MUHAMMAD AL-XOZAZMIY NOMIDAGI TOSHKENT AXBOROT TEXNOLOGIYALARI UNIVERSITETI
TELEKOMMUNIKATSIYA TEXNOLOGIYALARI
FAKULTETI
MULTIMEDIA ALOQA TARMOQLARI
Mustaqil ish
Mavzu:Multimedia aloqa tarmog’ining transport telekommunikatsiya texnologiyalari,ochiq tizimlarni bir-biri bilan ishlash etalon modeli.Multimedia tarmoqlari uchun xizmatlarni taminlash
Talaba guruhi: 410-20-guruh
Bajardi: Abdurahmonov Jasurbek
Tekshirdi: Normatova Dilbar
Reja:
1.Multimedia axborot oqimlari.Multimedia trafikning asosiy parametrlari
2.Mobil tizimlarda ko‘p marotaba ulanish usullari
3.Multimedia aloqa tarmoqlarida qo‘llaniladigan texnologiyalar
4. Multimedia tarmoqlari uchun xizmatlarni taminlash
5. Xulosa
6. Foydalanilgan adabiyotlar Multimedia axborot oqimlari.
Multimedia trafikning asosiy parametrlari Multimediani uzatish nuqtai nazaridan, real vaqtda uzatiladigan (Real-Time – RT) yoki real vaqtda uzatilmaydigan (Non Real-Time – NRT) sinflarga bо‘linishi mumkin. Birinchi turdagi multimedia (RT), paketlarni kechikishiga chegarani talab etadi, xuddi shu vaqtda multimedianing ikkinchi turi (masalan matn va tasvir) bunday chegaralanishni talab etmaydi lekin ularni uzatishda xatoliklar paydo bо‘lmasligi uchun qattiq chegaralanishga ega.
1-rasm
Multimediali ma’lumotlarni uzatishda xatoliklarni nazorat qilish uchun ikkita asosiy yondashuv mavjud: Birinchisi, yо‘qolgan yoki shikastlangan paketlarni uzatishda avtomatik takrorlash (Automatic Retransmission reQuest – ARQ). Bu yondashish transport satxidagi TCP (Transport Control Protocol) protokolida TCP/IP protokoli stekida qо‘llaniladi. NRT-axborotini xatolarsiz uzatishni talab qiluvchi ilova, odatda aynan shu protokolni talab etadi. Ikkinchi yondashishda (Forward Error Correction – FEC), paketlarni qayta uzatmasdan xatoliklarni aniqlash va tо‘g‘rilash imkonini beruvchi ortiqcha axborot uzatiladi. Bunday yondashuv transport satxining boshqa protokolida UDP (User Datagram Protocol), TCP/IP protokolining shu stekida qо‘llaniladi. Multimediali ma’lumotlarni almashlovchi, xatoliklarga yо‘l qо‘yuvchi (RT kabi NRTda ham) ilova, odatda paketlarni uzatishda vaqtni yо‘qotishdan xoli bо‘lish uchun UDPni qо‘llaydi. RT, diskret (Discrete media – DM) va uzluksiz (Continuous media – CM) multimediaga bо‘linadi. Bu asosan ma’lumotlar diskret yoki uzduksiz oqimda uzatilishiga bog‘liq. О‘z navbaida SM xatoliklarga yо‘l qо‘yuvchi va xatoliklarga yо‘l qо‘ymaydigan turlaga bо‘linishi mumkin. Birinchi turdagi RT ga misol qilib ovozli va videokonferensiyalarni о‘tkazishda qо‘llaniladigan ovozli va video oqimlarni olish mumkin. Ikkinchi ilovaga misol qilib esa uzoqdagi kompyuterni ishga tushurishni tushunish mumkin. 1.Multimediali trafik Multimediyali trafik deganda insonning sezgi organlari qabul qilib oladigan turli xil axborotlarni о‘z ichiga olgan ma’lumotlarning raqamli oqimi (odatda tovushli va/yoki videoaxborot) tushuniladi. Ma’lumotlarning multimediyali oqimlari uzoqlashtirilgan interaktiv xizmatlarni taqdim etish maqsadida telekommunikatsiya tarmoqlari bо‘yicha uzatiladi. Tarmoq foydalanuvchilariga taqdim etiladigan multimediya xizmatlarining bugungi kunda eng kо‘p tarqalganlari videotelefoniya, multimediyali ma’lumotlarni yuqori tezlikda uzatish hisoblanadi. Taqdim etiladigan xizmatlarning turiga bog‘liq holda multimediyali trafikning ikki asosiy turi ajratiladi: 1. Foydalanuvchilar о‘rtasida real vaqt miqyosida axborotni uzatish uchun multimediyali xizmatlarni taqdim etadigan real vaqt trafigi. 2. Zamonaviy telekommunikatsiya tarmog‘ining an’anaviy taqsimlangan xizmatlari bilan tashkil etiladigan oddiy ma’lumotlar trafigi, jumladan, elektron pochta, fayllarni uzatish, virtual terminal, ma’lumotlar bazasiga uzoqlashtirilgan kirish va boshqalar.
