar resurslarini boshqaradigan har xil MAN tarmoqlari orqali amalga oshiradilar uni talab qiladigan turli xil mijozlarga, ya'ni har bir LAN uchun.
Universitet talabalar shaharchasidagi tarmoq. Shuningdek, JON (Talabalar shaharchasi tarmog'i), ular aslida universitet shaharini tashkil etuvchi barcha turli binolarga moslashtirilgan ERKAKva ular bir-biridan juda uzoq masofalar bilan mukammal tarzda ajralib turishi mumkin.
Shahar hokimligi tarmog'i. Baladiyya yoki shahar hokimiyatining ma'lumotlari ko'pincha faqat u erda yashovchilarga tegishli bo'lgan tarmoqda bo'lishadi, chunki boshqa joylardagi fuqarolar o'zlarining shaxsiy ma'lumotlariga ega bo'lishadi. Shunday qilib, shahar soliqlarini to'lash yoki byurokratik protseduralar yanada samarali amalga oshirilishi mumkin.
Korporativ tarmoqlar deb nomlanuvchi tarmoqni ham alohida ko’rib chiqish lozim. Ular bir biridan uzoqda joylashgan ko’plab filiallarga ega bo’lgan tashkilotlar tomonidan tashkil etilib, ular o’rtasida tezkor ma’lumotlar almashinuvini tashkil etadi. Bunday tarmoqlar ma'lum bir tashkilotning o'z ehtiyojlari va uning faoliyati doirasidagi vazifalarni bajarish uchun yaratiladi. Bunday holda, tarmoqning o'zi virtual bo'lib, to'g'ridan-to'g'ri ma'lumotlarni uzatish boshqa tarmoqlar orqali amalga oshiriladi: umumiy telefon tarmog'i, tashkilotning mahalliy tarmoqlari va uning filiallari, Internet va boshqalar.
Shuningdek, tekommunikatsion xizmat bo’lib, masofadan turib oddiy va qulay aloqa qilish imkonini beruvchi audio va videokonferensaloqa (AVKA) ni ko’rib chiqamiz. Qatnashchilar geografik jihatdan taqsimlangan bo’lsalarda, bir birlarini ko’rishlari va eshitishlari mumkin bo’ladi. Videokonferensaloqa ikki yoki undan ortiq studiya o'rtasida ham mamlakat ichida, ham turli mamlakatlar o'rtasida o'tkazilishi mumkin.
Asosiy qurilmalar, MAN tarmoqida quyidagilardan iborat bo'lishi mumkin:
Routerlar: MAN tarmoqida foydalaniladigan keyingi qurilma routerlardir. Routerlar, tarmoq paketlarini MAN tarmoqida to'g'ridan-to'g'ri yo'naltirish uchun ishlatiladi.
Switchlar: Switchlar, MAN tarmoqida foydalanuvchilar va qurilmalar o'rtasida ma'lumot almashishni tashkil etish uchun ishlatiladi. Ular tarmoq trafikini biron bir ulanuvchidan boshqasiga yo'naltirishi mumkin.
Optik tarmoq qurilmalari: MAN tarmoqlarida foydalaniladigan optik tarmoq qurilmalari yuqori tezlik va keng bandli ma'lumot almashishni ta'minlayadi. Optik fiber kabel, optik switchlar, optik mux/demuxlar va boshqa optik tarmoq qurilmalari MAN tarmoqida keng qo'llaniladi.
Tarmoq provayderlar: MAN tarmoqlarida tarmoq provayderlarining qo'shimcha qurilmalari ishlatiladi. Ular, tarmoqni shahar tarmoqiga ulashish, Internetga ulashish va boshqa tarmoq xizmatlarini ta'minlash uchun kerak bo'lgan qurilmalardir.
MAN tarmoqlarida katta sig’imli, yuqori o’tkazuvchanlikka ega bo’lgan tarmoq qurilmalaridan foydalaniladi. Ushbu tarmoq - turli xil tarmoqlarning qismlarini (simsiz, DSL va boshqalari) bir-biriga bog'laydigan, turli xil lokal tarmoqlar yoki quyi tarmoqlar o'rtasida ma'lumot almashish yo'lini ta'minlaydigan kompyuter tarmog'ining bir turidir. MAN tarmoqlarida PDH, SDH/SONET, WiMax, LTE texnologiyalarini qo’llab quvvatlaydigan barcha qurilmalar ishlatiladi: IP kommutator (IP switch), L3 router, IMS kommutator, shlyuz qurilmalari.
IP kommutator (IP switch). Ushbu qurilma bir nechta lokal tarmog’i kommutatorlarini (LAN switch) global MAN tarmoqlariga ulanishini ta’minlaydi. Shuningdek, u katta o’lchamli tarmoqlar orasida ham ko’prik vazifasini o’taydi.
L3 marshrutizator. An'anaviy kommutatsiya jarayoni OSI modelining 2-pog’onasida ishlatilsa, paketlar belgilangan MAC manzillari asosida ma'lum bir o'tish portiga yuboriladi. Marshrutlash jarayonida esa, OSI 3-pog’onada, paketlar belgilangan IP-adresiga muvofiq manzilga marshrutlanadi. Belgilangan IP-adresiga muvofiq manzilga marshrutlanish jarayoni L3 marshrutizatorlar orqali amalga oshiriladi.
