Mavzu: ma`lumotlar bazasini loyihalash. Mohiyat

Download 1.9 Mb.
Sana	17.04.2024
Hajmi	1.9 Mb.
	#198794

Bog'liq
Bolalarning maktabga psixologik tayyorgarligi, Zokirov Dasturlash xx, Роль компьютера в жизни современного человека, Шахсий компютернинг асосий компонентларилот, Kompyuterni tashkil etilishining mantiqiy asoslari, 40 IELTS Listening Tests - Section 3 (with answers), Murodali, 4-deadline, Deadline 3(21-30), Zbekiston respublikasi axborot texnologiyalari va kommunikatsiya, 1 амалий машгулотга топширик, 2 амалий машгулотга топширик, 1-mavzu Qattiq jismlarda diffuziya xodisasi, round-up-0, 5G security

MAVZU: MA`LUMOTLAR BAZASINI LOYIHALASH. MOHIYAT
– ALOQA DIAGRAMMASINI QURISH

“Mohiyat – aloqa” modeli predmet sohani tashkil etuvchi uchta asosiy komponentalardan foydalanib quriladi: mohiyat, atribut, aloqa.
Konstruktiv elementlar tarkibida “VAQT” tashkil etuvchisi faqat oshkormas holda ishtirok etishi mumkin. Modelda vaqt, yil, sana va shunga o`xshash atributlar bilan tasvirlanadi.

MODELNI QURISHDA “ALOQA”MAVJUD OB`YEKTNI, JARAYONNI YOKI HODISANI,
ABSTRAKSIYASI SIFATIDA KELADI. ATRIBUT MOHIYATNI XARAKTERLARIDAN BO`LIB, NOM BILAN BELGILANIB, BIRORTA QIYMATLAR TO`PLAMIDAN QIYMATLAR QABUL QILINADI.
“MOHIYAT – ALOQA” MODELIDAGI BOG`LANISHLARGA, IKKI MOHIYAT O`RTASIDAGI HAR BIR
BOG`LANISH TURIGA TEGISHLI MUNOSABATLARNI KIRITISH ZARUR (BINAR, TERNAR.., N-NAR).
LOYIHA HAQIDAGI AXBOROT DIAGRAMMA KO`RINISHIDA RASMIYLASHTIRILADI, BUNING UCHUN QUYIDAGI BELGILAR KIRITILADI: MOHIYAT TURLARI – TO`RTBURCHAK BILAN, ATRIBUTLAR-OVALLAR BILAN TASVIRLANADI VA ULAR MOS MOHIYATLAR BILAN YO`NALISHSIZ QIRRALAR BILAN BOG`LANADI. “MOHIYAT – ALOQA” MODELI PREDMET SOHANI (PS) FAQAT ANIQ BIR QISMINI AKSLANTIRADI. BU HOLDA UNI LOKAL MODEL DEYILADI. PS HAQIDA TO`LA AXBOROTGA EGA BO`LISH UCHUN UNI ETARLI KENGROQ TEKSHIRISH ZARUR VA OLDINGISINI TO`LDIRADIGAN LOCAL MODELLAR QURISH KERAK. SHUNDAN SO`NG LOKAL MODELLAR BIRLASHTIRILIB PS HAQIDA BIR BUTUN KOMPOZITSION TASVIRGA EGA BO`LAMIZ.

QUYIDA “KUTUBXONA” BAZASINI YARATISH UCHUN MOHIYAT – ALOQA DIAGRAMMASI YARATILGAN.

KITOBLAR OBYEKTI :

UNING ATRIBUTLARI: ID, TURI, NOMI, TILI, NARXI.

HODIMLAR OBYEKTI :

UNING ATRIBUTLARI: ID, FISH, LAVOZIMI, MANZILI, TUG’ILGAN .

MIJOZLAR OBYEKTI :

UNING ATRIBUTLARI: ID, FISH, MANZILI, KASBI, TUGILGAN .

TAMINOT OBYEKTI :

UNING ATRIBUTLARI: ID, NOMI, TURI, EMAIL, MANZILI .

BINO OBYEKTI :

UNING ATRIBUTLARI: ID, NOMI, TURI, TILI .

