|
Mavzu: Axborot tizimlarining an’anaviy arxitekturasi bilan tanishish. Nazariy qisim
|
| Sana | 19.02.2024 | | Hajmi | 14,58 Kb. | | #158624 |
Bog'liq Axborot tizimi 3
Mavzu: Axborot tizimlarining an’anaviy arxitekturasi bilan tanishish.
Nazariy qisim:Axborot tizimlarining arxitekturasi, ularning funktsiyalari va tuzilishi bo'yicha tushunchalarni o'z ichiga oladi. Bu tizimlar ma'lumotni saqlash, qayta ishlash, tarqatish va qabul qilish, ma'lumotlar almashinishni tuzishni o'z ichiga oladi. Quyidagi qismlarda o'zlashtirilgan bo'lsa ham, umuman, ular quyidagi tarkib elementlaridan iborat bo'ladi:
1. Qurilmalar (Hardware): Bu qism tizimda fizikaviy asboblar, masalan, serverlar, kompyuterlar, tarmoq qo’shuvchilar, va boshqa qurilmalar bilan bog'liq.
2. Dasturlash (Software): Axborot tizimlarida ishlash uchun mo'ljallangan dasturlar va operatsion tizimlar, masalan, Linux, Windows, yoki ma'lumotlar bazasini boshqarish tizimlari (DBMS) kabi.
3. Tarmoqlar (Networks): Tarmoqlar, axborotni uzluksiz tarqatish va almashishning asosiy qismidir. Bu qismda LANlar (mahalliy tarmoqlar), WANlar (kengaytirilgan tarmoqlar), va internet kabi tarmoq tuzilishlari kiritiladi.
4. Protokollar (Protocols): Ma'lumotlar almashish va tarqatish jarayonlarida foydalaniladigan o'zaro aniq qoidalar va standartlar.
5. Ma'lumotlar bazalari (Databases): Ma'lumotlarni saqlash va ulardan foydalanishni tuzish uchun strukturalangan ma'lumotlar bazalari.
6. Xavfsizlik: (Security and Privacy): Ma'lumotlar himoyalashini ta'minlash uchun tuzilgan usullar va xavfsizlik protokollari.
7. Interfeyslar (Interfaces): Tizimga kirish va undan chiqish bo'yicha interfeyslar, masalan, foydalanuvchi interfeysi (GUI), dasturlar bilan kommunikatsiya uchun interfeyslar (API) kabi.
8. Monitoring va management (Nazorat va boshqaruv): Tarmoq va tizimning faoliyatini nazorat qilish va boshqarish uchun vositalar.
Axborot tizimlarining arxitekturasi odatda ularning mahsulot yoki xizmat sifatida qanday ishlashini belgilovchi biznes talablari, xavfsizlik xohishlari, va tizimning o'lchamini o'z ichiga oladi. Bu, tizimni qanday rivojlanishi, qanday qabul qilinishi va qanday saqlanishi lozimligini aniqlash uchun konsultatsiyalar va tahlillar tuziladi.
Axborot tizimlarining arxitekturasi odatda qo'shimcha tahlillar, qo'llanmalar va ma'lumotlardan foydalanish bilan bog'liqdir. Bu arxitektura muhimligi va ko'p parametrliligi, ma'lumotlarni saqlash, ishlab chiqish va tarqatish, xavfsizlik va mahsulotni qanday yaxshiroq ishga tushirishni o'z ichiga oladi.
Quyidagi xususiyatlarga e'tibor bering:
1. Monolitik arxitektura: Bu arxitektura turi barcha funksiyalarni yagona dasturda (monolit) jamlab qo'yish bilan bog'liq. Bu qisqa muddatda ishlab chiqilishi oson, lekin o'zgarishlarni amalga oshirish va dasturni yanada kattalashtirish qiyin bo'ladi.
2. Mikroservislar arxitekturasi: Bu arxitektura turi tizimni kichik bo'limlarga (mikroservislarga) bo'lib ajratish bilan bog'liq. Har bir mikroservis o'zining o'zgartirish va ishga tushirish imkoniyatlariga ega. Ushbu arxitektura yuqori skaladan foydalanishga, tizimni boshqarishga va qimmatbaho ish faoliyatini takomillashtirishga imkoniyat yaratadi.
3. Serverless arxitektura: Bu arxitektura turi dasturlarni ishga tushirish uchun serverni o'zi boshqaradigan xizmatlarga (Function as a Service - FaaS) asoslangan. Bu, ishlab chiqishni tezlashtirish, xizmatni boshqarishni osonlashtirish va resurslarni to'g'ri foydalanishni ta'minlashga yordam beradi.
4. Ochiq manba kodli arxitektura: Bu arxitektura turi dastur kodini ochiq manbada (Open Source) yozish va ularga bir qator ochiq manba vositalarini (frameworks) ishlatishga qaratilgan. Bu, dasturni boshqarish va uni yangilashni osonlashtiradi, shuningdek, jamoa ishtirokchilari o'rtasida ishlab chiqish va taqdim etishni yaxshilaydi.
5. Bulut (Cloud) arxitekturasi: Bu arxitektura turi ma'lumotlar va xizmatlarni internet orqali uzluksiz tarqatish uchun bulut xizmatlardan foydalanishga asoslangan. Bu, yuqori muddatli skaladan foydalanish, resurslarni o'zgartirish, xavfsizlikni ta'minlash va qimmatbaho bo'lgan asboblar va infrastrukturaga investitsiya qilishni kamaytirish imkoniyatlarini beradi.
Ushbu arxitektura turilari faqatgina bir qancha misollar hisoblanadi va tizimni xususiyatlari, tajriba va loyihalarga qarab qanday arxitektura turini tanlashni ta'lim etadi.
|
| |
