|
Mavzu: Fanning asosiy tushunchalari. Spektral usullardan foydalanishga asoslangan raqamli ma'lumotlarni (signallarni) qayta ishlash usullari. Splayn veyvlet usuli. B-splayn
|
| bet | 2/3 | | Sana | 12.01.2024 | | Hajmi | 186,75 Kb. | | #135866 |
Bog'liq 1.MAG MavzuXM
XSA
SUQ
SXA
SQQ
AL
XI
Xalaqit
𝑛
(
𝑡
)
Aloqa tizimi
Aloqa kanali
𝑎
(
𝑡
)
𝑢
(
𝑡
)
𝑠
(
𝑡
)
𝑥
(
𝑡
)
𝜐
(
𝑡
)
𝑎
′
(
𝑡
)
𝑎(𝑡) – uzatilgan xabar; Dastlabki xabar
𝑢(𝑡) – birlamchi elektr signali; Ularning har biri o'z xususiyatlari va energiya miqdorlari bo'yicha farq qiladi, lekin ularning asosiy maqsadi o'zgaruvchan axborotni amalga oshirishdir.
𝑠(𝑡) – aloqa liniyasi orqali uzatiladigan signal;
𝑛(𝑡) – xalaqit; Shovqunlar
𝑥(𝑡) – signal va xalaqit; haqiqiy signal va shovqunlar
𝜐(𝑡) – signal qabullash qurilmasi chiqishidagi signal;
𝑎′(𝑡) – qabul qilingan xabar.
Signallar va ularning parametrlari
Har qanday signal 𝑢(𝑡) vaqt funksiyasi hisoblanadi. Signallarni vaqt funksiyasi sifatida quyidagi turlarga ajratish qabul qilingan:
- vaqt va sath bo‘yicha uzluksiz signal;
- vaqt bo‘yicha diskret va sath bo‘yicha uzluksiz signal;
- vaqt bo‘yicha uzluksiz va sath bo‘yicha diskret signal; – vaqt va sath bo‘yicha diskret signal.
Vaqt va sath bo‘yicha uzluksiz signallar vaqt bo‘yicha chegaralangan yoki chegaralanmagan bo‘lib, sathi ma’lum bir oraliqdagi qiymatlarni qabul qiladi (1.2a-rasm). Bunday signallarga mikrofon, temperatura o‘lchagich, bosim o‘lchagich va boshqa shunga o‘xshash asboblar chiqishidagi signal misol bo‘ladi. Bu signallar fizik kattaliklarning elektrik modellari bo‘lganligi, unga mos ravishda o‘zgargani uchun bunday signallar “analog” (o‘xshash, mos) signallar deb ataladi. 1.2b-rasmda keltirilgan signallar vaqt bo‘yicha diskret 𝑡 = 𝑘∆𝑡 (∆𝑡 – diskret vaqt oralig‘i bir xil qiymatli va turlicha bo‘lishi mumkin) va sath bo‘yicha ma’lum bir oraliqdagi har qanday qiymatlarga teng bo‘lishi mumkin. Bunday signallarni uzluksiz signallarning har bir ∆𝑡 vaqt oralig‘ida qiymatlarini belgilash orqali olish mumkin. Bu jarayon vaqt bo‘yicha diskretlash deb ataladi. Odatda diskretlash oralig‘i ∆𝑡 bir xil qilib, uzluksiz signalni uning vaqt bo‘yicha diskret oniy qiymatlari orqali qayta tiklash aniqligiga bo‘lgan talabga asosan tanlanadi.
1.2d-rasmda keltirilgan uchinchi tur signallar sath bo‘yicha diskretlangan – kvantlangan bo‘lib, u 𝑘∆𝑡 yoki ma’lum bir uzluksiz vaqt 𝑡 da ma’lum bir diskret qiymatga ega bo‘ladi. Kvantlash natijasida signal sathining oniy qiymati unga eng yaqin bo‘lgan, ruxsat etilgan sath qiymati bilan almashtiriladi. Natijada, zinasimon signal hosil bo‘ladi.
𝑢
(
𝑡
)
𝑢
(
𝑡
)
∆
𝑡
1
2
3
4
5
6
7
∆
U
1
2
3
4
5
6
7
∆
U
𝑢
(
𝑡
)
𝑢
(
𝑡
)
∆
𝑡
a)
b)
d)
e)
1.2-rasm. Signallarning turlari: a) – uzluksiz signal; b) – diskret signal;
d) – kvantlangan signal; e) – vaqt va sath bo‘yicha diskret signal (raqamli signal).
- Uzluksiz (Analog) Signal va Vaqti: Uzluksiz signal, vaqt davomida o'zgaruvchan energiya miqdorini ifodalaydi. Uzluksiz signal darajasiz vaqt oralig'ida o'zgaradi. Misol uchun, ovozning uzluksiz audiosignali yoki radiosignal. Uzluksiz signalni bu ya'ni signal energiya miqdorini har qanday nuqtada uzluksiz vaqt orqali tasvirlanadi.
- Diskret (Birlamchi) Signal va Vaqti: Diskret signal (yoki birlamchi signal) esa vaqtni diskret darajada o'zgarishi mumkin bo'lgan signaldir. Uning boshqa nomlari birlamchi elektr signal yoki raqamli signal bo'lishi mumkin. Diskret signal, vaqt oralig'ida faqat ma'lum vaqt uzluksiz bo'lgan qiymatlarni o'zgartiradi. Misol uchun, raqamlar, binary tizimlar, kompyuterlardagi raqamlar va boshqa diskret qiymatlar. Diskret signal shu vaqt uchun o'zgartirilgan qiymatlarni ko'rsatadi va o'zgaruvchan energiya miqdori o'zgartirilmaydi.
- Uzluksiz Signal Misol: Ovozning uzluksiz signalida o'zgaruvchan ovozning energiya miqdori va to'nashining hajmi o'zgaradi.
- Diskret Signal Misol: Raqamlarni ifodalovchi bir kompyuter tarmoqda, uzluksiz vaqt orqali uzatiladigan uzluksiz raqamlar esa diskret signalga misol bo'ladi. Uning ifodalashida raqamlar faqat ma'lum vaqt o'tkaziladi va bu raqamlar orqali ma'lumotlarni ifodalash mumkin.
Amplituda qiymati bo'yicha kvantlash, bir signalning amplitudasi yoki energiya miqdorini ma'lum bir miqdorlarga o'zgartirishni ifodalaydi. Bu amalni bajarish orqali, amplituda miqdori o'zgarishi bo'lgan uzluksiz (analog) signalni diskret (birlamchi) qiymatlarga o'zgartirish mumkin
|
|
Bosh sahifa
Aloqalar
Bosh sahifa
Mavzu: Fanning asosiy tushunchalari. Spektral usullardan foydalanishga asoslangan raqamli ma'lumotlarni (signallarni) qayta ishlash usullari. Splayn veyvlet usuli. B-splayn
|
