R
ekv
j / C
Uçıx.orta =
S U R
R
.
ekv
olduğundan
Y y
R
b k
R
k ekv
1
1
r
1 j C
( R k R ekv )
olur. Sonuncu ifadədə modul və fazanı ayırsaq, yəni
Ya
1 e j a .t . ( )
səklində yazsaq, faza xarakteristikasının
F a( )= arctg 1
(2.14)
tənliyini və modula uyğun olan tezlik xarakteristikasının
1
Ya
(2.15)
tənliyini alırıq.
Aşağı tezliklərdə gücləndiricinin tezlik təhrifləri əmsalı Ma = 1 / Ya ifadəsi ilə təyin edilir, yəni
Ma = 1/Ya= .
Yuxarı tezlik oblastında gücləndiricinin güclənmə əmsalına nəzərən tezlik xarakteristikasının tənliyi
Yyux = Uçıx.yux/ Uçıx.yux
olur. Burada Uçıx.yux kəmiyyətini təyin etmək üçün şəkil 2.26,c - də göstərilmiş ekvivalent sxemi ardıcıl olaraq sadələşdirək. Əvvəlcə paralel qoşulmuş Rk, R1 və R2 müqavimətlərini R müqaviməti ilə əvəz edirik:
R
R
1 1
k
1 1
R1 R 2
Sonra qarşılıqlı uyğunluq prinsipinə əsasən cərəyan mənbəyini SUbR gərginlik mənbəyinə çeviririk (şəkil 2.27,a). R və rb.son. müqavimətlərini toplayaraq gərginlik mənbəyini daxili müqaviməti R + rb.son olan cərəyan mənbəyinə çeviririk (şəkil 2.27,b). Paralel qoşulmuş R + rb.son və reb.son müqavimətlərini Rcəm müqaviməti ilə əvəz edərək, yenidən cərəyan mənbəyi halından gərginlik mənbəyi halına qayıdırıq (şəkil 2.27,c). Bu halda gərginlik mənbəyi Uekv
Uekv
S Ub R Rekv
R rb
ifadəsi ilə təyin edilir. Alınmış sxemə əsasən
Uekv
( j
1
C ) U
U eb.son. ekv .
(2.16)
çıı
Rekv j
1
Ceb.son.
1 j C
eb.son.
Rekv
yazmaq olar.
Şəkil 2.27. Gücləndiricinin yuxarı tezliklərdə ekvivalent sxeminin sadələşdirilməsi
Orta tezliklərdə Uçıx.orta = Uekv olur, çünki Ceb tutumunun müqaviməti Rcəm müqavimətinə nəzərən çox böyükdür. Odur ki, sonuncu ifadədəki jCeb.s.Rcəm kəmiyyətini nəzərə almamaq olar, yəni Uçıx.orta =Uekv. Bu halda
və yaxud
Yy
1
1 j Сtb.son
Rekv
(2.17)
Yy
1 e jy.t . ()
(2.18)
olur.
2.18 ifadəsindən tezlik xarakteristikasının tənliyi, tezlik təhrifləri əmsalı və faza xarakteristikasının tənliyi yuxarı tezlik oblastında aşağıdakı kimi yazıla bilər:
1
Yy ( ) =
y . t .
Y
My = 1
- arctg ( C eb.s R ekv ),
y . t .
Genişzolaqlı gücləndirici. Siqnalların geniş tezlik diapazonunda gücləndirilə bilməsi üçün elə dövrə nəzərdə tutmaq lazımdır ki, bu dövrə aşağı və yuxarı tezliklərdə aperiodik gücləndiricinin güclənmə əmsalını yüksəldə bilsin. Belə dövrə kimi aşağı və yuxarı korreksiya dövrələrindən istifadə edilə bilər. Bundan əlavə enlizolaqlı gücləndiricilərdə yüksəktezlikli tranzistorlardan istifadə edilir. Kollektor dövrəsindəki Rk müqavimətini azaltmaqla ekvivalent Rekv müqavimətinin azalmasına və beləliklə də yuxarı tezliklərdə My tezlik təhrifləri əmsalının azalmasına nail olurlar. Lakin Rk müqavimətinin azalması kaskadın güclənmə əmsalını aşağı salır. Odur ki, tələb olunan güclənmə əmsalını əldə etmək üçün kaskadların sayını artırmaq lazım gəlir.
Aşağı tezliklərdə korreksiya dövrəsi R süzC süz dövrəsidir (şəkil 2.28). C süz kondensatorunun tutumu elə seçilir ki, orta və yuxarı tezliklərdə
müqavimət
1/ Csüz Rsüz
olsun və kollektor cərəyanının dəyişən toplananı
emitter-kollektor keçidi – Rk – Lk – Csüz – torpaq – Re – Ce –emitter dövrəsi ilə axa bilsin.
Beləliklə, Rsüz müqaviməti orta və yuxarı tezliklərdə gücləndiricinin güclənmə əmsalına təsir etmir. Aşağı tezliklərdə isə 1/ Csüz müqaviməti Rsüz müqavimətinə yaxın olur ki, bu da kollektordan axan dəyişən cərəyanın bir hissəsinin Rsüz müqavimətindən axmasına imkan verir. Bu halda yükün müqaviməti artır və uyğun olaraq güclənmə əmsalı da yüksəlir.
Yuxarı tezliklərdə korreksiya elementi kimi Rk müqavimətinə ardıcıl qoşulmuş Lk induktivliyindən istifadə edilir. Lk induktivliyinin qiyməti elə seçilir ki, ancaq yuxarı tezliklərdə yuxLk müqaviməti Rk-ya yaxın olsun və yük müqavimətinin artması və beləliklə də, güclənmə əmsalının artması mümkün olsun. Orta və aşağı tezliklərdə Lk << Rk olduğundan Lk induktivliyi gücləndiricinin tezlik xarakteristikasına təsir etmir. Görün-düyü kimi, Rsüz, Csüz və Lk korreksiya elementlərini düzgün seçməklə siqnalın bütün tezlik diapazonunda bərabər gücləndirmə xüsusiyyətinə nail olmaq olar.
Şəkil 2.28. Enlizolaqlı gücləndirici
|