|
Protsessorlar tarixi, funktsiyalari va asosiy xarakteristikalari
|
| bet | 3/27 | | Sana | 18.05.2024 | | Hajmi | 1,16 Mb. | | #242810 |
Bog'liq O‘zbekiston respublikasi axborot texnologiyalari va kommunikatsi 1.1 Protsessorlar tarixi, funktsiyalari va asosiy xarakteristikalari.
Protsessor inglizchada „Process“ soʻzidan kelib chiqqan boʻlib, „jarayon“ — jarayonni amalga oshiruvchi, boshqaruvchi maʼnolarini bildiradi. Kompyuter Protsessori asosan kompyuterda boʻladigan jarayonlarni amalga oshirish va boshqarish vazifalarini bajaradi. Asosiy oʻlchov birligi chastota hisoblanadi. Protsessor chastotasi uning maʼlum vaqt ichida nechta amalni bajara olishini ifodalaydi. Protsessor - elektron mashinaning dastur (programma) da koʻzda tutilgan amallar; informatsiyani oʻzgartirish, barcha hisoblash jarayonlarini, xisoblash mashinasidagi boshqa qurilmalarning ishini boshqarib turish uchun moʻljallangan markaziy qurilmasi. Asosiy qismlari: arifmetik mantiqiy qurilma va boshqarish qurilmasi. Arifmetik mantiqiy qurilmada axborot arifmetika va mantiq jihatidan qayta ishlanadi. Boshqarish qurilmasi xotiradagi axborotlarni chiqarish tartibini belgilaydi, boshqaruvchi signallarni ishlab chiqadi, mashinadagi qurilmalarning ishini uygʻunlashtiradi, dasturni uzish signallarini qayta ishlaydi, xotiradagi axborotlarni muhofazalaydi, Protsessor ishini nazorat qiladi. Protsessorda bulardan tashqari, oʻta tezkor xotira qurilmasi va tashkiliy bloklar ham bor.
Tanlovda markaziy ishlov berish bloki(CPU) juda muhim masala, chunki kompyuteringizning tezligi unga bog'liq bo'ladi. To'g'ri tanlov qilish uchun siz protsessorning asosiy parametrlari haqida tasavvurga ega bo'lishingiz kerak.
1.1-rasm. Markaziy protsessor
Kompyuter protsessorining tuzilishi va uni qanday ishlashini tushunish muhim ahamiyatga ega jihatlardan biri hisoblanadi. Shuning uchun ushbu bobni kompyuter protsessorlarining tuzilishlari va ularni qanday ishlashlarini batafsilroq ko’rib chiqishga bag’ishladim. Ko’rib chiqish uchun esa Intel protsessorlari oilasiga mansub, so’z uzunliklari 8, 16 va 32-razryadga teng bo’lgan, quyidagi protsessorlarni tanlab oldik:
1. Intel 8080 (K580VM80) – 8-razryadli protsessor;
2. Intel 8088 – 16-razryadli protsessor;
3. Pentium 4 – 32 razryadli protsessor.
Zamonaviy kompyuterlar protsessorlarining tuzilishlari va ularni qanday ishlashlarini o’rganish anchagina murakkab jarayon ekanligi hisobga olgan holda, ushbu mavzuga oid asosiy tushunchalar va jihatlarni avval, 8-razryadli protsessor va u asosida qurilgan kompyuterning qanday tuzilganligi va qanday ishlashini batafsil ko’rib chiqish bilan boshlasak. O‘quv qo‘llanmada dastlab o‘rganish uchun tanlab olingan birinchi protsessor - Intel 8080 protsessori ko‘p maqsadlar uchun mo‘ljallangan birinchi protsessor hisoblanadi, uning tarkibida bor yo‘g‘i 6000-ta tranzistor ishlatilgan. Tanlab olingan protsessorlarning ikkinchisi - Intel 8088 protsessori asosida esa, hozirda keng tarqalgan shaxsiy kompyuterlarning dastlabkisi hisoblangan va MS DOS operatsion tizimi asosida ishlagan IBM PC shaxsiy kompyuteri ishlab chiqilgan edi. Ushbu protsessorning tarkibida 29 000 ta tranzistor mavjud bo’lgan. Intel 8088 protsessori uchun ishlab chiqilgan dasturlar, Intel Core i7 protsessorida ham ishlashi mumkin, ya’ni ularning ichki tuzilishlari bir biriga o’xshashdir.
Tanlab olingan protsessorlarning uchinchisi bo’lgan - Pentium 4 protsessori 32-razryadli protsessorlarning anchagina takomillashgan xilidir. Pentium 4 protsessori undan keyin ishlab chiqarilgan protsessorlarga nisbatan soddaroq bo’lishiga qaramasdan, hozirgi 32 va 64-razryadli protsessorlarning ko’pgina xususiyatlarini o’zida mujassamlagan protsessor hisoblanadi. Ushbu protsessor tarkibida 42 000 000 ta tranzistor ishlatilgan
1.1-jadval
Intel protsessorlarining oilasi
|
| |
