|
Miqdoro'lchov aktlari. Bu erda ularning bir martalik yoki ko'pligi muhim
|
| bet | 3/3 | | Sana | 09.06.2024 | | Hajmi | 30,29 Kb. | | #261820 |
Bog'liq ELEKTOR SXEMALAR 4 MAVZUQo'llaniladigan usullar
Elektr kattaliklarini o'lchash turli usullar bilan amalga oshiriladi, ularni quyidagi mezonlarga ko'ra tasniflash ham mumkin:
Oʻlchovlar asosida amalga oshiriladigan fizik hodisalar turi (elektr yoki magnit hodisalari).
O'lchov vositasining ob'ekt bilan o'zaro ta'sirining tabiati. Bunga qarab elektr kattaliklarini o'lchashning kontaktli va kontaktsiz usullari ajratiladi.
Oʻlchov rejimi. Unga ko'ra, o'lchovlar dinamik va statikdir.
Oʻlchash usuli. Izlangan miqdorni to'g'ridan-to'g'ri baholash usullari sifatida ishlab chiqilganto'g'ridan-to'g'ri qurilma (masalan, ampermetr) tomonidan aniqlanadi va aniqroq usullar (nol, differentsial, qarama-qarshilik, almashtirish), unda ma'lum qiymat bilan taqqoslash orqali aniqlanadi. To'g'ridan-to'g'ri va o'zgaruvchan tokning kompensatorlari va elektr o'lchash ko'prigi taqqoslash moslamalari sifatida xizmat qiladi.
Elektr o'lchovlarining kontaktsiz usuli
Elektr o'lchash asboblari: turlari va xususiyatlari
Asosiy elektr kattaliklarini oʻlchash turli xil asboblarni talab qiladi. Ishlari asosidagi jismoniy printsipga qarab, ularning barchasi quyidagi guruhlarga bo'lingan:
Elektromexanik qurilmalar dizaynida harakatlanuvchi qism bo'lishi kerak. Ushbu katta o'lchov asboblari guruhiga elektrodinamik, ferrodinamik, magnitoelektrik, elektromagnit, elektrostatik, induksion asboblar kiradi. Masalan, juda keng qo'llaniladigan magnitoelektrik printsipi voltmetrlar, ampermetrlar, ohmmetrlar, galvanometrlar kabi qurilmalar uchun asos bo'lishi mumkin. Elektr hisoblagichlari, chastota o'lchagichlari va boshqalar induksiya printsipiga asoslanadi.
Elektron qurilmalar qo'shimcha bloklarning mavjudligi bilan ajralib turadi: fizik kattaliklarni o'zgartirgichlar, kuchaytirgichlar, konvertorlar va boshqalar. Qoida tariqasida, bu turdagi qurilmalarda o'lchangan qiymat kuchlanishga aylanadi va voltmetr vazifasini bajaradi. ularning tarkibiy asoslari. Elektron o'lchash asboblari chastota o'lchagich, sig'im, qarshilik, indüktans o'lchagich, osiloskop sifatida ishlatiladi.
Termoelektrikqurilmalar o'z dizaynida magnitoelektrik turdagi o'lchash moslamasini va termojuft va o'lchanadigan oqim o'tadigan isitgich tomonidan hosil qilingan termal konvertorni birlashtiradi. Ushbu turdagi asboblar asosan yuqori chastotali oqimlarni o'lchash uchun ishlatiladi.
Elektrokimyoviy. Ularning ishlash printsipi elektrodlarda yoki elektrodlararo bo'shliqda o'rganilayotgan muhitda sodir bo'ladigan jarayonlarga asoslanadi. Ushbu turdagi asboblar elektr o'tkazuvchanligini, elektr miqdorini va ba'zi elektr bo'lmagan miqdorlarni o'lchash uchun ishlatiladi.
Funktsional xususiyatlariga ko'ra elektr kattaliklarini o'lchash uchun asboblarning quyidagi turlari ajratiladi:
Ko'rsatkich (signal) - bu faqat vattmetr yoki ampermetr kabi o'lchov ma'lumotlarini bevosita o'qish imkonini beruvchi qurilmalar.
Yozuv - o'qishlarni yozib olish imkoniyatini beruvchi qurilmalar, masalan, elektron osiloskoplar.
Signal turiga ko'ra qurilmalar analog va raqamli bo'linadi. Agar qurilma o'lchangan qiymatning uzluksiz funktsiyasi bo'lgan signalni yaratsa, u analogdir, masalan, voltmetr, uning o'qishlari o'q bilan shkala yordamida beriladi. Agar qurilmada displeyga raqamli shaklda kiradigan diskret qiymatlar oqimi ko'rinishida avtomatik ravishda signal yaratilsa, raqamli o'lchov vositasi haqida gapiriladi.
