|
Mavzu: tijorat va servis logistikasini tizimli boshqarish
|
| Sana | 15.12.2023 | | Hajmi | 114.15 Kb. | | #119376 |
Bog'liq 1 mavzu taqtimot ilm-fan 1310 Mavzu: TIJORAT VA SERVIS LOGISTIKASINI TIZIMLI BOSHQARISH Bajardi: IQT-AU-20 guruh talabasi Tillanazarov Zuhriddin Reja: - Tijorat logistika tizimlarini boshqarish
- Ta’minot (tijorat)tizimida strategik rejalashtirish
Savdo logistikasining amaliy vazifalari iqtisodiy tizimlarda moddiy oqimlarni tashkil qilish va boshqarish bilan bog'liqligini hisobga olib, logistika faoliyatining boshqaruv yo'nalishini batafsil ko'rib chiqish zarur. Savdo logistika tizimida moddiy oqimlarni tizimli boshqarish bir logistika tizimining mavjud xususiyatlarini saqlab qolish va mustahkamlash, yo'qotilishi yoki uni yo'q qilishni anglatishi yoki yangi dasturlarni amalga oshirish uchun tizimning maqsadlarini qayta yo'naltirishga qaratilgan vazifalar bilan bog'liq.
Logistika sohasida "boshqaruv" atamasi "tizim", "maqsad", "dastur" tushunchalari bilan bog'liq. Boshqaruv jarayoni bir qator fanlarni o'rganish ob'ektidir, masalan, tizimlarning umumiy nazariyasi, kibernetika. Kibernetika kontseptsiyasi boshqaruv tushunchasini tuzib, u bilan bog'liq tushunchalarni shakllantirdi, bu ularni birlashtiradigan aniq bilimlarning turli sohalarida keng tarqalgan narsalarni topish imkonini beradi. Bu amaliy ilmiy fanlar bo'yicha boshqaruv tahlilining ko'lamini boyitdi va logistika, marketing, tijorat, moliya va hokazolarni faol idrok jarayoniga integratsiyalashuviga imkon berdi.
Logistik boshqaruv, logistik jara`nlarni boshqaruvi bilan tobora ko'proq bog'liq. Logistika menejmenti atamasi bilan ta'minot zanjirida xaridlar, ishlab chiqarish va marketing faoliyatini samaradorligini oshirishga imkon beradigan moddiy oqimlarni boshqarishning tamoyillari, usullari, vositalari va shakllari majmuini nazarda tutamiz.
Zamonaviy boshqaruv tushunchasi asosan boshqaruv nazariyalariga asoslanadi. Ushbu nazariyaga ko'ra, menejer - korxona ishchilarining professional menejeri, kompaniyaning boshqaruv jamoasi a'zosi, bank; menejment bo'yicha mutaxassis xisoblanadi. Bir vaqtning o'zida korporativ kapitalni tarqatish (kichik hajimdagi aktsiyalarni savdoga chiqarish va aktsiyadorlar sonini ko'paytirish) amaliyotining keng tarqalishi natijasida mulkdorlik va boshqaruv ikkiga bo'lingan.
Xorijiy amaliyotda logistika boshqaruvini turli xil tarixiy bosqichlarda tashkiliy qo'llab-quvvatlash turli shakllarda amalga oshirildi. Ushbu jarayonning rivojlanishida uchta tarixiy bosqichni shartli ajratib ko'rsatishimiz mumkin.
Birinchi bosqichda (1950-1960 yillar) logistika boshqaruvi g'oyalarini qisman ishlatish bilan ajralib turdi. Ushbu bosqichda logistika vazifalarini aniqlash jarayoni, ushbu vazifalarni amalga oshirish bilan bog'liq bo'lgan xarajatlarni nazorat qilish va tahlil qilish avval ularni logistika boshqaruvi nuqtai nazaridan tushuntirishga qaratilgan.
Ikkinchi bosqich (1970-yillarning boshida - 1980-yillarning o'rtalarida) korxona va xodimlar tashkiliy tuzilmalarining paydo bo'lishi bilan ajralib turadi. Hozirgi vaqtda umumiy logistika xarajatlari tushunchasi tug'iladi, korxonalarda logistikaning dastlabki bo'linmalari yaratiladi, prognozlashtirilgan ta'minot tizimlarini logistika tahlili o'tkaziladi.