RELYATSION YONDASHUV ASOSIY TUSHUNCHALARI:

MA’LUMOTLAR TOIFASI – RELYASION MB SAQLANADIGAN MA’LUMOT QIYMATLARI; DOMEN – DOMENLAR MA’LUMOTLARNI AYRIM ASOSIY TURLARINI ANIQLASH ORQALI O‘RNATILADI;
ATRIBUTLAR – JADVAL USTUNLAR NOMLARI;
BOG‘LANISH – RELYATION SO‘ZIDAN OLINIB MUNOSABATNI BILDIRADI;
BIRLAMCHI KALIT – BU KALIT TASHQI MB BILAN BOG‘LANISHNI O‘RNATISH UCHUN XIZMAT QILADI.
RELYATSION MB MUNOSABATLARNI O`ZARO BOG`LANGAN TO`PLAMIDIR. HAR BIR MUNOSABAT KOMPYUTERDA FAYL KO`RINISHIDA TASVIRLANADI.

KUTUBXONANING RELYATSION MODELI JADVALLARINI TUZIB CHIQAMIZ.

KITOBLAR

Id	Nomi	Turi	Tili	Narxi
1	Baxtiyor Oila	Diniy	O’zbek	52000 so’m
2	Ijtimoiy odoblar	Diniy	O’zbek	37500 so’m
3	The Godfather	Detiktiv	Ingliz	89800 so’m
4	Atom odatlar	Ilmiy	O’zbek	45000 so’m

MIJOZLAR

Id	FISH	Tugilgan	Lavozimi	Manzili
1	Sodiqov Alijon	1999. 09.14	Direktor	Toshkent Uchtepa
2	Soliyeva Umida	1997.03.07	Kutubxonachi	Toshkent Uchtepa
3	Siddiqov Salim	1991.06.27	Boshqaruvchi	Toshkent Olmazor

BINO

Id	Soni	Tili	Turi
1	6800	O’zbek	Badiy
2	5800	Arab	Diniy
3	4600	Ingliz	Ilmiy
4	3500	Rus tili	Badiy

KITOBLAR

Id	FISH	Tugilgan	Kasbi	Manzili
1	Alijonov Umid	2001.04 12	Talaba	Toshkent Uchtepa
2	Umidjonov Botir	2003.08 19	O’quvchi	Toshkent Olmazor
3	Botirov Jasur	1997.06 22	O’qtuvchi	Toshkent Mirobod

KITOBLAR

Id	Nomi	Turi	Email	Manzili
1	Hilol nashriyoti	Diniy	info@hilolnashr.uz	Toshkent Uchtepa
2	Sharq nashriyoti	Ilmiy	info@sharq.uz	Toshkent Miroshod
3	Adolat nashriyoti	Ilmiy	info@adolatmarkazi.uz	Toshkent
4	G’afur G’ulom nashriyoti	Badiiy	info@gglit.uz	Toshkent Shayxontoxur

MAVZU: SQL TILIDA JADVALLAR YARATISH, O‘ZGARTIRISH VA O‘CHIRISH

SQL tili quyidagi tarkibiy qismlardan iborat:
DDL ( Mа’lumоtlаrni Tа’riflаsh Tili ) - ANSI dа ma’lumotlar sxemаsini tа’riflаsh tili, оb’ektlаrni (jаdvаllаr, indekslаr, tаsаvirlаr vа hоkаzо) yarаtuvchi buyruqlar to’plamidan ibоrаt.
DML (Mа’lumоtlаrni O‘zgаrtirish Tili) - bu iхtiyoriy dаqiqаdа jаdvаllаrdа qаndаy qiymаtlаr sаqlаnishini аniqlоvchi buyruqlar

mаjmuаsidir.

DCL (Mа’lumоtlаrni Bоshqаrish Tili) fоydаlаnuvchigа aniq оb’ektlаrga tа’sir o‘tkаzishgа ruхsаt berish yoki bermаslikni аniqlоvchi

buyruqlardаn ibоrаt.

