• Mavzu: Bir va ko’p kaskadli kuchaytirgichlar
  • Mavzu: Bir va ko’p kaskadli kuchaytirgichlar




    Download 10,91 Kb.
    Sana14.05.2024
    Hajmi10,91 Kb.
    #230692
    Bog'liq
    Mavzu Bir va ko’p kaskadli kuchaytirgichlar-fayllar.org


    Mavzu: Bir va ko’p kaskadli kuchaytirgichlar

    O‘ZBEKISTON RESPUBLIKASI OLIY VA O‘RTA MAXSUS TA’LIM VAZIRLIGI UNIVERSITETI
    MEHNAT TA’LIMI” FAKULTETI


    MEHNAT TA’LIMI YO’NALISHI
    18.48-Guruh




    Mavzu: Bir va ko’p kaskadli kuchaytirgichlar
    Bajardi: Mahkamova Zarifa
    Tekshirdi:

    Farg’ona – 2020
    Bir va ko’p kaskadli kuchaytirgichlar
    Reja:
    1. Umumiy ma’lumot


    2. Kuchaytirgich tavsifi.


    3. Tranzistorlarda qurilgan bir kaskadli kuchaytirgichlar.


    Tayanch so’zlar va iboralar.


    Termoelektron emissiya, kaskad, tranzistor, P-N-P
    o’tkazuvchanlik klasifikatsiya, bipolyar va maydon tranzistorlari.
    Umumiy ma’lumot.
    Xosil qilingan elektr tebranishlarni kuchaytirish juda muxim texnologik jarayondir. O’zaro aloqada elektrotexnikaning eng muxim masalasi ham shu kuchaytirish jarayoniga bog’liq.
    Elektron lampali va tranzistorli kuchaytirgichlarning ishi vakuumli lampalarda boshqaruvchi to’r va tranzistorlarda elektr tebranishlarni kuchaytirish xossasidan foydalanishga asoslangan. Elektron lampali kuchaytirgichlarni o’rganishda, dastavval uch elektrodli elektron lampani ishlash printspini yaxshi o’rganish kerak. Elektr tebranishlarni kuchaytiruvchi qurilma past chastotani kuchaytirgichlar (PChK) deyiladi. Odatda chastotasi f-50Gts-12kGts gacha bo’lgan chastotalar past chastotalar deb qabul qilingan. Past chastotali kuchaytirgich bir kaskadli yoki ko’p kaskadli bo’ladi. Ularning asosiy vazifasi zanjirdagi kuchlanish va quvvatni kuchaytirishdan iborat. Bunday turdagi kuchaytirgichlarni electron lampalar, tranzistorlar, magnit elementlar va boshqa integral mikrochizmalar yordamida ko’rish mumkin.
    Kuchaytirgich ko’rsatgichlari.
    1. Kuchaytirish koeffitsienti
    2. Kuchaytiriladigan chastota oralig’i
    3. Kirish kuchlanishi (sezgirligi)
    4. Kuchaytirgichning chiqish quvvati
    5. Foydali ish koeffitsienti
    6. Signalni to’g’ri chiqishi yoki buzilishi
    -Kuchaytirish koeffitsienti “K” bilan belgilanadi.
    -Kuchaytirish chikish toki (a)
    U -Kuchaytirish kirish toki (a)
    Kuchaytirgichlar tavsifi.
    Avtomatik boshqarish tizimlari, radiotexnika, radiolokatsiya va
    boshqa tizimlarda kichik quvvatli signallarni kuchaytirgichlardan
    foydalaniladi.
    Kichik quvvatli o’zgaruvchan signalning parametrlarini
    buzmasdan doimiy kuchlanish manbaining quvvati hisobiga kuchaytirib
    beruvchi qurilma kuchaytirgich deb ataladi. Kuchaytirgich qurilmasi
