|
Mijoz-serser arxitekturasiga asoslangan messenjer yaratish
|
| Sana | 05.04.2024 | | Hajmi | 12.7 Mb. | | #189090 |
Bog'liq Haydarov tagdimot 20-Guruh talabasi MO\'MINOVA SHODIYABEGIM 2, 13-Ma\'ruza ATV, Mahsulotlarning hayotiy sikli va tahlillari reja Mahsulotning h-kompy.info
MIJOZ-SERSER ARXITEKTURASIGA ASOSLANGAN MESSENJER YARATISH.
Mijoz - bu xizmat sifatida foydalanadigan shaxs yoki tashkilot. IT kontekstida mijoz bu xizmatdan haqiqatda foydalanadigan yoki ma'lumotni qabul qiluvchi kompyuter/qurilma bo'lib, u Xost deb ham ataladi.
IT olamidagi server ma'lumotlar va xizmatlarga kirishni ta'minlaydigan masofaviy kompyuterdir. Serverlar odatda rack serverlar kabi jismoniy qurilmalardir, ammo bulutli hisoblashning o'sishi virtual serverlarni tenglamaga olib keldi.
MIJOZ-SERVER
Fayl serverlari , elektron pochta serverlari va veb-serverlar kabi serverlarning har xil turlari mavjud . Veb-serverlar bugungi kunda eng ko’p ishlatiladigan serverlardir. Ular veb-sahifalarni taqdim etadi, ular veb-saytga tashrif buyurganingizda ko’rasiz.
Mijoz-server arxitekturasidan oddiy chat ilovasini yaratish uchun foydalanish mumkin. Chat ilovasida barcha mijozlar ulangan server mavjud. Bitta mijoz boshqa mijozga xabar jo’natmoqchi bo’lsa, xabar serverga yuboriladi, so’ngra server xabarni boshqa mijozga yuboradi.
Arxitekturani loyihalash
Messenger ikki qismdan iborat
Mijoz
va
Server
ARXITEKTURANI LOYIHALASH
Mijoz tomoni foydalanuvchi ma’lumotlarini oladi, uni qayta ishlaydi, kerakli ma’lumotlarni mahalliy darajada saqlaydi va serverga so’rovni shakllantiradi, so’rov shunday imkoniyat paydo bo’lishi bilanoq yuboriladi yuborishini kutadi.
• Ma’lumotlarga kirish qatlami - mahalliy yoki masofaviy saqlashga kirishni ta’minlaydigan modullarni ifodalaydi.
MIJOZ TOMONI HAM, SERVER TOMONI HAM UCHTA QATLAMGA EGA:
• Mediator qatlami — boshqa qatlamlarni boshqarishni soddalashtirish uchun barcha modullar o’rtasida bog’lanishni yaratadi, bu esa kelajakda masshtabni kengaytirish imkonini beradi
• UI Presenter - Agar oldingi qatlamlar dastur yadrosining tarkibiy qismlari bo’lsa, bu UI ni ifodalaydi
MIJOZ-SERVER ARXITEKTURASINING XUSUSIYATLARI
01
02
03
04
05
MIJOZ VA SERVER MASHINALARI ODATDA TURLI APPARAT VA DASTURIY TA'MINOT RESURSLARINI TALAB QILADI VA BOSHQA ISHLAB CHIQARUVCHILARDAN KELADI.
TARMOQ GORIZONTAL MIQYOSLILIKKA EGA, BU MIJOZ MASHINALARI SONINI VA VERTIKAL O'LCHOVNI OSHIRADI
BITTA KOMPYUTER SERVERI BIR VAQTNING O'ZIDA BIR NECHTA XIZMATLARNI TAQDIM ETISHI MUMKIN, AMMO HAR BIR XIZMAT ALOHIDA SERVER DASTURINI TALAB QILADI
MIJOZ VA SERVER KOMPYUTERLARI TO'LIQ PROTOKOLLAR TO'PLAMIGA MUHTOJ
BMIJOZ VA SERVER ILOVALARI TRANSPORT QATLAMI PROTOKOLI BILAN BEVOSITA O'ZARO TA'SIR QILADI
MIJOZ-SERVER ARXITEKTURASIGA MISOLLAR
01
• Bu barcha ma'lumotlar va uning boshqaruv elementlarini bir joyda saqlaydigan markazlashtirilgan tizim
MIJOZ-SERVER ARXITEKTURASINING AFZALLIKLARI VA KAMCHILIKLARI
02
• Bu yuqori darajadagi miqyoslilik, tashkiliylik va samaradorlikni keltirib chiqaradi
03
• Bu IT xodimlariga Mijoz va Server imkoniyatlarini alohida o'zgartirish imkonini beradi
04
• O'rnatish ma'lumotlarning takrorlanishini kamaytiradi
SALBIY TOMONLARI
Tabiiyki, mijoz-server arxitekturasi quyosh nuri va lolipoplar emas. Mana salbiy tomonlari
• Agar serverda qurt, virus yoki troyan bo'lsa , foydalanuvchilar uni qo'lga olishlari mumkin, chunki tarmoq ulangan mijozlar va serverlardan iborat.