DDL tilining asosiy komandalari:
CREATE – yangi jadval hosil qilish uchun ishlatiladi. Quyidagi ko’rinishda yoziladi:
CREATE TABLE ( ustun_nomi va toifasi, … );
ALTER – jadvalga o’zgartirish kiritish uchun ishlatiladi. Bu buyruq jadvalga yangi ustunlar qo'shish, ustunlarni o'chirish, ustunlar kattaligini o'zgartirish, hamda cheklanishlarni qo'shish va olib tashlash imkoniyatlariga ega. Bu buyruq ANSI standarti qismi emas, shuning uchun har xil tizimlarda har xil imkoniyatlarga ega. Misol uchun jadvalga ustun qo’shish buyrug’i sintaksisi quyidagicha:
ALTER TABLE ADD ;
DROP - jadvalni o’chirish buyrug’i. Jadvalni o'chirish imkoniga ega bo’lish uchun, jadval egasi (ya’ni yaratuvchisi) bo’lshingiz kerak. Faqat bo‘sh jadvalni o'chirish mumkin. Qatorlarga ega bo’lgan, to’ldirilgan jadvalni o‘chirish mumkin emas, ya’ni jadval o‘chirishdan oldin tozalangan bo’lshi kerak. Jadvalni o'chirish buyrug'i quyidagi ko‘rinishga ega:
DROP TABLE ;

SO`ROV: CREATE DATABASE KUTUBXONA;

SO`ROV: CREATE TABLE KITOBLAR(ID INT NOT NULL PRIMARY KEY, NOMI VARCHAR(15),TILI VARCHAR(10),TURI VARCHAR(10),NARXI VARCHAR(15));

DESC BINO(KITOBLAR

,XODIMLAR,TAMINOT,MIJOZLAR)

ALTER TABLE MIJOZLAR ADD YOSHI INT;

ALTER TABLE MIJOZLAR MODIFY KASBI VARCHAR(25);
INSERT INTO KITOBLAR(ID,NOMI,TURI,TILI,NARXI) VALUES(1, 'BAXTIYOR OILA','DINIY','UZBEK','52000'), (2, 'IJTIMOIY ODOBLAR','DINIY','UZBEK','37500'),(3, 'THE GODFATHER','DETEKTIV','ENGLISH','89800'), (4, 'ATOM
ODATLAR','ILMIY','UZBEK','45000');

UPDATE SO’ROVI YORDAMIDA

BINO TABLENI O’CHIRIB TASHLAYMIZ DROP TABLE BINO;

MAVZU: AND, OR, NOT MANTIQIY STANDART SO‘ZLARDAN FOYDALANISH

>	katta
<	kichik
>=	katta yoki teng
<=	kichik yoki teng
<>	teng emas
IN	biror qiymatlar to‘plamiga tegishliligini tekshirish
BETWEEN	biror qiymatlar diapozoniga tegishliligini tekshirish
LIKE	namuna bilan mosligini tekshirish
IS NULL	qiymat mavjudmasligini tekshirish
NOT	Mantiqiy inkor operatori
AND	VA mantiqiy operatori
OR	YOKI mantiqiy operatori

UPPER,OR SO’ROVLARIDAN FOYDALANAMIZ IDSI 2 DAN KATTA BO’LGANLARNI CHAQIRAMIZ.

WHERE STANDART SO‘ZIDAN FOYDALANISH

DELETE OPERATORIDAN FOYDALANISH

MIN() FUNKSIYASINING QO’LLANISHI MAX() FUNKSIYASINING QO’LLANISHI

SUM(),count() funksiyalarining qo’llanishi

GROUP BY SO’RO’VIDAN FOYDALANISH

Download 1.9 Mb.

Mavzu: ma`lumotlar bazasini loyihalash. Mohiyat

KUTUBXONANING RELYATSION MODELI JADVALLARINI TUZIB CHIQAMIZ.

MAVZU: SQL TILIDA JADVALLAR YARATISH, O‘ZGARTIRISH VA O‘CHIRISH

CREATE TABLE ( ustun_nomi va toifasi, … );

ALTER TABLE ADD ;

SO`ROV: CREATE DATABASE KUTUBXONA;

DESC BINO(KITOBLAR

ALTER TABLE MIJOZLAR ADD YOSHI INT;

WHERE STANDART SO‘ZIDAN FOYDALANISH

MIN() FUNKSIYASINING QO’LLANISHI MAX() FUNKSIYASINING QO’LLANISHI

GROUP BY SO’RO’VIDAN FOYDALANISH

Mavzu: ma`lumotlar bazasini loyihalash. Mohiyat