|
Mavzu: Gaz bosimini hisoblash uskunalari
|
| bet | 1/3 | | Sana | 22.12.2023 | | Hajmi | 0,62 Mb. | | #127147 |
Bog'liq Gaz bosimini hisoblash uskunalari.
Mavzu: Gaz bosimini hisoblash uskunalari.
Bosim o'lchagich atrof-muhit bosimidan yuqori bosimlarni o'lchash va ko'rsatish uchun sezgir elementlar sifatida elastik elementlardan foydalanadigan o'lchagichni anglatadi. U keng qo'llaniladi. Bu deyarli barcha sanoat jarayonlari va ilmiy tadqiqot sohalarini qamrab oladi. Buni hamma joyda issiqlik quvurlari tarmog'i, neft va gaz uzatish, suv va gaz ta'minoti tizimi, avtomobillarni ta'mirlash va texnik xizmat ko'rsatish zavodlari va do'konlarida ko'rish mumkin. Ayniqsa, sanoat jarayonlari jarayonida. nazorat va texnik o'lchov, chunki mexanik bosim o'lchagichning elastik sezgir elementi yuqori mexanik kuch va qulay ishlab chiqarish xususiyatlariga ega, mexanik bosim o'lchagich tobora kengroq qo'llanila boshlandi.
Bosim maydon bo‘ylab va ushbu maydonning normal kattaligiga tekis taqsimlangan kuchlar nisbati bilan tavsiflanadi. Bosimni o‘lchash asboblari ishlash prinsipi bo‘yicha suyuqlikli, deformatsion, yuk porshenli va elektrikli bo‘ladi. Asboblar o‘lchash kattaligiga bog‘liq ravishda quyidagi turlarga bo‘linadi: manometrlar – ortiqcha bosimlarni o‘lchash uchun; vakuummetrlar – siyraklashuvni o‘lchash uchun; manovakuummetrlar – ortiqcha bosimlarni o‘lchash uchun; bosim o‘lchagichlar, yuk o‘lchagichlar va yuk – bosim o‘lchagichlar – kam ortiqcha bosimlarni va siyraklashuvni o‘lchash uchun (bir nechta kPa.gacha); differensial manometrlar (difmanometrlar) – bosimlar farqini o‘lchash uchun.
Suyuqlik manometrlari Suyuqlik manometrlarining ishlash prinsipi o‘lchanayotgan ishchi suyuqlikning balandlik ustuni kattaligini tenglashtirishga asoslangan. Ishchi suyuqlik sifatida o‘lchanadigan ortiqcha bosim va siyraklashuv kattaligiga, shuningdek o‘lchanadigan moddalarning kimyoviy xususiyatiga bog‘liq ravishda quyidagilar qo‘llaniladi: suv, spirt, simob, uncha yuqori yopishqoqlikka ega bo‘lgan madanli moylar. Gidrostatik usulda ishlashga asoslangan ushbu asbob konstruksiyasining oddiyligi va ishonchliligi, shuningdek yetarlicha yuqori aniqligi – laboratoriya uchun hamda yuqori bo‘lmagan ortiqcha bosimni, siyraklashishni, ikkita bosim farqini, atmosfera bosimini o‘lchash uchun ulaning keng qo‘llanilishiga sabab bo‘ladi. 3 Namunali suyuqlik asboblari ba’zi turdagi manometrlarni, vakuummetrlarni, yuk o‘lchagichlarni, bosim o‘lchagichlarni, barometrlarni, differensial manometrni tekshirish uchun xizmat qiladi. Tuzilishi bo‘yicha U – simon asbob (6.1 – rasm) eng ko‘p tarqalgan va oddiyligidir. U harfi ko‘rinishida egilgan shisha 4 naychadan tashkil togan bo‘lib, taxminan yarmigacha ishchi 3 suyuqlik bilan to‘ldirpilgan. Halqa 1 yordamida naycha 2 taxtaga mahkamlangan bo‘lib, naycha tarmoqlari orasida 5 shkala joylashtirilgan. U – simon asbobning tuzilish sxemasi 6.1 – rasmda keltirilgan. P1 va P2 bosimlar teng bo‘lganda U – simon naychaning chap va o‘ng tarmog‘idagi suyuqlik sathi shkalaning nol belgisiga qarama – qarshi holda bo‘ladi. Bosimlar teng bo‘lmaganda, masalan, P1>P2, chap tarmoq sathi tushadi, o‘ng tarmoq sathi esa ko‘tariladi.
6.1 – rasm. U – simon asbob sxemasi 1 – halqa (halqasimon bog‘ yoki qisqich); 2 – yig‘ma yog‘och taxta (panel); 3 – ishchi suyuqlik; 4 – shisha naycha; 5 – naycha tarmoqlari orasida shkala.
Tajribani ikki marta bajarish kerak: noldan pastga chap tarmoq sathigacha va noldan yuqoriga o‘ng tarmoq sathigacha; olingan qiymatlarni qo‘shish kerak (ularning yig‘indisi h ga teng). Buni ishlashni tavsiya etadi, chunki asbobning ikkala tarmog‘i naychalari diametri bo‘yicha ozgina farqlanishi mumkin. Ushbu holda suyuqlik tarmoqlarda turli miqdorlarda tushadi (chapdagi) va ko‘tariladi (o‘ngdagi). Asbob shkalasi bo‘yicha o‘lchanayotgan kattaliklar qiymatlari (P1 va P2 bosimlar farqi) aniqlanadi:
P1 – P2=hpg, (6.1) bu yerda
h – suyuqlikning balangllk farq hajmi;
p – ishchi suyuqlik zichligi;
g – og‘irlik kuchi tezlanishi.
|
| |