2-rasm
Real vaqt trafigini qо‘llab-quvvatlovchi xizmatlarga misol sifatida quyidagilarni keltirish mumkin: IP-telefoniya, yuqori sifatli tovush, videotelefoniya, videokonferens aloqa, masofadan turib tibbiy xizmat kо‘rsatish (diagnostika, monitoring, konsultatsiya), videomonitoring, keng eshittirishli video, raqamli televideniye, radio va televizion dasturlarni olib kо‘rsatish. Mobil tizimlarda ko‘p marotaba ulanish usullari Mobil issiq nuqtaga ulanish. Mobil ulanish nuqtasi (hot nuqta) nima yoki Internetni telefon orqali qanday tarqatish kerak? Internetdan foydalanmang, lekin ilova kirish nuqtasiga ulangan Mobil hotspot orqali yuqori tezlikdagi PPPoE va VPN ulanishlarini tarqatish Men kengaytirmoqchi bo'lgan kob uchun - Internetga yuqori tezlikda ulanishni tarqatishning mumkin emasligi. Mobil faol nuqtadagi chiqishda biz kechirimga ega bo'lishimiz mumkin “Men mobil hotspotni o'rnatishga yetarlicha erishmadim, lekin kompyuterda Ethernet ulanishi, Wi-Fi yoki uslub panjarasiga ulanish mavjud. ” Afsuski maxsus yechim hali hech qanday muammolar yo'q. Bu yuqori kenglikdagi ulanish kabi ko'rinadi va Ethernet adapterini tayinlab bo'lmaydi va uni "Noma'lum Merezha" stantsiyasida ko'rish mumkin. Bu erda amalga oshirilishi mumkin bo'lgan yagona narsa Internetni tarqatishdir buyruq qatori Muammolarni ayblamoqchi bo'lsangiz, varto-ni sinab ko'ring. Shuningdek, siz maxsus dasturlarni Internetga tarqatish uchun yutib olishingiz mumkin. Mobil ulanish nuqtasi yordamida yaratilgan kirish nuqtasiga siz ulana olmaysiz Internetni mobil aloqa nuqtasi yoki buyruq satridan allaqachon tarqatgan bo'lishingiz mumkin, lekin agar siz smartfon, planshet yoki boshqa ilovadan ulanishingiz mumkin bo'lsa, u holda chiqmang, u holda ulanishingiz shart emas. Bu vaqtda virusga qarshi himoya devorini o'chiring va xavfsizlik devorini o'chiring. Vzagaí vyniknennya muammolar pov'yazane z nalashtuvannymi merezhí, yaky vystavilisya qo'lda. Internetdan foydalanmang, lekin ilova kirish nuqtasiga ulangan Bu erda vaziyat boshqa tartibga aylandi, shuning uchun qo'shimcha kirish nuqtasiga ulangan, ammo siz Internetdan foydalana olmaysiz. Hamma narsa uchun ko'proq, siz uyquga kirishni yoqishingiz kerak, yig'lang yordamchi binolar Internetda qidirish mumkin edi. Internetga 3G / 4G modemini qo'ymang Deyakiyaliklar Internet, 3G/4G modem orqali ulanishlar Mobil ulanish nuqtasida qolib ketmasligi muammosiga duch kelishdi. Kommunal tomonidan tanib bo'lmaydigan Pevna daryosi, u faqat tanib olinadi dasturiy ta'minot xavfsizligi, bu bir vaqtning o'zida modemdan yuboriladi. Muammoni hal qilish quyidagicha: barcha dasturlarni o'chirib tashlang, xuddi USB-modemni o'rnatish va Windows 10 yordami uchun ulanishni o'rnatish, keyin siz mobil qurilma turiga ulanasiz. Ushbu darajada siz Wi-Fi-ni "Mobil aloqa nuqtasi" yordami uchun tarqatishingiz mumkin. Siz bosganingizda wifi belgisi panelda zavdan, "Uyali" ulanish bo'lishi mumkin. Multimedia aloqa tarmoqlarida qo‘llaniladigan texnologiyalar IP texnologiya Ethernet – kommutatorlarni ishlab chiqarishni jadal ravishda о‘sishi, 100 Mbit/s, 1 va 10 Gbit/s portlarni xosil bо‘lishi abonentga ulanishni о‘tkazish oralig‘ini sezilarli darajada oshirdi va keng polosali ulanish xizmatlarini ta’minlash imkonini berdi. Birinchi navbatda bu 50 Mbit/s gacha tezlikli trafik bitta axborotli foydalanuvchi oqimga generatsiyalanadigan audio va video oqimlarga taalluqli. IP tarmoq barcha axborotli oqimlarga xizmat kо‘rsatish imkoniga ega. IP tarmoq orqali VoIP tovush signalini va barcha raqamli formatdagi video tasvirni uzatishi mumkin. Bugungi kunda multiservisli tarmoq deganda faqatgina kanal satxidagi turli servislarni (FR, IP, ISDN, ATM, SDH xizmatlari) yoki tarmoq marshrutizatsiyalarinigina (VLAN yoki VPN) emas, balki axborotli servislarni (ISP, ASP va SSP) ham taqdim etish imkoniga ega. Operatorlik xizmati – bu, foydalanuvchi xizmatlari bilan