Mavzu: komtuyerlarni ishga tushuruvchi tizimli dasturlar, turli hil yordamchi funksiyalarni bajaradi, masalan

Mavzu: KOMTUYERLARNI ISHGA TUSHURUVCHI TIZIMLI DASTURLAR

1. Tizimli dasturlar, turli hil yordamchi funksiyalarni bajaradi, masalan:

• 1. Tizimli dasturlar, turli hil yordamchi funksiyalarni bajaradi, masalan:

• kompyuter resurslarini boshqarishda;

• foydalanilayotgan axborotlardan nusxa yaratishda;

• kompyuter qurilmalarining ish usullarini tekshirish;

• kompyuter haqida axborot berish va h.,k.

Tizimli dasturiy ta'minot bu dasturlar to'plami bo'lib (mikroprotsessor, bir-biri bilan aloqada bo'lgan va periferiyali qurilmalar), ishga layoqatli va funksiyalashtirishni ta'minlovchi, butun tizimga tegishli bo'lgan hisoblash tizimining barcha komponentlarini boshqaradi. Ularning ko'pchiligi bevosita nazoratni ta'minlashi va hisoblash tizimini turli xiI apparat qurilmalarini bir-biri bilan butun qilib bog'lab beradi. Tizimli dasturiy ta'minot amaliy dasturiy ta'minot bilan taqqoslanadi, chunki uning asosiy tomoni foydalanuvchi muammolarini to'g'ridan - to'g'ri hal etadi.

Tizimli dasturlar: I. Mashinaga-mo'ljallangan translyatorlar (assemblerlar); 2. Dasturga-mo'ljallangan translyatorlar (kompilyatorlar, interpretatorlar); 3. Ko'maklashuvchi (otladchiklar, utilitalar, makroprotsessor).

DT tizimlari - markaziy protsessor, xotiralar kirish - chiqishida kompyuter resurslarini boshqarish uchun xizmat qiladi. Bu dasturlar foydalanuvchilar uchun umumiy tarzda ishlab chiqilgan. Tizimli dasturlar amaliy dasturlarni samarali bajarilishi uchun xizmat qiladi

Tizim dasturlari amaliy dasturlar bilan birga bajariladi va kompyuteming kiritish-chiqarish, hotiralar, markaziy protsessor resurslarini boshqarish uchun xizmat qiladi. Bu dasturlar kompyuteming barcha foydalanuvchilari uchun birdek xizmat ko'rsatadi. Tizimli dasturiy ta'minot amaliy dasturlaming samarali va muvaffaqiyatli ishlashini ta'minlaydi

Muhim tizimli dasturlar sinfiga yordamchi dasturlar - utilitalar qO'shiladi (lot. Utilites - foyda, nat). Utilitalar OTning komponentlarini 6 kengaytiradi va to'ldiradi yoki kompyuterga va boshqa dasturlarga xizmat kO'rsatishda muhim masalalami hal etadi. Ba'zi utilitalaming ko'Tinishlari: • Tekshirish dasturlari, teslovchi va diagnostika - foydalanish jarayonida nosozliklami bartaraf etish uchun va kompyuter qurilmalarining funksionalligini, to'g'riligini tekshirish uchun xizmat qiladi. • Drayver dasturlari - kiritish-chiqarish qurilmalarini tezkor xotira va h.k.lami boshqarishda operatsion tizimning imkoniyatlarini kengaytiradi. Har qanday ulangan qurilma uchun drayver dasturlari mavjud. • Ixchamlovchi dasturlar (arxivatorlar) - diskka ma'lumotlarni yozishda, saqlashda bir-qancha yaxlitlikka erishiladi va qisqartirilgan holati vujudga keladi.

Antivirus dasturlari - zararli kompyuter viruslarini oldindan bartaraf etish va ular ustida ish olib borish, tizirnni nazorat qilish kabi vazifalami bajaradi. • Optimallashtiruvchi va disklar aro o'zoro munosabatlarda sifatli interfeysni nazotar qiluvchi dasturlar. • Axborotlami qayta tiklovchi, formatlovchi, himoyalovchi dasturlar. • Kommunikatsiya (aloqa) dasturlari, kompyuterlar o'rtasida ma'lumotlar almashuvini ta'minlaydi. • Hotirani boshqaruvchi dasturlar, tezkor xotiraning yengil tarzda epchillik bilan foydalanilishini ta'minlaydi. • Disk yurituvchilar (CD-ROM; CD-R; CD-RW; DVD-ROM; CDR W+DVD; DVD-R; DVD-RW) va boshqa ko'plab dasturlar uchun.

Utilitalarning bir qismi operatsion tizim tarkibiga kiradi, boshqa bir qismi esa funksional mustaqil ravishda ajralib chiqadi. Birlashgan yoki avtonom holatda bo'ladi. U1arga Chukit, Norton Utilities, Sisoft Sandra, Nuts&Bolts, TuneUp Utilities dasturlari kiradi. Utilitlar - yordamchi dasturlar. Unga nusxa olish uchun ishlatiladigan antivirus, arxivator, himoya va shunga o'xshash yordamchi funksiyalami bajaruvchi programmalar kiradi. Utilitlar - ma'lumotlami qayta ishlashda qO'shimcha operatsiyalami bajarishga yoki kompyuterga xizmat kO'rsatishga tashxis, apparat va dasturiy vositalami testlash, diskdan foydalanishni optimallashtirishga mo'ljaUangan dasturlardir.

Tizimli dasturiy ta`minot (SDT) Quyidagilarni bajarishga qaratilgan:

Tizimli dasturiy ta`minot (SDT) Quyidagilarni bajarishga qaratilgan:

—kompyuterning va kompyuterlar tarmog’ining ishonchli va samarali ishlashini ta`minlash;

— kompyuter va kompyuterlar tarmog’i apparat qismining ishini tashkil qilish va profilaktika ishlarini bajarish. Sistemaviy dasturiy ta’minot (system software) – kompyuterning va kompyuter tarmoqlarining ishini ta’minlovchi dasturlar majmuasidir.