MAVZU: TEST TUZISHNING ASOSIY BO SQ IC0LARI
Reja:
1. Metodikalar tuzish va moslashtirish texnologiyasi
2. Metodikalarni yaratuvchilar hamda qoilovchilar uchun
nonnativ talablar.
3. Psixologning psixometrik tayyorgarligiga talablar.
Tayanch tushunchalar: psixologik test, validlik,
ishonchlilik,
retest ishonchlilik, parallel shakllar ishonchliligi, test qismlari
ishonchliligi.
Psixodiagnostik
metodikalarni
yaratuvchilar
ham da
qo‘Ilovchilar uchun normativ talablar. Psixologning amaliy ishi
ishlab chiqarishning turli sohalari: tibbiyot, ta’limda psixodiagnostik
metodikalarni qo‘llashni talab etadi. Shuning uchun bunday
amaliyotni normativ
boshqarish zarur boiadi, ya’ni metodikalmi
yaratuvchilar hamda qoilovchilarga nisbatan aniq talablar tizimi
ishlab chiqiladi.
Psixodiagnostik
adabiyot
va
metodik
m ateriallarga
qo‘yiladigan talablar. Metodikalarni ishlab chiquvchi hamda ularni
qoilovchilar dastavval uslubiy adabiyot yordamida bir-biri bilan
o‘zaro
aloqada boiadi. Metodik adabiyot,
qo‘Uanma va
ko‘rsatmalarni rasmiylashtirishga qo‘yiladigan
standart talablar bir
qator mamlakatlar psixologlar jamiyati direktiv huyatlarida qabul
qilingan.
Turli xil hujjatlarga qo‘yiladigan bir qator talablar farqlanadi.
Bular:
S Toplam, monografiya, ilmiy jumallarda nashr qilinadigan
adabiyotlarga;
S Metodikalar
muayyan
sinfmi
qoilashning
nazariy-
mazmuniy tomonlari,
shuningdek, miqdoriy jarayonlarni yorituvchi
tahliliy-axborot ko‘rsatmalari hamda ma’lumotnomalarga;
В Metodikalarni qoilovchilar uchun “metodik materiallar” -
uslubiy ko‘rsatmalar, topshiriqlar matni, test kalitlari, tavsiflash
qoidalariga;
H Psixodiagnostika bo'yicha ommabop nashrlarga qo‘yiladigan
talablar.
74
l.IImiy axborot. Bunda metodikaning nazariy asoslari, ishlab
chiqish vositalari va empirik asoslari, reprezentativlik, ishonchlilik,
validlik kabi ko‘rsatkichlar yoritiladi. Misol tariqasida ba’zi test
topshiriqlari berilishi mumkin. Ammo ilmiy ma’lumotlarda kasbiy
cheklangan metodikalar uchun - topshiriqlaming to‘liq matni, kalit,
testni o‘tkazish va natijalami interpretatsiya qilish uchun mufassal
ko‘rsatma!ar berish mumkin emas.
Shunday metodikalar ham
mavjudki, ulami noprofessional mutaxassislar ham qo'llashlari
mumkin.
Bunday metodikalarning batafsil mazmuni
ilmiy
axborot! arda berilishi mumkin bo‘ladi, chunki ulami mutaxassis
bo‘lmaganlar tomonidan qo'llanilishi insonlarga zarar keltirmaydi.
Ushbu metodikalar sinfmi shartli ravishda “ochiq metodikalar”deb
atash mumkin.
2.
Axborot-mctodik nashrlar. Bunday nashrlarda yo‘riqnoma
hujjatlar, topshiriqlar matni (savollar), kalit, qoidalar keltirilishi
mumkin. Biroq bunday nashrlarga psixologik tayyorgarlikka ega
bo'lgan mutaxassislar uchun chiqariladigan
nashr mavqei berilishi
lozim.
3.1nstruktiv hujjatlar. Bunda metodika mazmuni, diagnostika
predmeti, qollanilish sohasi, tekshiriluvchilar kontingenti hamda uni
qo‘llash jarayoni yoritib beriladi. Axborot nashrlari Va instruktiv
hujjatlar vaqti-vaqti bilan qayta ko‘rib chiqilishi zarur,
chunki
metodikani qoilash shartlari o‘zgarib turadi. Bunday hujjatlarda
metodikani qoilovchilarga qo‘yiladigan talablar ham beriladi.
4-Ommabop nashrlarda psixolog-muallif kasbiy simi oshkor
etmasliklari zarur, ya’ni diagnostik metodikalarni qo‘llash mohiyati
yuritilmasligi.
M etodikalarni qoilovchilarga qo‘yi!adigan talablar. Meto
dikani qoMlovchi psixolog quyidagi talablarga javob berishi kerak:
S Psixodiagnostikaning umumiy-nazariy-metodologik tamo-
yillarini bilishi va amaliyotda qo'llay olishi; differensiyal psixo-
metrikaning asoslarini egallagan bo‘lishi; psixodiagnostika bo‘yicha
joriy metodik
adabiyotni kuzatib borishi; muayyan soha bo‘yicha
qo‘Ilaniladigan metodikalar kartotekasini mustaqil tarzda tuzishi
hamda metodikalar shaxsiy kutubxonasiga ega bo'lishi lozim;