    kuchaytiruvchi elementi, rezistor, kondensator chiqish zanjiridagi
    doimiy kuchlanish manbai hamda iste’molchidan iborat. Bitta
    kuchaytiruvchi elementi bo’lgan zanjir kaskad deb ataladi.
    Kuchaytiruvchi element sifatida qanday element ishlatilishiga qarab
    kuchaytirgichlar elektron, magnitli va boshqa xil turlarga bo’linadi. Ish
    rejimiga ko’ra ular chiziqli va nochiziqli kuchaytirgichlarga bo’linadi.
    Chiziqli ish rejimida ishlovchi kuchaytirgichlar kirish signali shaklini
    uzgartirmasdan kuchaytirib beradi. Chiziqli bo’lmagan ish rejimida
    ishlovchi kuchaytirgichlarda esa kirish signali ma’lum kiymatga
    erishganidan so’ng chiqishdagi signal o’zgarmaydi. Chiziqli rejimda
    ishlaydigan kuchaytirgichlarning asosiy tavsifi, amplituda chastota
    tavsifi (AChT)dir. Bu tavsif bo’yicha kuchaytirish koeffitsientini moduli
    chastotaga qanday bog’likligini ko’rsatadi. AChTsiga ko’ra chiziqli
    kuchaytirgichlar tovush chastotalar kuchaytirgichi (TChK), quyi
    chastotalar kuchaytirgichi (QChK), yuqori chastotalar kuchaytirgichi
    (YuChK), sekin o’zgaruvchan signal kuchaytirgichi yoki o’zgarmas tok
    kuchaytirgichi (O’TK) va boshqalarga bo’linadi.
    Tranzistorlarda qurilgan bir kaskadli kuchaytirgichlar.
    Hozirgi vaqtda keng tarqalgan kuchaytirgichlarda kuchaytiruvchm
    element sifatida ikki qutbli yoki bir qutbli tranzistorlar ishlatiladi.
    Kuchaytirish quyidagicha amalga oshiriladi.
    Kichik kirish toki chiqish zanjiridagi tokda o’zgaruvchan tashkil
    etuvchini hamda boshqariladigan elementning chiqish zanjirida kirish
    zanjiridagi kuchlanishdan ancha katta bo’lgan o’zgaruvchan kuchlanish
    hosil qiladi. 1-rasmda umumiy emittorli (UE) kuchaytirish kaskadining
    chizmasi hamda kirish va chiqish tavsiflari ko’rsatilgan. Kuchaytirish
    kaskadlari UE, UB, UK chizmalar bo’yicha yig’iladi. Umumiy
    kollektorli (UK) chizma tok va quvvat bo’yicha kuchaytirish
    imkoniyatiga ega. Bunda
    chizmaga asosan, kaskadning yuqori
    chiqish qarshiligini isteemolini aniqlash lozimdir. Tranzistorli
    kuchaytirgichning chizmasini ko’rib chiqamiz.
    Bu kuychaytirgich tokni ham, kuchlanishni ham kuchaytirish
    imkoniyatiga ega.
    a) Sifatli kuchaytirgich uchun   4%
    b) Telefon aloqalariuchun   15%
    kuchaytirgichning shovqin darajasi-shovqin kuchlanishining kirish
    kuchlanishiga nisbatiga aytiladi.
    Tranzistorli kuchaytirgichlar amplituda, chastota va amplitudichastota tavsifi bilan baholanadi.
    Kuchaytirgichning ish rejimini tanlash, ko’p kaskadli
    kuchaytirgichlar, ular orasidagi bog’lanish.
    Reja:
    Kuchaytirgich turlari va ishlash rejimi.

