3-amaliy ish
Mavzu: Tarmoqda manzillik tamoyillari. Sinfli manzillash va
tarmoq osti manzillariga taqsimlash.
Mahalliy tarmoqning har bir obyekti (uzel) o‘zining manziliga bog‘lanishi
kerak (u identifikator, MAS – adres), uning manziliga paket jo‘natish mumkin
bo‘lishi uchun tarmoq obyektiga manzil berishining ikkita tizimi mavjud
(aniqrog‘i obyektlarning tarmoq manzillariga). Birinchi tizim juda ham oddiy. Bu
quyidagi oddiy tadbirlardan iborat. Tarmoq o‘rnatilayotgan vaqtda tarmoq
obyektlarining har biriga o‘z manzili beriladi (dasturiy yoki adapter platasidagi
ulash moslamalari yordamida). Bu holda talab qilinadigan razryadlar soni
keltirilgan ifoda yordamida aniqlanadi. 2n >N max Bu yerda n – manzil
razryadlar soni, N max – tarmoqda eng ko‘p bo‘lishi mumkin bo‘lgan obyektlar
soni. Masalan, sakkizta manzil razryadi 255 ta obyekt bor tarmoq uchun
yetarlidir. Bitta manzil (odatda 1111......11) hamma obyektlarga bir vaqtda
manzillashtirilgan paket uchun ajratiladi. Xuddi shunday yondashish taniqli
Arcnet tarmog‘ida qo‘llaniladi. Bunday yondoshishning afzalligi – sodda va
paket tarkibida kam xizmatchi axborotning mavjudligi, shuningdek, paket
manzilini aniqlovchi adapterdagi qurilmaning soddaligi. Kamchiligi –
manzillashni ko‘p mehnat talab qilinishi va xatolik mavjud – 53 – bo‘lishligi
(masalan, tarmoq abonentlaridan ikkitasiga bir xil manzil berib qo‘yishi).
Manzillashga ikkinchi yondoshish IEEE halqaro tashkilot tomonidan taklif
qilingan (bu tashkilot tarmoqlarni standartlash bilan shug‘ullanadi). Aynan shu
taklif ko‘p tarmoqlarda ishlatiladi va yangi loyihalarda ham ishlatish tavsiya
qilinadi. Uning g‘oyasi, tarmoq manzilini tarmoqdagi har bir adapterlarga ishlab
chiqarish bosqichida berilishidadir. Agarda bo‘lishi mumkin bo‘lgan manzillar
soni yetarli darajada ko‘p bo‘lsa, u holda ishonch bilan aytish mumkinki
xohlangan tarmoqda bir xil manzilli abonent bo‘lmasligini ta’minlash uchun 48
bit formatli manzil tanlanganda, 280 trillion turli xil manzillar hosil bo‘ladi.
Tushunarliki, buncha taromoq adapterlari hech qachon ishlab chiqarilmaydi,
demak tarmoqda bir xil manzilli adaptrlar uchramaydi. Ko‘p sonli tarmoq
adapterlarini ishlab chiqaruvchilari o‘rtasida bo‘lishi mumkin bo‘lgan manzillar
oralig‘ini taqsimlash uchun quyidagi manzil tuzilishi taklif qilingan (3.4-rasm):
3.4-rasm.
48 bitli standart manzil tuzilishi. ● Manzilning kichik 24 razryadli kodi OUA
deb ataladi (Organizationally Unigue Addres, îðãàíèçàöèîííî óíèêàëíèé àäðåñ) –
tashkiliy yagona manzil. Aynan shuni tarmoq adapterini ishlab chiqaruvchi
nomlaydi. Hammasi bo‘lib 16 milliondan ortiqroq kodlar holati bo‘lishi mumkin.
● Keyingi 22 razryadli kod OUI deb nomlanadi (Organizationally Unigue
Identifer, îðãàíèçàöèîííî óíèêàëíèé èäåíòèôèêàòîð) – tashkiliy yagona identifikator.