shartnomali kelishuv va sifat kafolati. Shuning uchun umumiy foydalanishni multiservisli tarmoq operatori uchun xizmatlarni amalga oshirish mezoni ularni sifati va kafolati xisoblanadi. YA’ni sifatni nazorat qilishni samarali mexanizmlari va parametrlarni sozlash, abonent yozilgan barcha xizmatlar paketini kafolatli taqdim etishni mavjudligi. IP-telefoniya Mazkur servis tarmoqning ikki abonenti о‘rtasidagi tovush trafigini (nutqni) uzatadi, unda tarmoq trafigi sifatida IP protokol (Internet Protocol) dan foydalaniladi. «IP telefoniya» servisini tashkil etish uchun mahalliy, korporativ, global tarmoqlar, hatto Internet tarmog‘i foydalanilishi mumkin. Umumiy foydalanishda qо‘llaniladigan maxsus shlyuzlar yordamida telefon tarmoqlari abonentlari va ma’lumotlarni uzatish tarmoqlari abonentlari о‘rtasida IP-telefon aloqasi ta’minlanadi. Yuqori sifatli tovush. Yuqori sifatli tovush deganda shunday servis tushuniladiki, bu servis yuqori sifatli tovushni, masalan, musiqa, konsertlardagi chiqishlarni va h.k. larni uzatishni va eshittirishni amalga oshiradi. Videotelefoniya. Mazkur servis ikki abonent о‘rtasida insonlar nutqini uncha yuqori bо‘lmagan sifatdagi uning tasviri bilan birga uzatishni amalga oshiradi. Mazkur servis mijozlari tegishli kommutatsion apparatura orqali real vaqt rejimida bir-birlarini eshitishlari va kо‘rishlari mumkin. Videokonferensiya. Mazkur servis abonentlar guruhi о‘rtasida tovushli va videotrafikni uzatishni amalga oshirib, bunda tovush va videosignallar bir- biriga bog‘liq bо‘lmagan holda (turlicha transport birikmalari bо‘yicha) tarmoqda uzatiladi, ularning qabul qilishdagi sinxronlanishi transport darajasidagi tegishli protokol bilan ta’minlanadi. Masofadan tibbiy xizmat kо‘rsatish. Mazkur servis bemorlarni masofadan tibbiy tekshirish, tashxis qо‘yish va maslahat berishni ta’minlaydi. Mazkur servis trafigi real vaqt miqyosida uzatilgan tovush va videoma’lumotlarni, tekshiruv natijalarini va boshqalarni о‘z ichiga oladi. Ovozli IP (VoIP) texnologiyasi raqamli kompyuter tarmoqlari, jumladan, Internet orqali qo'ng'iroqlarni amalga oshirish imkonini beradi. VoIP analog ovozli signallarni raqamli ma'lumot paketlariga aylantiradi va Internet protokoli (IP) dan foydalangan holda suhbatlarning real vaqtda, ikki tomonlama uzatilishini qo'llab-quvvatlaydi. VoIP an'anaviy telefon qo'ng'iroqlariga qaraganda yaxshiroq IP orqali Ovoz an'anaviy yo'nalish va uyali aloqa uchun muqobil xizmatlarni taqdim etadi. VoIP, mavjud internet va korporativ intranet infratuzilmasi ustida qurilganligi sababli ham katta xarajatlarni tejash imkonini beradi. Shuningdek qarang: VoIP har doim arzonmi? VoIPning asosiy ahvoliga tushgan qo'ng'iroqlar va pastdagi tarmoq ulanishlari og'ir yuk ostida bo'lganida buzilgan ovoz sifati uchun katta imkoniyatdir. Ko'proq: VoIP kamchiliklari va qiyinchiliklar . VoIP xizmatini qanday sozlayman? VoIP qo'ng'iroqlari Internetda VoIP xizmatlari va Skype, Vonage va boshqalar kabi ilovalar yordamida amalga oshiriladi. Ushbu xizmatlar kompyuterlar, planshetlar va telefonlarda ishlaydi. Ushbu xizmatlardan qo'ng'iroqlarni qabul qilish faqat karnay va mikrofon uchun standart audio eshitish vositasi bilan birga obunani talab qiladi. Shu bilan bir qatorda, ayrim xizmat ko'rsatuvchi provayderlar uy telefon tarmog'iga ulanish uchun keng tarmoqli telefonlar deb nomlangan maxsus adapterlardan foydalanadigan oddiy telefonlar orqali VoIP-ni qo'llab-quvvatlaydi. Google – qidiruv sistemasiga oid sayt hisoblanadi. Qidiruv sistemasi bu – foydalanuvchilar o’ziga kerakli bo’lgan matn(so’z)ni kiritishadi va shu asosida qidiruv sistemalari foydalanuvchi matni uchragan saytlar ro’yhatini chiqarib beradi. Bu juda qulay tizim hisoblanib, barcha yoshdagi foydalanuvchilarga tegishli va barcha tilllarda kerakli ma’lumotlarni topishga imkon beradi, albatta bu ma’lumotlar internet tarmog’iga kiritilgan bo’lishi lozim.
