E T H E R N E T V A F A S T E T H E R N E T
T A R M O G ` I H U S U S I Y AT L A R I .
T O K I N - R I N G T A R M O G ` I
021-47-guruh talabasi Ashuraliyeva Huriniso
REJA
:
•
Ethernet va Fast Ethernet tarmog‘I
•
Token-Ring tarmog‘I tasnifi
•
Ethernet hozir dunyoda eng tanilgan tarmoq va
shubha yo‘q, albatta, u yaqin kelajakda ham
shunday bo‘lib qoladi. Bunday bo‘lishiga asosiy
sabab, uning yaratilishidan boshlab hamma
ko‘rsatgichlari, tarmoq protokoli hamma uchun
ochiq bo‘lganligi, shunday bo‘lganligi uchun
dunyodagi juda ko‘p ishlab chiqaruvchilar
Ethernet qurilma va uskunalarini ishlab chiqara
boshladi. Ular o‘zaro bir-biriga to‘liq moslangan
ravishda ishlab chiqiladi, albatta.
Dastlabki Ethernet tarmoqlarida 50 li ikki turdagi (yo‘g‘on va
ingichka) koaksial kabellar ishlatilar edi. Lekin keyingi vaqtlarda
(1990-yil boshlaridan) Ethernet tarmog‘ining aloqa kanali uchun
o‘ralgan juftlik kabellaridan foydalanilgan versiyalari keng tarqaldi.
Shuningdek, shisha tolali kabellar ishlatiladigan standart ham qabul
qilindi va standartlarga tegishli o‘zgartirishlar kiritildi. 1995-yili
Ethernet tarmog‘ining tez ishlovchi versiyasiga standart qabul qilindi,
u 100 Mbit/s tezlikda ishlaydi (Fast Ethernet deb nom berildi, IEEE
802.03 u standard), aloqa muhitida o‘ralgan juftlik yoki shisha tola
ishlatiladi. 1000 Mbit/s tezlikda ishlaydigan versiyasi ham ishlab
chiqarila boshlandi (Gigabit Ethernet, IEEE 802.03 z standard).
•
Fast Ethernet tarmog‘ida jismoniy «Shina»
topologiyasidan foydalanish ko‘zda tutilmagan,
faqat «Passiv yulduz» yoki «Passiv daraxt»
topologiyasi ishlatiladi. Shuningdek, Fast Ethernet
tarmog‘ida tarmoq uzunligiga qattiq talablar va
chegara qo‘yilgan. Paket formatini saqlab qolib,
tarmoq tezligini 10 baravar oshirilganligi tufayli
tarmoqning minimal uzunligi 10 baravar kamayadi
(Ethernetdagi 51,2 mks o‘rniga 5,12 mks). Signalni
tarmoqdan o‘tishining ikki hissalik vaqt kattaligi
esa, 10 marotaba kamayadi.
Ethernet tarmog‘idan axborot
uzatish uchun standart kod
Manchester II ishlatiladi. Bu holda
signalning bitta qiymati nolga,
boshqasi manfiy qiymatga ega, ya’ni
signalni doimiy tashkil qiluvchi
qiymati nolga teng emas. Galvanik
ajratish adapter, repiter va
konsentrator qurilmalari yordamida
amalga oshiriladi. Tarmoqning uzatish
va qabul qilish qurilmalari boshqa
qurilmalardan galvanik ajralishi
transformator orqali va alohida
elektr manbayi yordamida amalga
oshirilgan, tarmoq bilan kabel to‘g‘ri
ulangan.
Ethernet tarmog‘iga axborot uzatish
uchun ega bo‘lish abonentlarga to‘liq
tenglik huquqini beruvchi CSMA/CD
tasodifiy usul yordamida amalga
oshiriladi. Tarmoqda 5.2-rasmda
ko‘rsatilgandek, o‘zgaruvchan
uzunlikka ega bo‘luvchi strukturali
paket ishlatiladi.
Ethernet kadr uzunligi (ya’ni
priambulasiz paket) 512 bitli
oraliqdan kam bo‘lmasligi kerak yoki
51,2 mks (xuddi shu kattalik signalni
tarmoqdan borib-kelish vaqtiga
tengdir). Manzillashning shaxsiy,
guruhli va keng tarqatish usullari
ko‘zda tutilgan.
ETHERNET
PAKETI QUYIDAGI MAYDONLARNI O‘Z ICHIGA
OLGAN:
8 bitni priambula tashkil qiladi, ulardan birinchi yettitasini 1010101 kodi tashkil qiladi, oxirgi sakkizinchisini 10101011 kodi tashkil qiladi. IEEE 802.03
standartida bu oxirgi bayt kadr boshlanish belgisi, deb yuritiladi (SFD — Start of Frame Delimiter) va paketni alohida maydonini tashkil qiladi.
Qabul qiluvchi manzili va jo‘natuvchi manzili 6 baytdan tashkil topgan bo‘lib, 3.2-bobda yozilgan standart ko‘rinishda boiadi. Bu manzil
maydonlari abonent qurilmasi tomonidan ishlov beriladi.
