Konlarda neftni, gazni va suvni tayyorlashni texnologik jarayonlari
Konlarda neft va gazni yig‘ish tizimi quduqdan to neft yoki gazni tayyorlash qurilmalarigacha boMgan
quvurlar, o ‘lchov asboblari va yig‘ish punktlarini o‘z ichiga oladi. Neftni quduqlardan yig‘ish va
tayyorlashning bir necha tizimlari mavjud. Konlarda mahsulotlarni yig‘ish texnologik tizim modelining,
ajratish, tashish, neft va suvni tayyorlashda foydalaniladigan zamonaviy texnologiyalarning yettita
elementlaridan foydalaniladi: 1) qazib oluvchi quduqning ustki qismidagi uchastkasidan to guruhli
oMchash qurilmasigacha (GO‘Q) alohida quvur uzatmalar orqali uch fazali ko‘rinishdagi (neft, gaz, suv)
quduqning mahsuloti konda daslabki oMchash tuguniga kiradi va mahsulotlar oMchanadi; 2) gazni qayta
ishlash zavodi (GQIZ) uchastkasidan siquv kompressor stansiyasigacha quduq mahsuloti suyuqlik va gaz
fazalariga (birinchi ajratish pag‘onasi) ajratiladi. Bu uchastkalarda
yetarli darajada chidamli
dispergatsiyali yuqori qovushqoqli suv neft gaz emulsiyalarining suyuq fazalari hosil boMadi; 3) SNS-
gaz yigMsh tarmogM (GYT). Bunda neftli gaz elementi sigMmlarda birinchi pag‘onali ajratishdan
oMkaziladi va ajratish qurilmasining bosimi ostida gazni
yigMsh tarmogMga beriladi; 4) SNS (DNS)-
NKTQ (UKPN). B a’zi bir neft regionlarida bunday tugunga mahsulotlarni markaziy yigMsh punkti
deyiladi; 5) SNS-SDTQ (UPSV) suvni dastlabki tashlash qurilmasi; 6)
SDTQ-shaxobchali nasos
stansiyasi (ShNS-KNS). Suvning ajratib olingan fazasi rezervuarlardan nasos yordamida ShNSga beriladi
va qatlamga haydaladi; 7) ShNS-qatlam. Mexanik aralashmalardan va neft mahsulotlaridan tozalangan
suv fazasi ShNS yordamida quvur uzatmalar orqali haydovchi quduqqa va keyin qatlamga beriladi.
Qovushqoqlik emulsiyaning eng muhim texnologik tavsifi hisoblanadi.
Emulsiyaning qovushqoqligi
suvsiz neftni fizik-kimyoviy xossalarini (smolani, asfaltenlarni, zichlikni, qovushqoqlikni),
ularni
dispersligini, harorati va suvning miqdorini aniqlaydi. Neftning suvlanganligini oshishi bilan
emulsiyaning qovushqoqligi o ‘sadi. Neftning suvlanganlik ko‘rsatgichi 70-75% dan yuqori boMganda
emulsiya agregativ nobarqaror boMadi va fazali suv tarkibli (30-60% ) emulsiyaga
ajralib qolishga olib
keladi hamda ulami qovushqoqligini pasaytiradi. Qovushqoqikni pasayishi emulsiyani yetarlicha tabiiy
haroratini yuqori boMishga olib keladi va u 298-308K atrofida boMadi. Suvlangan neftlarni qazib olish
va yigMshda doimiy emulsiyalarni paydo boMish jarayoni ketadi va uning xossasi vaqt davomida
to‘xtovsiz o'zgarib turadi. Markaziy yig‘uv punktiga to‘planadigan neftni
tovar kondensatsiyasini
tayyorlashni kerakli parametrlarining yaxlitligi suvneft emulsiyasining chidamligiga bog`iq bo`adi. Neft-
suv emulsiyasining bardoshligi ko‘pgina omillarga bogMiq boMadi: neft va qazib olinadigan yo’ldosh
suvning fizik-kimyoviy xossalariga, tabiiy barqarorlashtiruvchi emulsiyani. asfalt smola komponentlarini
neftdagi tavsifiga va miqdorining tarkibiga bogMiq boMadi. Emulsiyaning barqarorligi haroratga,
gazsizlantirish darajasiga, parafinli va aromatik ugolevodorodlarning neftdagi miqdoriga.
tarkibiga
bogMiq boMadi. Konlarda oldindan suvni tashlash muhim texnologik usul boMib, suqliklami qayta
haydashdagi
xarajatlarni kamaytiradi, neft uzatmalaridagi falokatlarni oldi olinadi va neftni markaziy
yig‘uv punktlarida tayyorlashdagi xarajatlarni kamaytiradi.