3-rasm
Qidiruv sistemalari internet tarmog’iga kiritilgan va qidiruv tizimlari ro’yhatidan o’tgan saytlar ichidan kerakli axborotlarni qidiradi. Bu tizimlarga YANDEX, YAHOO, GOOGLE vahakazolarni misol qilish mumkin. Qidiruv tizimi nima ekanligini bilib oldingiz, endi GOOGLE qidiruv tizimiga oid faktlar bilan tanishib, o’zingizga qo’shimcha ma’lumot olishingiz mumkin: Google kompaniyasini asoschilari Larry Page va Sergey Brin hisoblanadi. Larry Page va Sergey Brin PageRank tehnologiyasiga patent olgach, o’z kompaniyalarini AltaVista kompaniyasiga 1 mln dollarga sotib yubormoqchi bo’lishdi, lekin AltaVista bu taklifni qabul qilmaydi va o’ziga kuchli raqobatchi yaratib oldi. PageRank tehnologiyasi kodlarida 500 mln ga yaqin o’zgaruvchilar va 2 mlrd ga yaqin mantiqiy elementlar mavjud ekan. Dastlabki Google kompaniyasining serverlari linux operatsion tizimida ishlagan. The Grateful Dead gruppasi oshpazi hozirgi kunda Google kompaniyasining bosh oshpazi ekan. To’ride kim ko’proq to’lasa, o’shatta ishlash kerakda. Boshqa korxonalardan farqli ravishda Google kompaniyasi iqtisodiy krizis paytida ham o’z shtatini kengaytirishga erishgan ekan(2000 yil). MPLS asosida multimediali aloqa tarmog‘ning transport telekomunikatsiya texnolagiyalari MPLS - Bu Nima? infratuzilmasini barpo zamonaviy korxonalarda korporativ tarmoq MPLS texnologiyasi qo'llanilishi mumkin. uning xususiyatlari qanday? an'anaviy yo'l-yo'riq, texnologiyalar ustida u bor qanday afzalliklari bor? TEXNOLOGIYASI HAQIDA UMUMIY MA'LUMOT MPLS xususiyatlari nimada? Bu texnologiya nima? MPLS - qaysi kompyuter tarmoqlari oshiriladi ekspeditorlik paketlari ko'ra bir tushuncha. Uning asosiy xususiyati - infratuzilmasini keyingi komponent o'z o'tkazish uchun yo'nalishini aniqlash maqsadida amalga oshiriladi barcha paketlar, ustiga routerlar IPLP üstbilgileri turi tahlil muqobil taklif qilish. savol texnologiya faollashtirilgan holatda, header tahlil MPLS tarmog'ini kirib ustiga bir marta amalga, keyin parametrlari va paketli oqim xususiyatlari bilan tutarlığı tekshirish tashabbusi bilan bo'ladi. MPLS DIZAYN XUSUSIYATLARI Rivojlangan texnologiyalar MPLS mutaxassislari kanallar ikkala elektron- yoqilgan infratuzilmasini va paketlari uzatiladi ilovalar uchun mos bo'lgan universal aloqa protokoli amalga oshirishda manfaatdor. IP, ATM, chekilgan, SONET, SDH - MPLS tarmoq transport turlari turli uzatiladi mumkin. kontseptsiyasini ishlab chiqish hisobga o'xshash maqsadda oldingi hisobot kuchli va zaif tomonlarini hisobga olgan holda amalga oshirildi. Shunday qilib MPLS ayrim jihatlari an'anaviy yechimlari ishlatiladigan yondashuvlar bilan solishtirganda oddiy algoritm amalga oshirishni o'z ichiga oladi. Mutaxassislarning fikricha, MPLS texnologiyasi qo'llab-quvvatlaydi tarmoq uskunalari, MPLS chiquvchilar optimallashtirish va tushunchasi universallashtirish bir yaxshi ish qilgan bildiradi an'anaviy yechimlari bozori, ko'chirmoq ega. ad MPLS VA IP Shunday qilib, biz texnologiya qanday turdagi MPLS tushunchasi asosiy qonun-qoidalarini bilish. TCP-IP protokolini ishlatadi an'anaviy tarmoqlari, In, paketli yo'l-yo'riq paketi uzatiladi bo'lgan kompyuter IP-manzilini foydalanib amalga oshiriladi. Barcha router bilan tarmog'ida interfeysi ma'lumotlar uzatish paytida, shuningdek, joriy paketini yo'naltiruvchi istagan qaysi kompyuterda faollashtirilgan nima haqida ma'lumot ega. MPLS jalb etilgan taqdirda, turli yondashuv oshiriladi. Biz allaqachon bilgan U, Protokol Label kommutatsiya