Shahar tarmoqlari turli tarmoq qurilamalarini bir biri bilan bog’lanish jarayonini nazorat qiladi va turli modellar (DSL, PON, 3G/4G) asosida qurilgan IP tarmoqlari bo’ylan IP multimedia xizmatlari (ovoz, video, matn)ni taqdim etishning arxitekturali freymvork hisoblanadi. IMS qurilmasini ishlab chiqishdan maqsad - operatorning joriy server tarmog'i arxitekturasini to'liq IP-ga asoslangan tizim bilan almashtirish, bu dasturiy ilovalarni joriy etishni soddalashtiradi.
Shlyuz qurilmasidan turli standartlarga asoslangan tarmoqlar bilan o’zaro bog’lanishni amalga oshirish uchun foydalaniladi. Masalan telefon tarmog’i orqali kompyuter tarmog’i foydalanuvchilari bilan bog’lanishni amalga oshirish. Bunda uy telefonidan Skype foydalanuvchisiga qo’ng’iroqni amalga oshirish yoki 3G foydalanuvchisi bilan bog’lanishni amalga oshirishga holatiga o’xshash jarayondir. Bunday jarayonlarni amalga oshirgani uchun shlyuz qurilmasi tarmoq tarjimoni termini bilan ham ataladi. Sababi 2 yoki undan ortiq bo’lgan formarni bir biriga moslashtirib beradi. Misol tariqasida 7ta raqamdan tashkil topgan uy telefon nomeri IP adresga moslashtiradi yoki teskarisi, agar Skype foydalanuvchisiga qo’ng’iroq qilishni amalga oshiradigan bo’lsa.
Quyidagi server xizmatlari MAN tarmog'idagi serverlar orqali taklif etilishi mumkin:
Foydalanuvchi xizmatlari: MAN tarmog'idagi serverlar, foydalanuvchilarga tarmoqga kirish uchun xizmatlar taklif etishda yordam beradi. Bu xizmatlar, foydalanuvchilar uchun LDAP (Lightweight Directory Access Protocol) serverlar, fayl uchun uchun NAS (Network-Attached Storage) serverlar, elektron pochta serverlari, foydalanuvchi profil serverlari va boshqa xizmatlar bo'lishi mumkin.
Ma'lumotlar bazasi xizmatlari: MAN tarmog'idagi serverlar, ma'lumotlar bazasini saqlash va boshqarish uchun xizmatlar taklif etishda ishlatiladi. Bu xizmatlar, ma'lumotlar bazalari serverlari, SQL (Structured Query Language) serverlari, ma'lumotlar bazasi replikatsiya serverlari va boshqa xizmatlar bo'lishi mumkin.
Veb xizmatlari: MAN tarmog'idagi serverlar, veb saytlarni taqdim etish, veb ilovalarni ishga tushirish va veb-servislar orqali ma'lumot almashish uchun xizmatlar taklif etishda ishlatiladi. Bu xizmatlar, veb-serverlar, veb-hosting xizmatlari, veb ilovalar platformalari va boshqa xizmatlar bo'lishi mumkin.
Tarmoq xavfsizligi va xavfsizlik xizmatlari: MAN tarmog'idagi serverlar, tarmoq xavfsizligi va xavfsizlikni ta'minlash uchun xizmatlar taklif etishda yordam beradi. Bu xizmatlar, firewall serverlari, VPN (Virtual Private Network) serverlari, IDS (Intrusion Detection System) serverlari, IPS (Intrusion Prevention System) serverlari va boshqa xizmatlar bo'lishi mumkin.
Muhokama va video-konferensi xizmatlari: MAN tarmog'idagi serverlar, muhokama va video-konferensi usullari orqali ma'lumot almashish va ko'p qatlamli tarqatish uchun xizmatlar taklif etishda ishlatiladi. Bu xizmatlar, muhokama serverlari, video-konferensi serverlari, voIP (Voice over IP) serverlari va boshqa xizmatlar bo'lishi mumkin.
Xulsoa
Mening xulosam shuki, Shahar (regional) tarmoqlar (Metropolitan Area Network – MAN) alohida olingan shaharning ichki mahalliy tarmoqlarining o’zaro aloqasini ta’minlash, shuningdek, mahalliy tarmoqlarni global tarmoq bilan bog’lash uchun mo’ljallangan. Shahar tarmoqlari yuqori tezlikli, ammo geografik jihatdan cheklangan mahalliy tarmoqlar va uzoq masofalarda ishlaydigan, ammo past tezlikli global tarmoqlar o'rtasidagi o'zaro bog'liqlikni anglatadi.MAN tarmog’i asosida ko’p qurilmalarni qo`llasa bo`ladi.Router,switch,tarmoq va boshqa qurilmalar hisoblanadi.
Foydalanilgan adabiyotlar va saytlar
1.A.Tanenbaum. Computer Networks, Fourth Edition.Publisher; Prentice Hall, 2011.
2.Олифер В.Г., Олифер Н.А. Компьютерные сети. Принципы, технологии, протоколы. Учебник. - СПб. Питер. 2016 г.
3.Musaev M.M. “Kompyuter tizimlari va tarmoqlari”. Toshkent.: “Aloqachi” nashriyoti, 2013 yil. 394 bet. – Oliy o„quv yurtlari uchun qo„llanma.
Internet saytlari.
4.www.intuit.ru
5. http://tuitfiles
|