Har bir tarmoq adapterini ishlab chiqaruvchiga IEEE – 54 – bir yoki bir necha
OUI ajratib beradi. Bu har xil tarmoq adapterlarini ishlab chiqaruvchi bir xil
manzil bilan ishlab chiqarishin oldini oladi. Hammasi bo‘lib 4 milliondan ortiq
turli OUI bo‘lishi mumkin. OUA va OUI birgalikda UAA deb ataladi
(Universally Administered Address, óíèâåðñàëíî óïðàâëÿåìèé àäðåñ) – universal
boshqariladigan manzil yoki IEEE – manzil deb ataladi. ● Manzilning ikkita katta
razryadlari boshqaruvchi va manzil turini aniqlaydi hamda qolgan 46 razryadi
interpretatsiyalash usulini belgilaydi. I/G katta razryad biti (Individual/Group) bu
manzil guruh yoki shaxsiy manzil ekanligini aniqlaydi. Agarda u 0 holatiga
o‘rnatilgan bo‘lsa bu holda biz shaxsiy manzil bilan ish ko‘ramiz, agarda 1
holatga o‘rnatilgan bo‘lsa, u holatda guruh (ko‘p punktli yoki funksional) manzil
bo‘ladi. Guruh manzilli paketlarni tarmoqda bor hamma adapterlar qabul qiladi,
guruh manzili 46 kichik razryadlarning hammasi bilan aniqlanadi. Ikkinchi
boshqarish biti U/L (Universal/Local) universal/mahalliy boshqarish bayrog‘i
deb ataladi va bu tarmoq adapteriga qanday qilib manzil berilganini aniqlaydi.
Odatda u O ga o‘rnatilgan bo‘ladi. U/L bitini 1 ga o‘rnatish, tarmoq adapter
manzilini uni ishlab chiqargan korxona bergan emasligini, manzilni tarmoqdan
foydalanuvchi belgilaganligini bildiradi. Bu holat juda kam uchraydigan holatdir.
Keng miqyosda axborot uzatish uchun maxsus ajratilgan tarmoq manzili
ishlatiladi, standart manzilning hamma 48 bitiga mantiqiy bir o‘rnatib qo‘yiladi.
Bunday tashkil qilingan axborot uzatishni shaxsiy va jamoa manzili bo‘lishidan
qat’i nazar tarmoqdagi barcha abonentlar qabul qiladi. Bunday manzillash
tizimiga, masalan, ko‘p tanilgan Ethernet, Fast Ethernet, Token-Ring, FDDI,
100VG – AnyLAN tarmoqlar ham rioya qiladi. Uning kamchiligi – tarmoq
adapterlarining yuqori darajada murakkabligi, uzatilayotgan paket – 55 –
miqdorining ko‘p qismini xizmatchi axborot tashkil qiladi (uzatuvchi va qabul
qiluvchi qurilmalar manzili uchun paketning 96 biti ishlatilishi zarur, yoki 12
bayt). Ko‘p tarmoq adapterlarida aylanma tartib ko‘zda tutilgan. Bu o‘rnatilgan
tartibda adapterlar o‘ziga kelayotgan hamma qabul qiluvchi qurilmaning manzil
maydonidagi qiymatidan qat’i nazar hamma paketlarni qabul qiladi. Bunday
tartib, masalan, tarmoqni tashhislash ishlarini amalga oshirish uchun, ish
unumdorligini o‘lchash uchun va uzatishda ro‘y beradigan xatoliklarni nazorat
qilish uchun ishlatiladi. Bu holda bitta komp’yuter tarmoqdan o‘tayotgan barcha
paketlarni qabul qiladi va nazorat qiladi, ammo o‘zi hech qanday axborot
uzatmaydi. Bunday tartibda ko‘priklar, tarmoq adapterlari va ulovchi qurilmalar
(kommutator) ishlaydi, chunki ular o‘ziga kelgan hamma paketlarni qayta
uzatishdan oldin ishlov berishlari lozim.
|