Boshqarish maydonida (L/T-Length/Type) axborot maydonining uzunligi haqidagi ma’lumot joylashtiriladi. U yana foydalanayotgan protokol
turini belgilashi mumkin. Agarda, bu maydon qiymati 1500 dan kam bo‘lsa, u holda axborotlar maydonining uzunligini ko‘rsatadi. Agarda,
1500 dan katta bo‘lsa, u holda kadr turini ko‘rsatadi. Boshqarish maydoni dastur tomonidan ishlov beriladi.
Axborotlar maydoniga 46 baytdan 1500 baytgacha axborot kirishi mumkin. Agarda, paketda 46 baytdan kam axborot bo‘lsa, axborotlar
maydonining qolgan qismini to‘ldiruvchi baytlar egallaydi. IEEE 802.3 standartiga ko‘ra, paket tarkibida maxsus to‘ldiruvchi maydon ajratilgan
(pad data —
назначение данных),
agarda, axborot 46 baytdan uzun bo‘lsa to‘ldiruvchi maydon 0 uzunlikka ega bo‘ladi.
Nazorat bitlar yig‘indisining maydoni (ECS - Frame Chech Segvence —
поле контрольной суммы)
paketning 32 razryadli davriy nazorat
yig‘indisidan iborat (CRQ va u paketning to‘g‘ri uzatilganligini aniqlash uchun ishlatiladi.
Komp’yuter texnikasini dunyo miqyosida eng
ko‘p ishlab chiqaruvchi va eng obro‘li IBM firmasi
tomonidan taklif qilingan Token-Ring tarmog‘iga
e’tibor qilmaslikning sira ham iloji yo‘q albatta.
Muhimi shundaki hozirgi vaqtda Token-Ring
halqaro standart IEEE 802.5 sifatida mavjud.
Bu holat Token-Ring tarmog‘ini Ethernet tarmoq
mavqei bilan bir o‘ringa qo‘yadi. IBM firmasi o‘z
tarmog‘ini keng tarqalishi uchun hamma tadbir va
choralarni amalga oshirdi: tarmoq hujjatlari
batafsil tayyorlab tarqatildi, hatto adapterlarni
prinsipial sxemasigacha bu hujjat tarkibiga kiritildi.
Lekin katta komp’yuterlar bilan ulanganda axborot uzatishning katta intensivligi zarur bo‘lgan
vaqtda, tarmoqqa bog‘lanish vaqti chegaralangan vaziyatda Token-Ring tarmog‘idan foydalanish
o‘zini oqlaydi, albatta. Tashqi ko‘rinishidan «Yulduz» topologiyasini eslatsa hamki Token-Ring
tarmog‘ida «Halqa» topologiyasidan foydalanilgan.
Token-Ring qurilmalarini Ethernet qurilmalari bilan solishtirilsa Token-Ring qurilmalari sezilarli
darajada qimmat, chunki axborot almashinuvini boshqarishning murakkab usullari qo‘llanilgan,
shuning uchun bu tarmoq nisbatan kam tarqalgan.
Avval ishlab chiqilgan PC Network tarmog‘ida Net BIOS dasturida adapterda joylashgan doimiy
xotirada saqlangan bo‘lsa, Token-Ring tarmog‘ida esa Net BIOS emulyasiya dasturi qo‘llanilgan,
bunday shaklda qo‘llanilishi alohida qurilma xususiyatlariga oson moslashuv imkonini beradi va
shu bilan birga yuqori bosqich dasturlari bilan ham moslashishni ta’minlab beradi.
TOKEN-RING TARMOG‘INI ASOSIY KO‘RSATKICHLARI
QUYIDAGILARDAN IBORATDIR:
●
IBM 8228
MAU tipidagi
konsentratorlar
soni – 12 ta;
●
tarmoqda
abonentlarning
maksimal soni –
96 ta;
●
abonent va
konsentratorlar
o‘rtasidagi
kabelning
maksimal uzunligi
– 45 metr;
●
konsentratorlar
o‘rtasidagi
kabelning
maksimal
uzunligi– 45
metr;
●
hamma
konsentratorlarni
ulovchi kabelning
maksimal
uzunligi–120
metr;
●
axborot
uzatish tezligi – 4
Mbit/s va 16
Mbit/s.
•
Token-Ring tarmog‘ida tarmoqqa bog‘lanishninng
markerli usuli qo‘llaniladi, ya’ni halqa bo‘ylab har
doim marker harakatda bo‘ladi va abonentlarning
xohlagani o‘z paketlarini unga qo‘shib uzatishlari
mumkin. Shundan tarmoqning eng katta afzalligi
kelib chiqadi, ya’ni konflikt holat bo‘lmaydi. Lekin
bundan quyidagi kamchilik ham kelib chiqadi,
markerni butunligini nazorat qilib turishi lozimligi
va tarmoqning ishlashini har bir abonentga bog‘liq
ekanligi (abonent komp’yuteri buzilgan holda
albatta u halqadan uzi lishi shartligi).
•
E`TIBORINGIZ UCHUN RAHMAT!
| 