01
• Server Xizmatni rad etish (DoS) hujumlariga qarshi himoyasiz
02
• Ma'lumotlar paketlari uzatish paytida soxtalashtirilishi yoki o'zgartirilishi mumkin
03
• O'rnatish fishing va Man in the Middle (MITM) hujumlariga moyil
04
Mijoz tomoni
MIJOZ TOMONI
- Mijoz tomoni foydalanuvchi kiritgan ma’lumotlarni qayta ishlashi, keyin ba’zi ma’lumotlarni mahalliy xotiraga saqlashi va serverga yuborishi kerak.
- Mijoz yangi server buyrug’ini olishi bilan, ulanishni qayta ishlash uchun mas’ul uni navbatga qo’yadi, agar ishlov berish ipi band bo’lmasa, buyruq qayta ishlanadi va UI yangilanadi
Server tomoni
- Server tomoni juda oddiy. U har bir yangi mijoz uchun yangi mavzu yaratadi va ma’lumotlar bazasidan ba’zi ma’lumotlarni saqlaydi yoki oladi.
- Agar foydalanuvchi mijozni yopsa, navbatdagi barcha ma’lumotlar yo’qoladi, shuning uchun ularni ma’lumotlar bazasiga yoki boshqa joyga saqlash kerak.
Maʼlumotlar saqlanmasa, ilovangiz fuqaroligi yoʻq koʻrinadi. Va agar siz vaqtinchalik suhbat xonalarini yaratmoqchi bo’lmasangiz, foydalanuvchi ma’lumotlarini biror joyda saqlashingiz kerak
Buning uchun men SQLite relyatsion ma’lumotlar bazasidan foydalandim.
Ma’lumotlarni saqlashni loyihalash
Bir lahzada biz server va mijoz tomonida ishlatgan maʼlumotlar omborining dizaynini muhokama qilamiz, lekin undan oldin men quyidagilarni aytmoqchiman: maʼlumotlar omborini loyihalashda takrorlanishning oldini olish uchun qancha jadvallarni kiritish kerak boʻlsa, shuncha jadval kiritish kerak
Aloqa protokollari
Mijoz va server o'rtasidagi aloqa odatda so'rov-javob sxemasi bo'yicha amalga oshiriladi, bunda mijoz serverga so'rov yuboradi va server so'ralgan ma'lumotlar yoki harakatlar bilan javob beradi
Mijoz va server o'rtasida qo'llaniladigan aloqa protokoli ikki komponent o'rtasida almashinadigan xabarlarning formati va ma'nosini tartibga soluvchi qoidalar va standartlar to'plamidir
HTTP (Hypertext Transfer Protocol): U World Wide Web orqali muloqot qilish uchun eng keng tarqalgan protokol hisoblanadi
FTP (File Transfer Protocol): Bu internet orqali fayllarni uzatish uchun ishlatiladigan standart protokol. Bu mijoz va server o'rtasida fayllarni uzatishning oddiy va ishonchli usulini taqdim etadi
SMTP (Simple Mail Transfer Protocol): Bu internet orqali elektron pochta xabarlarini yuborish va qabul qilish uchun ishlatiladigan standart protokol
TCP/IP (Transmission Control Protocol/Internet Protocol): Bu internetda ishlatiladigan asosiy aloqa protokoli. U tarmoqdagi qurilmalar o'rtasida ma'lumotlarni uzatish uchun ishonchli, ulanishga yo'naltirilgan xizmatni taqdim etadi.
Boshqa tarmoq protokollari va texnologiyalari:
IP (Internet Protocol): Bu tarmoqdagi qurilmalar o'rtasida ma'lumotlar paketlarini manzillash va yo'naltirish uchun ishlatiladigan standart protokol
DNS (Domain Name System): Bu domen nomlarini IP manzillarga o'tkazuvchi protokol
SSL/TLS (Secure Sockets Layer/Transport Layer Security): Bu mijoz va server o'rtasida uzatiladigan ma'lumotlarni shifrlash va himoyalash uchun ishlatiladigan protokol
Mijoz serveri aloqasida keng qo'llaniladigan protokol
Gipermatnni uzatish protokoli (HTTP) veb-serverlar va mijozlar o'rtasidagi aloqa uchun ishlatiladigan protokol. HTTP resursda bajarilishi kerak bo'lgan harakatni ko'rsatish uchun ishlatiladigan usullar to'plamini (shuningdek, fe'llar deb ham ataladi) belgilaydi.
|
| |