    O’zgaruvchan signallar kuchaytirgichni tanlash.


    Ko’p kaskadli kuchaytirgichlar.
    Tayanch so’zlar va iboralar.
    Kaskad, elektron kuchaytirgich, elektr tebranish tranzistor,
    tiristor, tebranish konturi, kuchaytirgich turlari, eletr signallari.
    Adabiyotlar; 1. 3. 5. 7. 9.
    Kuchaytirgich turlari va ishlash rejimi.
    O’zaro aloqa qilish vositalarida elektromagnit to’lqinlar
    turi keng ishlatiladi. Ana shu maqsadlarni amalga oshirish uchun
    elektr tebranishlarni kuchaytirish, tarqatish, qabul qilish juda
    muhimdir. Yaqin o’tmishda bu ishni vakuumli elektron lampalar
    bajarar edi, hozir elektr tebranishlarni kuchaytirish uchun
    tranzistorlar keng ishlatiladi. Ishlatish soxasiga qarab
    kuchaytirgichlar quyidagi turlarga bo’linadi.
     O’zgarmas tok kuchaytirgichi;
     Past chastotali kuchaytirgichlar;
     Keng qamrovli kuchaytirgichlar;
    Har bir tur kuchaytirgich ma’lum bir kattalikni
    parametrlarini kuchaytirib berishga mo’ljallangan.
    Kuchaytirgichlarni har birini alohida tahlil qilamiz!!!
     O’zgarmas tok kuchaytirgichi;(O’TK). Bu kuchaytirgichlar
    sekin o’zgaruvchan chastotasi ƒq0 Gts  18 Gts signallarni kuchaytirib
    berishga mo’ljallangan. Tibbiyot soxasida ishlatiladigan elektr asboblar
    va uzatgichlar yordamida kichik signallarni kuchaytirishga, hamda
    amaliy ishlarda fotouzatgich, termouzatgich va shu kabilarni kuchsiz,
    sezilarsiz signaloarni kuchaytiradi. Bu kuchaytirgichlarni yuklamasi
    eektromagnit rele, cho’lg’amli lampa va elektr o’lchov asboblari kiradi.
     Past chastotali kuchaytirgichlar;(PChK). Bu
    kuchaytirgichlar asosan tovush chastotasi ƒq16Gts  20kGts bo’lgan
    tovush signallarni kuchaytiradi. Bu kuchaytirgich radiotexnikada,
    tovushni kuchaytirish soxalarida keng ishlatiladi. Tovush chastotasini
    qabul qiluvchi manbalar, mikrofon, magnit kallak (galovka) hamda radio
    va televideniya qurilmalarini signal kirish joylari (antenna ulanadigan
    joy). Kuchaytirgichning yuklamasi, radiokarnay, telefon, magnitofon
    tovushni yozib olish qurilmasi, ostsillograf va boshqa elektron
    qurilmalar.
     Keng qamrovli kuchaytirgichlar;(KQK). Bunday
    rusumdagi kuchaytirgichlar keng spektrli chastotalarni
    kuchaytirish uchun mo’ljallangan. Masalan ostsillograflar
    yordamida tadqiq etiladigan keng qamrovli signallar, yoki o’ta
    yuqori chastotali (SChV diapazon)li signallarni talab etilgan
    darajada kuchaytirib beradi. Detsimetrli to’lqinlarda (DMV)da
    ishlaydigan barchatelevideniya qurilmalariga foydalaniladi.
    Barcha turdagi kuchaytirgichlarni asosiy tavsifi kuchlanishni,
    tok kuchini, va quvvatni kuchaytirish koeffitsienti hisoblanadi.
    Kuchaytirgichning asosiy elektron qurilmasi bu –tranzistordir.
    Oddiy o’zgarmas tok (fototok)ni tranzistor yordamida
    kuchaytirishni ko’rib chiqamiz. (
    jarayonda sodir bo’ladi. Tranzistorning statik koeffitsienti-V
    bazadagi tok bilan o’zaro bog’liqligi quyidagi ifodada
    ko’rsatilgan. Turli xil tranzistorlar qo’llanilishni hisobga olsak ularni
    statik koeffitsienti Vq10dan  100gacha o’zgaradi. Bu
    koeffitsient o’zgaruvchan bo’lib tranzistor bazasini tokini
    o’zgarishiga qarab o’zgaradi. Tranzistorning kollektor tokini
    oshirish zarur bo’lib, boshqa bir tranzistorli kuchaytirgichdan
    foydalansa bo’ladi.
    Ikki kaskadli kuchaytirgich ishlash rejimi
    quyidagicha.
    - tranzistorga tushgan yorug’lik  hv
    energiyasi hisobidan baza toki oshadi, shuni hisobidan ikkinchi
    VT2
    -tranzistor zanjiridagi tok ham oshadi. Kollektor va emitter

    zanjiridagi yuklamalar tranzistorli kuchaytirgichni rejimini ham


    o’zgartirib yuboradi.
    O’zgaruvchan signallar kuchaytirgichni tanlash.
    Kuchaytirgichni rejimini ta’minlash uchun yuklama sifatida
    Rk uchun kollektorga belgilangan o’zgarmas tok beriladi.
    Agar kuchaytirgichga kirish qismida o’zgaruvchan
    kuchlanish bersak tranzistor bazasi va kollektorning toki
    o’zgaradi. Agar kirish kuchlanishi emitter va bazaning
    potentsiallar farqini kamaytirsa tranzistor yopiladi, tok o’tmaydi.
    Bu kollektor tokini kamaytirishga olib keladi. Tranzistorni
    shunday bir ish rejimini tanlasak,ki boshlang’ish kuchlanish
    kollektorning kuchlanishi yarmini bersin.

    Tranzistorli kuchaytirgichlarni har xil ish rejimidagi



    diagrammasi.
    http://fayllar.org
    Download 10,91 Kb.




    Download 10,91 Kb.

    Bosh sahifa
    Aloqalar

        Bosh sahifa



    Mavzu: Bir va ko’p kaskadli kuchaytirgichlar

    Download 10,91 Kb.