bajarilishini o'z ichiga oladi. Ular tarmog'ida uzatiladi muayyan paketi bog'langan. MPLS-teg bo'ladi Muayyan qiymati asosida - bir vaqtning o'zida, uni qabul Router ma'lumotlarni o'tkazish haqida ma'lumot bor. Bu MPLS-header ramka va formatda muvofiq paketi o'rtasida joylashgan doirasida joylashgan ta'kidlash mumkin. Bu bir necha teglar bitta paketi joylashtiriladi mumkin diqqatga sazovordir. guruhda so'nggi, maxsus bayroqlar ishlatiladi - muayyan bir yorliq, deb ko'rsatish uchun. Ochiq tizimlarni bir-biri bilan ishlash etalon modeli Xar qanday xolatda xam adapter platasini xarid qilishdan oldin mos tushadigan qurilmalar ro‘yxati bilan tanishish foydadan xoli emas albatta (Hardware Compatibility List, HCL), xamma tarmoq operatsion sistemasini ishlab chiqaruvchilar ro‘yxatni nashr qiladilar. Endi qisqacha ancha yuqori bosqich protokollarini ko‘rib chiqamiz. Bir necha standart protokollar to‘plami (ularni yana steklar deb atashadi) mavjud, ular juda ko‘p tarqalgan: · ISO/OSI protokollar to‘plami; · IBM System Network Architecture (SNA); · Digital DECnet; · Novell Net Ware; · Apple, apple Talk; · Internet global tarmoq protokollar to‘plami, TCP/IP. Bu ro‘yxatga global tarmoqni kiritilganligi tushunarli, chunki OSI modeli xar qanday ochiq sistemada ishlatiladi. Sanab o‘tilgan protokol to‘plamlari uchta asosiy turga bo‘linadi: · amaliy protokollar (OSI modeli amaliy, prezentatsion va aloqa vaqtini boshqarish bosqichlar vazifasini bajaradi); · transport protokollari (OSI modelining transport va aloqa vaqtini boshqarish bosqichlar vazifalarini bajaradi); · tarmoq protokollari (OSI modelining uchta pastgi bosqichlar vazifalarini bajaradi). Amaliy protokollar – ilovalarning muloqoti va ular o‘rtasidagi axborot almashinuvini taminlaydi. Ularning ko‘p ishlatiladigan va taniqliligi quyidagilardir: · FTAM (File Transfer Access and Management) – fayllarga ega bo‘lish OSI protokoli; · X.400 – elektron pochtalarni xalqaro almashish uchun CCITT protokoli; · X.500 – bir necha sistemada fayl va katalog xizmati CCITT protokoli; · SMTP (Simple Mail Transfer Protocol) – elektron pochta almashinuvi uchun Internet global tarmoq protokoli; · FTP (File Transfer Protocol) – fayllar uzatish uchun Internet global tarmoq protokoli; · SNMP (Simple Network Management Protocol) – tarmoq monitoringi, tarmoq qisimlarini nazorat va ularni boshqarish protokoli; · Telnet – Internet global tarmoq protokoli, u uzoqdagi xostlarni qayd qilish va ularda axborotga ishlov berish vazifasini bajaradi; · Microsoft SMBs (Server Message Blocks, bloki soobsheniye servera, serverni xabar berish bloklari) va mijoz qobig‘i yoki Microsoft redirektorlari; · NCP (Novell Net Ware Core Protocol) va mijoz qobig‘i yoki Novell redirektorlari. Tarmoq protokollari – manzillash, yo‘naltirish, xatoliklarni tekshirish va qayta uzatish so‘rovlarini boshqaradi. Ularni ko‘p ishlatiladiganlari quyidagilar: · IP (Internet Protocol) – axborot uzatish uchun TCP/IP – protokoli; · IPX (Internet Work Packet Exchange) – paketlarni uzatish va yo‘naltirish uchun mo‘ljallangan Net Ware firma protokoli; · NW Link – IPX/SPX protokollari Microsoft firmasining tadbiqi; · Net BEUI – transpotr protokoli – u axborotlarni tegishli vaqtda uzatish va Net BIOS ilovasi. Shuni aytib o‘tish kerakki, protokollarni loyixalashtiruvchilar yuqorida ko‘rsatilgan bosqichlarga xar doim xam rioya qilmaydilar. Masalan, bazi protokollar OSI modelining bir necha bosqichlarining vazifalarni bajarsa, boshqa protokollar