Uchinchi bosqichda (1980-yillarning o'rtalarida - 1990-yillarning boshlarida) logistika boshqaruvining funktsional yo'nalishlarini integratsiya qilish vazifalari qayta ko’rib chqildi. Logistik menejer-koordinatorlar paydo bo'ladi, dasturga yo'naltirilgan dizayn va matritsa tashkiliy tuzilmalari yaratiladi. Tashkiliy tuzilmalarning globallashuv jarayoni viloyatlarararo logistika alyanslari yaratishni va bitimlar tuzishni rag'batlantiradi. Bu esa logistika boshqaruvida o'zgarishlar talab qiladi.
Markaz integratsiyalashgan logistika tizimlarida ko'pgina logistika vositachilarining harakatlarini muvofiqlashtirish uchun olinadi. Oddiy chiziqli - funktsional tuzilmalardan moddiy oqimning tashkiliy shakllari murakkab tarmoq tuzilmalariga aylanadi. Tarmoq tuzilmalarida moddiy oqimlarni boshqarish logistik boshqaruvi bir-biri bilan barqaror, uzoq muddatli munosabatlarga ega bo'lgan va ta'minot zanjirining elementlari bo'lgan sherik firmalarning tranzaktsiyalarini ehtiyotkorlik bilan hisobga olishga asoslangan. Ushbu elementlarning logistika faoliyatini boshqarish mazmuni tranzaktsion xarajatlarni kamaytirish nuqtai nazaridan ko'rib chiqiladi.
Bu logistik ta'limda ishtirok etuvchi hamkorlar pozitsiyalarining yaqinlashuvi va kerak bo'lganda ularning sonini qisqartirish hamda biznes jarayonlarini qayta tashkil etish hisobiga amalga oshirilishi mumkin. Materiallar oqimini tashkil qilishning tarmoq shakllarini boshqarishning o'ziga xos xususiyati shundan iboratki, menejment shirkatlarning barcha zarur aktivlarini iste'mol qiymatini yaratish uchun foydalanishga yo'naltirilgan.
"Logistika menejmenti" kontseptsiyasi odatda ettita logistika qoidalarini bajarish nuqtai nazaridan izohlanadi. Ushbu qoidalarning mazmuni quyidagicha: istalgan mahsulotni kerakli miqdordagi mavjudligini va belgilangan sifatni aniq joyda taniqli iste'molchilar uchun belgilangan vaqtda belgilangan narxda ta'minlash. Boshqacha qilib aytganda, logistika tizimidagi moddiy oqimni bunday tashkil etish va boshqarish, bozorda tizimning uzoq muddatli raqobatbardosh ustunligiga erishish uchun asos sifatida moddiy, moliyaviy, axborot va xizmat oqimlarini umumiy boshqarish imkonini beradi deb taxmin qilinadi.
A.P. Dolgov, V.K. Kozlov va S.A. Uvarov logistik boshqaruvning o'ziga xosligini turli xil boshqaruvning barcha funktsional zonalari bilan bog'liq holda ajratadi: "strategik va taktik maqsadlar va vazifalar uchun, moddiy resurslarni xarid qilish, tayyor mahsulotni ishlab chiqarish va marketingni boshqarish sohasida barcha funktsional boshqaruv sohalari (investitsiyalar, innovatsiyalar, axborot, ishlab chiqarish, moliyaviy, kadrlar)." V.I. Sergeev biznes tashkiloti eng muhim sohalaridagi munosabatlar logistika boshqarish mohiyatini ko'radi. Logistika boshqarish tushunchasi, bu ikki fundamental "xarakterlaydi: kompaniyani logistik boshqarish birinchi ma'noda micrologistika tizimi shakllangan maqsadlarga erishish uchun boshlang'ich va murakkab logistika faoliyati uchun asosiy boshqaruv vazifalarini (tashkilot, rejalashtirish, boshqarish, muvofiqlashtirish, monitoring, ro'yxatga olish va tahlil qilish) sinergiyalar bo'ladi .
