321
Buxgalteriya hisobini yuritishning asosiy qoidalari
• buxgalteriya hisobini ikki yoqlama yozuv usuli bilan yuritish;
•
uzluksizlik;
• xo‘jalik muomalalarini, aktiv va passivlarni pulda baholash;
•
ishonchlilik;
•
hisoblash;
БУХГАЛТЕРИЯ
ҲИСОБИНИНГ ВАЗИФАЛАРИ
М
ол
ия
ви
й,
с
ол
иқ
қа
д
ои
р
ва
б
ошқ
а
ҳи
соб
от
ла
рн
и т
уз
иш.
С
ам
ар
ал
и
бошқ
ар
иш
м
ақ
са
ди
да
бухг
ал
те
ри
я
ҳи
соб
и
м
аъ
лум
от
ла
ри
ни
ум
ум
ла
ш
ти
ри
ш
Б
ухг
ал
те
ри
я
ҳи
соб
и
сч
ёт
ла
ри
да
ак
ти
вл
ар
ни
нг
ҳол
ат
и
ва
ҳа
ра
ка
ти
,
м
ул
ки
й
ҳуқ
уқ
ла
р
ва
м
аж
бу
ри
ят
ла
рн
ин
г
ҳол
ат
и
тўғ
ри
си
да
тўл
иқ
ва
ишон
чл
и
м
аъ
лум
от
ла
рн
и ша
кл
ла
нт
ир
иш
БУХГАЛТЕРИЯ ҲИСОБИ
ФУНКЦИЯЛАРИ
Р
еж
а
Н
аз
ор
ат
А
хб
ор
от
Т
аҳ
ли
ли
й
(б
аҳ
ол
аш
)
Ҳ
ис
об
322
• oldindan ko‘ra bilish (ehtiyokorlik);
•
mazmunning shakldan ustunligi;
• ko‘rsatkichlarning solishtiruvchanligi (qiyoslanuvchanligi);
• moliyaviy hisobotning xolisligi (neytralligi);
•
hisobot davridagi daromad va xarajatlarning bir biriga to‘g‘ri kelishi;
• aktiv va majburiyatlarni baholashning haqiqiyligi.
Buxgalteriya hisobining predmeti va metodi
Buxgalteriya hisobining predmeti korxonaning pul ifodasida aks ettiriladigan xo‘jalik
mablag‘lari shu mablag‘lar manbalari, ularning xo‘jalik faoliyati va moliyaviy natijalaridir
Buxgalteriya hisobining metodi mazkur fan predmetini o‘rganish uchun qo‘llaniladigan
usullar (element) ning ilmiy asoslangan tizimiga aytiladi
Buxgalteriya hisobining usullari (elementlari)
- hujjatlashtirish;
- inventarizatsiya;
- baholash;
- kalkulyatsiya;
- schyotlar tizimi;
- ikki yoqlama yozuv;
- buxgalteriya balansi;
- hisobot.
Buxgalteriya hisobining obyektlari
Xo‘jalik
mablag‘lari
Xo‘jalik
mablag‘larining tashkil
topish manbalari
Xo‘jalik
jarayonlari
Moliyaviy
natijalar
4-ilova
«Aqliy hujum» ning asosiy qoidalari:
XO‘JALIK JARAYONLARI
Ta’minot jarayoni
Ishlab chiqarish
jarayoni
Sotish jarayoni
323
• olg‘a surilgan g‘oyalar baholanmaydi va tanqid ostiga olinmaydi;
•
ish sifatiga emas, soniga qaratiladi, g‘oyalar qancha ko‘p bo‘lsa
•
shuncha yaxshi;
• istalgan g‘oyalarni mumkin qadar kengaytirish va rivojlantirishga harakat qilinadi;
• muammo yechimidan uzoq g‘oyalar ham qo‘llab-quvvatlanadi;
• barcha g‘oyalar yoki ularning asosiy mag‘zi (farazlari) qayd etish yo‘li bilan yozib olinadi;
• «hujum»ni o‘tkazish vaqti aniqlanadi va unga rioya qilinishi shart;
• beriladigan savollarga qisqacha (asoslanmagan) javoblar berish ko‘zda tutilishi kerak.
“Aqliy hujum” usulidan foydalanish uchun savollar:
1. Ikki yoqlama yozuv deb nimaga aytiladi?
2. Buxgalteriya hisobi fanining predmetini aytib bering?
3. Buxgalteriya hisobining metodini aytib bering?
4. Buxgalteriya hisobining usullari (elementlari) ni aytib bering?
5. Buxgalteriya hisobining obyektlari haqida tushuncha bering?
6. Aktivlar necha bo‘limdan iborat va nimalar kiradi?
7. Passivlar necha bo‘limdan iborat va ularga nimalar misol bo‘ladi?
8. Xo‘jalik jarayonlari necha bosqichni o‘z ichiga oladi?
9. Buxgalteriya hisobining subyektlari kimlar?
5-ilova
Mustaqil o‘rganish uchun savollar:
1) Buxgalteriya hisobining iqtisodiy mazmunini tushuntirib bering?
2) Operativ, statistik va buxgalteriya hisobining mazmunini tushuntirib bering?
3) Ikki yoqlama yozuvning paydo bo‘lishi haqida tushuncha bering?
4) Aktivlar va passivlar, ularning turlari haqida tushuncha bering?
1.2. Amaliy mashg‘ulotni olib borish texnologiyasi
Talabalarning soni: 20-25 ta
Vaqti – 4 soat
Amaliy mashg‘ulotning shakli
Munozarali amaliy mashg‘ulotlar “Blits-so‘rov”,
“Munozara” va “Sindikat guruhlarda ishlash”
usullaridan foydalangan holda o‘tkaziladi.