bir bosqichning bazi vazifalarini bajaradi. Bu xol turli firma protokollarini ko‘pincha o‘zaro mos tushmasligiga olib keladi, yana bu protokollar o‘zi tuzgan protokol to‘plamida (stek) muvafaqiyatli ishlatilishi mumkin, ular u yoki bu xolda tugallangan gurux vazifalarini bajarishi mumkin. Xuddi shu tarmoq operatsion sistmasini «firma» qilish mumkin, ya’ni ochiq standart OSI modeli bilan o‘zaro mos tushmaslikka olib keladi. Misol tariqasida 2.1, 2.2 va 2.3 – rasmlarda protokollarning nisbati sxematik ravishda keltirilgan. Unda standart OSI modeli bosqichlari bilan taniqli va ishlatiladigan firma tarmoq operatsion sistemalarining mosligi taqqoslangan, chizmalardan ko‘rinib turibdiki amalda xech bir bosqich bilan ideal model bosqichlarining aniq mos tushishi kuzatilmaydi. Etalon (frans. — namuna) — biror narsaning ideal namunasi, oʻlchovi yoki turi (tipi); fan va texnikaning muayyan taraqqiyot darajasida eng yuqori aniqlikka erishilgan oʻlchov birliklarini qayta tiklash, saklash va tarqatish uchun xizmat qiladigan namuna oʻlchovlar hamda oʻlchash asboblari. Har qanday buyum yoki oʻlchash natijasi E.ga solishtiriladi. E. birlamchi, ikkilamchi, maxsus, davlat E.lari, E. guvoh, solishtirma E., ishchi E., E.nusxalarga boʻlinadi. Birlamchi E. mamlakatda eng aniq (shu birlikdagi boshqa E.ga nisbatan) birliklarni qayta tiklashni taʼminlaydi. Ikkilamchi E. qiymati birlamchi qiymat boʻyicha belgilanadi. Maxsus E. alohida sharoitlarda birliklarni qayta tiklashni taʼminlaydi va shu sharoitlar uchun birlamchi E. vazifasini oʻtaydi. Davlat E.lari mamlakat uchun dastlabki oʻlchov birligi sifatida rasmiy tasdiqlangan birlamchi yoki maxsus E.dan iborat. E.guvoh davlat E.ining saqlanishini tekshirish va buzilgan yoki yoʻqolgan taqdirda uni almashtirish uchun moʻljallangan ikkilamchi E.dan iborat. Solishtirma E. biror sababga koʻra bir-biriga solishtirish mumkin boʻlmagan E.ni solishtirish uchun moʻljallangan ikkilamchi E. Ishchi E. birliklarning oʻlchamlarini yuqori aniqlikda oʻlchaidigan namuna vositalariga, baʼzan eng aniq ishchi oʻlchash vositalariga oʻtkazish uchun moʻljallangan. E.nusxa birliklarning oʻlchamlarini ishchi E.ga oʻtkazish uchun moʻljallangan ikkilamchiE.dan iborat. Zamonaviy multimediali ilovalar O'yinlar. O'yin dam olish, ko'ngil ochish ehtiyojlarini qondirish, organizm dagi zo'riqishni yo'qotish hamda ma'lum malaka va ko'nikmalarni rivojlantirishga yo'naltirilgan multimedia ilovalaridandir. Videoilovalar – harakatlanuvchi tasvirlar ishlab chiqish texnologiyasi va namoyishi. Video tasvirlarni o'qish qurilmalari – videofilmlarni boshqaruvchi dasturlar. Multimedia-galereyalar. Galereyalar – tovush jo'rligidagi harakatlanuvchi suratlar to'plami. Audioilovalar. Tovushli fayllarni o'quvchi qurilmalar – raqamli tovushlar bilan ishlovchi dasturlar. Raqamli tovush– bu elektrik signal amplitudasining diskret sonlar bilan ifodalanishi. Web uchun ilovalar – bu alohida veb-sahifalar, uning tarkibiy qismlari (menyu, navigatsiya v.b.), ma'lumot uzatish uchun ilovalar, ko'p kanalli ilovalar, chatlar va boshqalar. Multimedia ilovalari yaratish texnologiyasini o'rganishda ularning qanday yaratilishini ifodalovchi ssenariy ishlab chiqiladi. Har bir multimedia ilovas i alohida tarkibiy qismlar (turli mavzular, mantiqiy bo'laklar)dan tashkil topadi. Mult imedia ilovalarini yaratish quyidagi jarayonlarni o'z ichiga oladi: Multimedia ilovalari shakllari Tushuncha Taqdimot/prezentatsiyalar Taqdimot (ing. presentation) – audiovisual