Ikkinchi ma'noda, logistik boshqarish-kompaniya va logistika tizimining tashkiliy darajadagi boshqarish ierarxik uning roli tomonidan yuqori va o'rta boshqaruv xodimlariga bo'linishi mumkin boshqaruv xodimlari, shuningdek, logistika xodimlar kompaniyaning quyi darajalari" hisoblanadi.
Mikroiliqtisodiy savdo logistikasi tizimning individual yo'nalishidagi vazifalarni hal etishga va tizim uchun belgilangan maqsadlarni amalga oshirish uchun iqtisodiy oqimlar boshqaruv vazifalarini muvofiqlashtirishga qaratilgan. Ushbu jarayonlarning amalga oshirilishi ishtirokchilar o'rtasida funktsional majburiyatlarni maqbul taqsimlash, javobgarlik o'lchovlarini belgilash, tartibga solish va boshqaruv organlari va ishchi xodimlar o'rtasidagi o'zaro munosabatlar shakllarini yaratish orqali sodir bo'ladi
Evropa tadqiqotchilari tomonidan taklif qilingan ta'sir o'tkazishning marketing usuli (IMP loyihasi - Industrial Marketing and Purchasing, 1990) quyidagi talablarga asoslanadi:60
- xaridorlar va sotuvchilar o'zaro ishlash jarayonida faol va teng ishtirokchilar;
- xaridorlar va sotuvchilar o'rtasidagi munosabatlar uzoq muddatli, yaqin va kompaniyalar va kompaniyalar ichidagi o'zaro munosabatlar jarayonlarining majmuini o'z ichiga oladi;
- kompaniyalar o'rtasidagi aloqalar sheriklarning bir-biriga bo'lgan roli yoki majburiyatlari to'plamiga qisqartiriladi. Ushbu munosabatlar qarama-qarshlik, ishonch va hamkorlik bilan birga amalga oshriladi;
- yaqin munosabatlar ta'minot sohasida uzoq muddatli iqtisodiy aloqalar bilan emas, balki yagona yirik operatsiyalarda, shuningdek birgalikdagi harakatlarda yoki loyihalarda ishtirok etishda paydo bo'lishi mumkin. Ushbu usul firmalar o'rtasidagi aloqalarga qaratilgan bo'lib, ushbu kompaniyalar logistik ob'ektlar (zanjirlar, tarmoqlar, kanallar, tarmoqlar) sifatida integratsiyalashishi mumkin.
- modelni tashkil etuvchi korxonalarning (shaxslarning) xususiyatlarini tavsiflovchi o'zgaruvchilar (logistikada ularni ta'minot zanjiridagi aloqalar); o'zaro ta'sirning elementlari va jarayonlarini (tranzaktsiyalar, moddiy va o'zaro bog'liq oqimlar, iqtisodiy aloqalar, bitimlar) tavsiflovchi o'zgaruvchilar;
o'zaro ta'sirning sodir bo'layotgan muhitini (iqtisodiy omillar, ilmiy va texnologik taraqqiyot, qonunchilik asoslari, logistika muhitini) tavsiflovchi o'zgaruvchilar;
Markaziy (yoki markazlashtirilgan) boshqaruv tuzilmasi logistik tizim uchun eng muhim bo'lgan bir nechta aktivlarni nazorat qiladi, bu esa u yoki boshqa sohada uning raqobatbardoshligini belgilaydi. Ishbilarmon hamkorlar (etkazib beruvchilar, vositachilar) bilan barqaror va doimiy hamkorlik avtomobil sanoatiga xosdir. Misol uchun, Chrysler, BMW, Toyota kompaniyalari ta'minot zanjirida ularning narxi 70% dan ortiqroq bo'lgan qismiga ehtiyot qismlar va yordamchi materiallar xarid qilishadi. Tizimning asosiy nazorat markazining nazorati ostida barcha sub'ektlar uchun muhim bo'lgan asosiy faoliyatlar qoladi: yangi ishlab chiqarish materiallarini ishlab chiqarish; innovatsion ishlab chiqarish texnologiyalari; elektronika va fundamental tadqiqotlar.
Etiboringiz uchun raxmat
|
| |
