Международный научный журнал № 5 (100), часть 1
«Новости образования: исследование в XXI веке» декабрь, 2022 г
833
O' ZBEKISTON TEMIR YO 'LLARIDA BF70 TIPIDAGI SHPALLARDAN FOYDALANISH VA
ULARNING CHIDAMLILIGI VA SHIKASTLANISHLARINI TADQIQOT ZARURATINI ASOSLASH
Ergashev B.Y
2-kurs magistratura talabasi
Toshkent davlat transport universiteti, O‘zbekiston
Ergashev Sh.Y
4-kurs bakalavr talabasi
Toshkent davlat transport universiteti, O‘zbekiston
Muzaffarova M.K
PhD, dotsent
Toshkent davlat transport universiteti, O‘zbekiston
Annotasiya: Maqolada temir-beton shpallar, aynan, BF70 tipidagi shpallar uchun
qo’yiladigan talablar, afzalliklari va kamchiliklari keltirilgan. Ularning “O‘zbekiston temir
yo‘llari” AJ temir yo‘llarida relslarga tayanch sifatida tanlanishi asoslab berildi. Ushbu
turdagi shpallarning foydalanish muddatini uzaytirish maqsadida bu turdagi shpallarning
chidamliligi, shikastlanishini o‘rganish va nuqsonlarning sabablarini aniqlab ularni bartaraf
etish ishlari keltirilgan.
Kalit so'zlar: shpal, BF70 turi, mustahkamlik, yorilishga chidamlilik, texnologik
afzalliklar, elastik mahkamlagich, xarajatlarni minimallashtirish.
Bugungi kunda O‘zbekiston Respublikasida transport salohiyatini yanada rivojlantirish
bo‘yicha aniq maqsadli chora-tadbirlar
amalga oshirilmoqda, bu esa mamlakatimizning
siyosiy va iqtisodiy mustaqilligini mustahkamlash,
jahon hamjamiyatiga faol
integratsiyalashuvini ta’minlashga xizmat qilmoqda. 2022-2026-yillarda Yangi O‘zbekistonni
rivojlantirish strategiyasining asosiy maqsadlaridan biri barcha transport turlari bilan
birgalikda yagona transport tizimini rivojlantirish, jumladan, tashqi savdo uchun transport
tizimida “yashil yo‘laklar” va tranzit imkoniyatlarini kengaytirishdan iborat,
shuningdek,
tranzit yuk aylanmasi hajmini 15 million tonnagacha oshirish [1, 2].
Buni hisobga olgan holda, transport samaradorligini oshirish va poezdlar harakati
xavfsizligini ta'minlash uchun temir yo'lning asosiy elementlarining ishonchliligini oshirish,
shuning uchun uzoq vaqt davomida yo'l ustki tuzilmasi holatini tegishli darajada bilish zarur
[3, 4].
Shundan kelib chiqqan holda, yo'l elementlarining eskirish jarayonlarini, shu
jumladan shpallar holatining o'zgarishini o'rganish katta ahamiyatga ega.
Hammaga ma'lumki, shpallar an'anaviy va eng keng tarqalgan rels asosining turidir.
Umuman olganda, shpallar relslardan bosimni qabul qilib, uni balast qatlamiga o'tkazish
uchun xizmat qiladi; temir yo’l iziga dinamik ta'sirlarni elastik o’zgartiradi; yo'l kengligining
doimiyligini va ballast bilan birgalikda gorizontal va vertikal
tekisliklarda rels-shpal
panjarasining barqarorligini ta'minlaydi.
