|
Materiallardagi o‘tkazuvchanlik Yarimo‘tkazgich materiallar
|
| bet | 1/17 | | Sana | 30.05.2023 | | Hajmi | 0.58 Mb. | | #67110 |
Bog'liq Materiallardagi o‘tkazuvchanlik Yarimo‘tkazgich materiallar (1) kompyuterni tashkil etish.5-amaliy, 1-3 YANGI O\'ZBEKISTONNING TARAQQIYOT STRATEGIK YO\'LI, labaratoriya 1-7 MS, A. B. Xayitov, A. M. Akbarov personalni, 12-Mavzu (2), 1. Nizo tabiati, nizo turlari. Nizo jarayoni dinamikasi, nizoni -fayllar.org, Mavzu Ijtimoiy pedagogikada shaxs tarbiya obyekti sifatida Reja Sarvar, Mavzu Ijtimoiy pedagogikada shaxs tarbiya obyekti sifatida Reja Sarvar, 4-Mavzu Grafik axborotlar bilan ishlash texnologiyasi. Reja Pa-fayllar.org, Web Learning Center
Materiallardagi o‘tkazuvchanlik
Yarimo‘tkazgich materiallar – bu shunday moddalarki, haroratning keng intervallarida, shu jumladan, xona haroratini e’tiborga olgan holda (~300 K) aniq yarimo‘tkazgich xossalarini namoyon qiladi hamda yarimo‘tkazgichli asboblarni yaratish uchun asos bo‘lib xizmat qiladi. Ularning solishtirma elektro‘tkazuvchanligi 300 K da (Om·sm)-1 qiymatlarga ega bo‘lish mumkin. Metallarning va dielektriklarning elektro‘tkazuvchanligi o‘rtasidagi oraliq joyni egallaydi hamda harorat ortishi bilan kamayadi.
Elektro‘tkazuvchanlik– bu jismlarning elektr maydon ta’siri ostida elektr tokini o‘tkazish xususiyatidir. O‘tkazgichlar har doim erkin zaryad tashuvchilarga (elektronlar, ionlar) ega, ya’ni ularning harakati elektr tokini hosil qiladi.
Solishtirma elektr o‘tkazuvchanlik (σ) – bu ko‘ndalang kesimi 1sm2 va uzunligi 1 m ga teng materialni elektr o‘tkazuvchanligidir, u o‘lchami (Om·sm)-1 bo‘lgan σ -bilan belgilanadi.
Solishtirma elektr qarshilik - (ρ) yoki sodda holda solishtirma qarshilik moddaning elektr tokini o‘tkazish xususiyatini xarakterlaydi. SI sistemasida solishtirma qarshilikni o‘lchov birligi - Om·metr (Om·m), texnikada ko‘pincha hosilaviy birlik qo‘llaniladi: 1·Om·m ning 10-6 qismiga teng bo‘lgan Om·mm2/m. Solishtirma qarshilikni kattaligi ρ bilan belgilanadi.
Solishtirma qarshilikning fizikaviy ma’nosi: bu uzunligi 1m va tok o‘tkazuvchi ko‘ndalang kesimi 1sm2 bo‘lgan bir jinsli o‘tkazgich bo‘lagining qarshiligidir, ya’ni solishtirma qarshilikni teskari kattaligi quyidagiga teng bo‘ladi:
(2.1)
ρ - solishtirma qarshilikka, l - uzunlikka va S - ko‘ndalang kesim yuzasiga ega bo‘lgan o‘tkazgichning qarshiligi quyidagi ifoda bo‘yicha hisoblanadi:
(2.2)
2.1. Yarimo‘tkazgichlarda o‘tkazuvchanlikka
oid masalalaryechilishi:
1- masala: Agar aкtsеptorlarning konsentratsiyasi bo'lsa va donorlarning kontsentratsiyasi ga teng bo'lsa 300оK temperaturada solishtirma o'tkazuvchanlikni toping.
Echilishi:
Ma'lumki, yarimo'tkazgichlarning donor va акtsеptor kirishmalarga ega yarimo'tkazgichlarning solishtirma o'tkazuvchanligi quyidagi formula bilan aniqlanadi
Bunda е = - elektron zaryad; , - 300оK temperaturadagi electlon va kovaklar harakatchanligim, ular ozaro teng ; - electlon va kovaklar kontsentratsiyasi. Ko'rinib turibdiki, barcha kattaliklarning qiymatlari ma'lum. Ushbu qiymatlarni formulaga qo'yib, solishtirma o'tkazuvchanlik uchun quyidagini olamiz.
Javob: sim/sm.
|
| |
