BOSHLANG’ICH SINF O’QUVCHILARIDA KITOBXONLIK
MADANIYATINI SHAKLLANTIRISH
Baxriddinova Yulduz Abror qizi
Oʻzbekiston -Finlandiya Pedagogika Instituti
Rahimova Gulbahor Qarshiyevna
Ilmiy rahbar
Annotatsiya: Ushbu ilmiy maqolada yosh kitobxonlarning bilim saviyalarini
mustahkamlash va bunda kitobxonlikning ahamiyati haqida so'z yuritiladi.
Kalit so'zlar: Mutolaa madaniyati, ijtimoiy hodisalar, axborot olish Professor
V.F.Asmus o'zining «Kitobxonlik – mehnat va ijod», pedagogik izlanish…
KIRISH
Jamiyatimizda kitobxonlik masalasiga yondoshuv
turli davrlarda turlicha
bo‘lgan. Har bir davrning o‘z extiyojidan kelib chiqib, kitobxonlik darajasi
belgilangan. Binobarin, har qanday davlatning kuch-qudrati o‘z
fuqarolarining
ongliligi bilan belgilanar ekan, bunda albatta kitobxonlik masalasiga alohida
e'tibor berilgan. Bugungi kunda “Mutolaa madaniyati”, “Kitobxonlik
madaniyati”, “O‘qish madaniyati” kabi atamalar bilan qo'llanilib kelayotgan
ijtimoiy hodisalar axborot olish madaniyatining tarkibiy qismlaridir.
METODOLOGIYA
“Mutolaa” so'zi arabcha “o'qish” degan ma'noga ega bo'lsa-da,
bugungi
kunda u kitob o'qishdan ko'ra kengroq tushunchani anglatmoqda. A. Umarov
fikricha: “Mutolaa” madaniyati ijtimoiy guruhlar, uyushmalar va alohida
individlarning umumiy ma'lumot olishga yo'naltirilgan jarayon,
xulq-atvor va
faoliyatlari mazmuni hamda tarkibiy tizimlarida yuz beruvchi o'zgarishlar
majmuini ifodalovchi bilimlar, me'yorlar, ijtimoiy hodisalar va boshqa
atributlardir. Ayni chog'da mutolaa madaniyatini ta'lim tizimlari orqali maxsus
shakllantiradigan, ixtisoslashgan ma'lumotni inson hayoti davomida turli
manbaalar – kitoblar (badiiy, ilmiy, o'quv, qomusiy), ommaviy axborot vositalari
(gazeta, jurnal,
televideniya, radio va shu kabilar), zamonaviy axborot
texnologiyalari (internet, elektron gazeta, jurnal, qo'llanma va hokazolar),
shuningdek, subyekt bilan bevosita muloqotga kirishuvchi shaxslar (oila a'zolari,)
orqali ega bo'linadigan turli yo'nalish va shakldagi umumiy ma'lumotdan farqlash
lozim bo'ladi» 2 . Professor E.I.Yo'ldoshev «O'qish madaniyati» tushunchasiga
shunday ta'rif beradi: «O‘qish madaniyati – juda keng qamrovli tushuncha bo'lib,
kitobga qiziqish va uni sevish, adabiyot bilan kengroq tanishishni, kitob va u bilan
ishlash haqidagi maxsus bilimlarga ega bo'lishni, shuningdek, kitobdan to'la
ravishda foydalanishga yordam beruvchi ko'nikma va malakaga ega bo'lishni
taqozo etadi»
Jumladan, axborot olish madaniyati badiiy adabiyotni to'g'ri tushunish,
undan estetik zavq olish, shuningdek, ilmiy adabiyotlar, barcha turdagi resurslar
bilan ishlash, ma'lumot-bibliografiya va barcha turdagi axborot materiallaridan
o'zini qiziqtirgan ma'lumotlarni qidirib topish, cheksiz axborot okimlari orasidan
kerakli, muhim bo'lgan ma'lumotlarni ola bilish, o'z kasbiy malakalarini
oshirishda
foydalanish, axborot-kutubxona muassasasidan to'g'ri foydalanish
yo'llarini o'rganish ham axborot olish madaniyati tushunchasi doirasiga kiradi.
Axborot olish madaniyatini to'liq egallagan shaxsga nisbatan esa kitobxon
terminini qo'llash o'rinlidir.
