Mavzu -1: Axborot texnologiyasining ichki va tashqi omillari. Axborot uzatish usullari. O`qitishda axborot texnologiyalari. Reja




Download 481,5 Kb.
bet15/29
Sana15.12.2023
Hajmi481,5 Kb.
#119447
1   ...   11   12   13   14   15   16   17   18   ...   29
Bog'liq
Axborot texnologiya mavzulari

Tarmoqli tizim. Tarmoqli tizim ierarxik tizimga nisbatan ancha kulayliklarga ega, chunki bu tizimda ma’lumot (fayl) lar urtasida ko’p yunalishli aloqalarni o’rnatish mumkin. Bunday aloqalar foydalanuvchiga kerakli ma’lumot (fayl)ni shajaraning yuqori satxlaridagi fayllarga murojaat kilmasdan topish imko -nini beradi. Masalan, dukondagi max.sulotlar jadvali bilan max.-sulotlar narxi jadvallari orasida alox.ida bog’liqlik urnaxI-lib, u kerakli maxsulot narxini topish imkonini beradi.
Bir pogonadagi ma’lumotning boshk;a pogonadagi ma’lumot bilan ikki yoki undan ortiq. marta boglanadigan turiga ma’lumotlarning tarmoqli modeli deyiladi.
Ma’lumotlarning tarmoqli tizimini yaratish va undan foy-dalanish uchun yaratilgan tizimga ma’lumotlar omborini boshka-rishning tarmoqli tizimi deyiladi.
Relyatsion tizim. Relyatsion tizim 1970 yilda 1VM firmasi-ning xodimi Ye.F.Kodd tomonidan taklif etilgan bo’lib, x.ozir-gi paytda eng ko’p tark.algan tizimlar qatoriga kiradi. CHunki bu tizimda ma’lumotlar orasida eng kulay boglanishlarni amalga oshirish mumkin.
Ma’lumotlarning relyatsion modeliga moe holda yaratilgan ma’lumotlar omboriga ma’lumotlarning relyatsion ombori deyiladi.
Ma’lumotlarning relyatsion tizimini yaratish va undan foy-dalanish uchun yaratilgan tizimga ma’lumotlar omborini boshka-rishiing relyatsion tizimi deyiladi.
Ma’lumotlarning jadval kurinishida saqlanishiga ma’lumotlarning relyatsion modeli deyiladi.
Relyatsion tizimdagi elementlarda shajaraning yukligi tufay-li bu kulaylikka erishiladi. Axborotni izlashda barcha element-lardan kalit sifatida foydalaniil mumkin. Yahni ixtiyoriy tu­zilishga ega ma’lumotni ikki ulchamli jadval kurinishiga keltirish mumkin.
Relyatsion tizim sifatida telefon ma’lumotnomasini tuzish masalasini kurib chiqamiz. Masala, «xar bir telefon nomeri kursatilgan abonentning manzili, uning kategoriyasi belgilan-gan ruyxatni tuzing» kabi uqiladi.
Ma’lumotnoma bir necha turdagi ob’ektlardan tashkil topgan. Ob’ekt uchun quyidagi ma’lumotlarni tanlab olamiz:

  • Telefon raqami.

  • Abonent ismi (ismi, sharifi va \.k.).

  • Abonent manzili.

  • Abonent kategoriyasi (umumiy, shaxarlararo aloqasi ta’qiqlangan, ...)

Barcha ma’lumotlarni matnli deb xisoblaymiz. Bu ma’lumot-larga quyidagi nomlanish va uzunliklarni beramiz:





Ustun nomi

Ma’lumotning nomlanishi

Turi

Uzunligi

1.

Nomer

Telefon raqami

Belgili

9

2.

Abonent nomi

Abonentni belgilash

Belgili

15

3.

Manzili

Abonent manzili

Belgili

40

4.

Kategoriyasi

Abonent kategoriyasi

Belgili

2



«Kategoriyalar» atamasi sifatida ikki xarfli kodlardan foy-dalanamiz; UK — umumiy kategoriya, SHT — shaxarlararo aloqa ta’qiqlangan kategoriya va xokazo.
U holda ma’lumotnomani quyidagi jadval kurinishida tas-virlash mumkin:



Nomer

Abonent ismi

Manzili

Kategoriya

144-92-6)

Kosimov ToHir

T. Malik, 18

UK

65-32-14

Akbarov Jaxongir

r, Rulom, 34—101

SHT

118-30-97

Rafurova Zebiniso

Ibn Siio, 9—6

UK

22-13-26

Azizova Farida

Uvaysiy, 16




Ushbu jadvalni biror fayl (masalan, Te1efon) kurinishida kompyuter diskiga utkazilsa, telefon ma’lumotnomasi — telefonlar ma’lumot omboriga ega bo’lamiz (omborni qayta ish-lashni avtomatlashtirish mumkin bo’ladi).



Download 481,5 Kb.
1   ...   11   12   13   14   15   16   17   18   ...   29




Download 481,5 Kb.

Bosh sahifa
Aloqalar

    Bosh sahifa



Mavzu -1: Axborot texnologiyasining ichki va tashqi omillari. Axborot uzatish usullari. O`qitishda axborot texnologiyalari. Reja

Download 481,5 Kb.