| α = 4π2A/T2;
bunda, α – seysmik to'lqin tezlanishi, m/s2;
A – tog' jinsi zarrachasining tezlanish amplitudasi, mm;
T – seysmik tebranish davri, s;
π = 3,14.
Episentrda tog' jinsi zarrachalarining seysmik tezlanishini, u yerda sodir bo'lgan o'zgarishlarga (buzilish, yorilish, vayron bo'lish va h.k.) taqqoslagan holda Rossiya Fanlar Akademiyasi olimlari tomonidan yer silkinishining kuchini “ballarda” baholash shkalasi ishlab chiqilib, hozirda bu uslub hamma mustaqil davlatlar hamdo'stligi(MDH)ga kiruvchi davlatlarda, jumladan, O'zbekistonda MSK (Medvedev, Shponxoyer va Karnik) nomi bilan qo'llaniladi. Tuproq zarralarining tebranma harakat intensivligi silkinish o'chog'i chuqurligiga, magnitudaga, episentrdan uzoq-yaqinligiga, tuproqning geologik tuzilishiga va boshqa omillarga bog'liq.
Yer silkinishining ikkinchi o'lchov birligi bu Rixter shkalasi bo'yicha Magnituda (M) hisoblanadi. Magnituda shkalasi 1935 yilda Amerika seysmologi Ch.Rixter tomonidan taklif qilingan. Magnituda yer silkinishining umumiy energiyasini ko'rsatib, u yerning maksimal surilish amplitudasi logarifmini belgilaydi va mikronlarda aniqlanadi. Magnituda giposentrdan ajralib chiqqan energiyaga proporsional kattalik hisoblanib, uning maksimal qiymati 9 M gacha bo'ladi.
Yer silkinishining umumiy energiya miqdori quyidagi formula bilan topiladi:
|