Raqamli multimetr
Raqamli asboblar analoglarga nisbatan bir qator kamchiliklarga ega: kamroq ishonchlilik,elektr ta'minotiga bo'lgan ehtiyoj, yuqori narx. Shu bilan birga, ular raqamli qurilmalardan foydalanishni umuman afzal ko'radigan muhim afzalliklari bilan ham ajralib turadi: foydalanish qulayligi, yuqori aniqlik va shovqinga chidamlilik, universallashtirish imkoniyati, kompyuter bilan kombinatsiya va aniqlikni yo'qotmasdan masofadan signal uzatish.
ELEKTR 0 ‘LCHASHLAR 5.1. Elektr oMchashlar va elektr oMchash asboblari haqida umumiy ma’lumot
Elektr qurilmaiar me'yorda ishlashi uchun elektr energiyasini tavsiflovchi kattaliklar (tok, kuchlanish, quwat, energiya sarfi va boshqa kattaliklar) doimo nazorat qilib turilishi lozim. Bu maqsadda sanoat korxonalari o‘lchash asboblari bilan jihozlanadi. 0 ‘lchash asboblari va avtomatik qurilmalarga xizmat ko‘rsatish uchun korxonalarda alohida maxsus bo‘lim tashkil etiladi. 0 ‘lchash natijasida olingan ma'lumotlar haqiqiysiga taqqoslanadi. Har bir o‘lchashda qandaydir xatolikka yo‘l qo‘yiladi. Bu xatolik oMchash asbobining aniqlik sinfi bilan baholanadi. Fizik kattaliklami o'lchash uchun quyidagilami bilish shart: 1. 0 ‘lchov birligi. Har bir fizik kattalikning o‘lchov birligi bor. Masalan, tok kuchi — amper; kuchlanish — volt; og‘irlik (massa) — kilogramm; elektr quwati — Vatt; elektr energiyasi — Vatt • soat bilan o'lchanadi va hokazo. 2. 0 ‘lchov asbobi — o‘lchash jarayonini amalga oshiruvchi texnik vosita (ampermetr, voltmetr, vattmetr, hisoblagich). 3. 0 ‘lchov o‘zgartirgichlari. 0 ‘lchov asboblarining o‘lchash imkoniyatlarini kengaytiruvchi texnik vosita. Bu turkumga noelektrik kattaliklami elektrik kattalikka mutanosib tarzda o‘zgartiruvchi datchiklar kiradi. Masalan, taxometr — aylanish tezligini kuchlanish yoki tokka mutanosib tarzda o‘zgartirib bemvchi texnik vosita. 0 ‘lchash vositalarining ikki turi mavjud: 1. Ishchi o‘lchash vositalari — bevosita texnik kattaliklami o'lchash uchun foydalaniladi. 2. Namunaviy (andazali) ishchi o‘lchash vositalari — o'lchash vositalarini tekshirish va nazorat qilish uchun foydalaniladi. 0 ‘lchashdagi xatolik. 0 ‘lchash asbobi ko‘rsatgan kattalik va shu kattalik haqiqiy qiymatining ayirmasi absolut xatolik 55 www.ziyouz.com kutubxonasi deyiladi: a A = A kk — Ah; Akk — asbob ko'rsatgan kattalik, Ah — haqiqiy qiymat. Mutlaq xatolikning shu kattalik haqiqiy qiymatiga nisbati, foiz hisobida, nisbiy xatolik deyiladi va 5 bilan ifodalanadi. Ko‘pincha o‘lchash asboblarining xatoligi keltirilgan xatolik bilan aniqlanadi. Absolut xatolikning shu o‘lchash asbobining mo‘tadil kattaligiga, foiz hisobidagi nisbatiga absolut xatolik deb aytiladi. 0 ‘lchash asbobining m o'tadil kattaligi, shu asbobning maksimal, ya’ni eng katta qiymatidir. AA Y = ------■ h A^nom Anom — o‘lchash asbobining mo’tadil qiymati. Davlat standartiga ko‘ra har bir o‘lchash asbobi o‘lchash paytida yo‘l qo‘yiladigan keltirilgan xatolik bo‘yicha aniqlik sinflariga bo‘linadi. Har bir o‘lchash asbobining haqiqiy xatoligi aniqlik sinfidan aniqlanadi: A v = v = nom 'h ' j > Akk bu formulada y - keltirilgan xatolik, asbobning aniqlik sinfi. Masalan, eng katta o'lchanadigan tok 15A bo‘lsin, ampermetr bilan 11A tok o'lchanib, aniqlik sinfi 1,5 bo‘lsa, haqiqiy xatolik, yh = 1,5 -jy = 2%bo‘ladi.
|
| |
