|
Mayatniklar tortishish kuchi ta'sirida ma'lum bir davriylik bilan tebranadigan qurilmalar. Ular soatlarda, ilmiy tajribalarda va tebranish tizimlarini o'rganishda keng qo'llaniladi
|
| Sana | 08.06.2024 | | Hajmi | 5,44 Mb. | | #261735 |
Bog'liq Mayatniklar. Toʻlqin tenglamasi22
O‘ZBEKISTON RESPUBLIKASI RAQAMLI TEXNOLOGIYALAR VAZIRLIGI
MUHAMMAD AL-XORAZMIY NOMIDAGI TOSHKENT AXBOROT TEXNOLOGIYALARI UNIVERSITETI FARG’ONA FILIALI
730-22 GURUH TALABASI
XABIBULLAYEV KAMOLIDDINNING
“ELEKTROMAGNIT MAYDONLAR VA TOʻLQINLAR” FANIDAN
TAYYORLAGAN TAQDIMOTI.
Mayatniklarga kirish
Mayatniklar - tortishish kuchi ta'sirida ma'lum bir davriylik bilan tebranadigan qurilmalar. Ular soatlarda, ilmiy tajribalarda va tebranish tizimlarini o'rganishda keng qo'llaniladi.
Mayatnik turlari
Oddiy mayatniklar
Bu ip yoki novda ustiga osilgan og'irlikdan tashkil topgan sarkaçlardir. Ular bir xil tekislikda tebranadilar.
Fizik mayatniklar
Bunday mayatniklar murakkab shaklga ega va qo'zg'almas o'q atrofida tebranadi.
Tangensial mayatniklar
Bu mayatniklar dastlabki holatiga tangensial aylana yoʻl boʻylab harakatlanadi.
Mayatniklarning matematik tavsifi
1
Tebranish davri
Mayatnikning bir marta to'liq tebranishini bajarish vaqti.
2
Tebranish chastotasi
Mayatnikning vaqt birligidagi tebranishlari soni.
3
Harakat tenglamasi
Mayatnik harakatining unga ta'sir qiluvchi kuchlarni hisobga olgan holda matematik tavsifi.
To'lqin tenglamasi
1
Tenglamani hosil qilish
To'lqin tenglamasi mexanika qonunlaridan olinadi va tebranishlarning fazoda tarqalishini tavsiflaydi.
2
Tenglamani yechish
To'lqin tenglamasini echish tarqalayotgan to'lqinlarning amplitudasi, chastotasi va tezligi kabi xususiyatlarini aniqlash imkonini beradi.
3
Ilova
To'lqin tenglamasi tovush, elektromagnit va okeanni o'z ichiga olgan har xil turdagi to'lqinlarni tasvirlash uchun ishlatiladi.
To'lqin tenglamasining yechimi
Yechim usullari
To'lqin tenglamasini yechish uchun turli xil analitik va sonli usullar mavjud.
Chegara shartlari
Yechim tizim chegaralarida to'lqinning harakatini tavsiflovchi chegara shartlariga bog'liq.
To'lqinlarning superpozitsiyasi
To'lqin tenglamasini yechish turli to'lqinlarning interferensiyasi va superpozitsiyasini o'rganish imkonini beradi.
Mayatniklarni qo'llash
Soat
Klassik mexanik soatlar vaqtni aniq o'lchash uchun mayatnikdan foydalanadi.
Seysmografiya
Mayatniklar seysmograflarda yer qobig'ining tebranishlarini qayd qilish uchun ishlatiladi.
Ilmiy tajribalar
Mayatniklar mexanik tebranishlar va to'lqinlarning qonuniyatlarini o'rganish uchun ishlatiladi.
Metronomlar
Mayatnikli metronomlari musiqachilarga barqaror urishni saqlashga yordam beradi.
Tabiat va texnologiyadagi mayatniklar
Tabiiy mayatniklar
Texnologiyada qo'llanilishi
Tebranayotgan daraxt shoxlari
Kameralar va qurilmalarni barqarorlashtirish
Mayatniklarning soatlarda harakati
Tebranishlar va tebranishlarni susaytirish
Dengiz to'lqinlarining tebranishlari
Tebranishlar va tebranishlarni sursaytirish
Mayatniklar bilan tajribalar
Guk qonuni
Tebranish davrining mayatnik uzunligiga bog'liqligini o'rganish.
Shamol qarshiligi
Havo ta'sirida mayatnik tebranishlarini susaytirishini kuzatish.
Majburiy tebranishlar
Tashqi davriy ta'sir ostida rezonans jarayonlarini o'rganish.
Fizik mayatnik
Murakkab jismlarning massa markazi va inersiya momentini aniqlash.
Xulosa
Mayatnikar oddiy, ammo juda foydali qurilmalar bo'lib, fan va texnikaning turli sohalarida keng qo'llaniladi. Ularni o'rganish mexanika va tebranish jarayonlarining asosiy qonunlarini yaxshiroq tushunishga imkon beradi.
|
|
Bosh sahifa
Aloqalar
Bosh sahifa
Mayatniklar tortishish kuchi ta'sirida ma'lum bir davriylik bilan tebranadigan qurilmalar. Ular soatlarda, ilmiy tajribalarda va tebranish tizimlarini o'rganishda keng qo'llaniladi
|