vositalardan foydalanib ko‘rgazmali shaklda ma'lumot taqdim etish shakli. Taqdimot yagona manbaga umumlashgan kompyuter animatsiyasi, grafika, video, musiqa va ovozni o‘zida mujassam etadi. Odatda taqdimot ma'lumotni qulay qabul qilish uchun syujet, ssenariy va strukturaga ega bo‘ladi. Animatsion roliklar Animatsiya – multimediali texnologiya; tasvirning harakatlanayotganligini ifodalash uchun tasvirlarning ketma-ket namoyishi. Tasvir harakatini tasvirlash effekti sekundiga 16 ta kadrdan ortiq videokadrlar- ning almashinishida hosil bo‘ladi. O’yinlar O‘yin dam olish, ko‘ngil ochish ehtiyojlarini qondirish, organizmdagi zo‘riqishni yo‘qotish hamda ma'lum malaka va ko‘nikmalarni rivojlantirishga yo‘naltirilgan multimedia ilovalaridandir. Videoilovalar Videoilovalar – harakatlanuvchi tasvirlar ishlab chiqish texnologiyasi va namoyishi. Video tasvirlarni o‘qish qurilmalari – videofilmlarni boshqaruvchi dasturlar. Multimedia-glareyalar Galereyalar – ovoz jo‘rligidagi harakatlanuvchi suratlar to‘plami. Audioilovalar Ovozli fayllarni o‘quvchi qurilmalar – raqamli tovushlar bilan ishlovchi dasturlar. Raqamli tovush – bu elektrik signal amplitudasining diskret sonlar bilan ifodalanishi. Web uchun ilovalar web uchun ilovalar – bu alohida veb-sahifalar, uning tarkibiy qismlari (menyu, navigatsiya v.b.), ma'lumot o’zatish uchun ilovalar, ko‘p kanalli ilovalar, chatlar va boshqalar. Multimedia ilovalari yaratish texnologiyasini o‘rganishda ularning qanday yaratilishini ifodalovchi ssenariy ishlab chiqiladi. Bundan kelib chiqib, har bir multimedia ilovasi turli tarkibiy qismlar (turli mavzular)dan tashkil topadi, degan mantiqiy xulosaga kelishimiz mumkin. Multimedia ilovalari tarkibini quyidagi qismlarga bo‘lish mumkin: yaratilayotgan multimedia ilovasi uchun mavzu tanlash, ish maydonini belgilash (masshtab va fon), kadrlar, qatlamlardan foydalanish, turli shakllar simvollarini yaratish, dasturlash tilida o‘zgaruvchilar kiritish va skriptlar yozish, tovushli fayllar bilan ishlash, matn qo‘shish, effektlar yaratish, rasmlardan foydalanish va import qilish, kutubxonadagi tayyor komponentlardan foydalanish, navigatsiyani yaratish, matn razmetkasi tillari va skriptlash tillaridan foydalanish. Multimediali tarmoqlar uchun xizmatlarni taminlash Ushbu maqolada multimedial aloqa tarmoqlarda uzatilayotgan ma 'lumot turi, axborotlar almashish turi, mijozning ulanishi va mijoz turiga nisbatan xizmatlarining sinflash usullari to 'g 'risida ma 'lumotlar keltirilgan. Intellektual xizmatlarni taqdim etish, xosting xizmati, telefon xizmati guruhiga kiruvchi xizmatlar, ma 'lumot uzatish xizmatlarini ta 'minlash usullari keltirilgan. Kalit so 'zlar: abonent, manzil, kanallar kommutasiyasi, tranzit, kadr, trafik, sarlavha. Hozirda aloqa operatorlarining xizmatlari ko'pincha bir darajali prinsip bo'yicha sinflanadi va bunday xizmatlarning ro'yxatlarini IP, VPN (Virtual Private Network), DSL (Digital Subscriber Line), telefon aloqalarini ko'rish mumkin. Xizmatlarning aniq bo'lmagan sinflanishi tijorat siyosatidagi va marketingdagi muommolarga olib keladi, bu yaratilgan infrastruktura va kapital xarajatlar samaradorligida va muddatlarida namoyon bo'ladi. Shuning uchun aloqa operatori xizmatlarini ko'p o'lchamli tuzilishini ishlatgan holda, klassifikatorlar tizimlariga asoslanib, sinflash maqsadga muvofiq bo'ladi. Ularning asosiylari muhimlik darajasi bo'yicha quyida keltirilgan: - uzatilayotgan axborot turi tartibi bo'yicha xizmatlar sinflanishi (kontenti); - mijozning xizmatga ulanishini ta'minlash usuli bo'yicha xizmatlarning sinflanishi; - mijoz turi bo'yicha xizmat sinflanishi; - axborot almashish turi bo'yicha xizmatlar sinflanishi. Yuqorida keltirib o 'tilgan sinflanishlardan tashqari, xizmatlarning har bir turi uchun ularni quyidagi belgilar bo'yicha bo'lib chiqish mumkin: - tadbiq etish va muhimlik darajasi bo'yicha - asosiy va qo'shimcha xizmatlar, bunda ko'rsatilgan qo'shimcha xizmatlar faqatgina asosiy xizmatlar mavjud bo'lgandagina mavjud bo'ladi; - marketing funksiyasi bo'yicha - foyda olish uchun qaratilgan xizmatlar va mijozlarning e'tiborini o'ziga tortishga qaratilgan xizmatlar (bunda mij ozlarni e 'tiborini qaratish usuli bilan mij ozlarni xizmatlardan foydalanishi hisobiga foyda olinadi). Uzatilayotgan axborot turiga qarab xizmatlarni sinflash asosiy hisoblanadi. Biroq sinflashining boshqa usullari ham kerakli hisoblanadi. Chunki taqdim etilayotgan xizmatlarning xususiyatlarini ajratib beradi. Bunda u uning qo'llanilish sohalarini aniq ko'rsatib beradi. Uzatilayotgan ma'lumot turiga qarab xizmatlarni sinflash (Kontenent). Ushbu usul bilan mos ravishda xizmatlarni sinflanishi quyidagilarga bo'linadi: - telefon (va videotelefon) xizmatlari; - ma'lumot uzatish xizmatlari; - keng eshittirishli xizmatlar; - ajratilgan kanallar xizmatlari (uzatilayotgan ma'lumotlar turiga umuman bog'liq bo'lmagan xizmatlar); - infrastrukturali xizmatlar. Telefon xizmatlari deganda tovush uzatishni tushinish mumkin. Bunda oxirgi foydalanuvchi sifatida boshqa huddi shunday mijozlar bilan interaktiv rejimda o'zaro munosabatda bo'ladigan individual mijozlar bo'lishi mumkin. Bu xizmatlar o'z navbatida belgilangan va uyali telefon aloqasi xizmatlariga bo'linishi mumkin. Bundan tashqari, hozirda ushbu turdagi xizmat turlaridan bosqichma bosqich video uzatish hizmat turi ajralib chiqmoqda. Bunda bu xizmatlarning asosiy turlaridan biri bu videokonferens aloqa hisoblanadi. Hozirda sodir bo'layotgan tarmoqlarning konvergensiyasi telefon va boshqa turdagi xizmat turlari orasidagi chegara unchalik ajratilmaydi. Biroq hozirgi kunda telefon xizmat turlarini boshqa xizmat turlaridan ajratishimizning asosiy sabablaridan biri, bu abonent tamonidan chaqiriladigan manzillar tahlili asosida kanallarni kommutasiyasi bilan bog'liq. Ma'lumotlar yetkazib berish xizmati o'z navbatida IP (Internet Pratacol), ATM (Asynchronous Transfer Mode), Frame Relay (FR), X.25 va boshqa shu kabi xizmatlarga bo'linadi. Bular abonentni kommutasiya bilan bog'lab beradigan paketlar sarlavhasini tahlil qilish asosidagi protokollarga bog'liqligi bilan farqlanadi. Hisob kitoblar uzatiladigan trafikdan kelib chiqqan xolda, bilvosita yoki bevosita xizmat ko'rsatish darajasi bo'yicha Xizmat ko‘rsatish sifati talablaridan iborat zamonviy multimedia ilovasi Multimediya heterojen ma'lumotlarni, shu jumladan matn, tovush va grafikani (shu jumladan harakatlanuvchi tasvirlar va animatsiyani) yaratish, saqlash va ko'paytirish qobiliyatini ta'minlaydigan kompyuter texnologiyasi. Multimediya tizimlarining xarakteristikasi - bu barcha ma'lumotlarni qayta ishlash sifati, shuningdek, ularni o'zaro bog'liq yoki bir -biridan foydalanish imkoniyati. Multimediya ta'lim, tibbiyot, ishlab chiqarish, fan, san'at va o'yin -kulgilarni o'z ichiga olgan turli xil maqsadlarga ega. Ta'limda multimediya axborot texnologiyalariga asoslangan o'quv kurslarida qo'llaniladi (media ta'lim). M ultimediya(multimediya, M -media; lotincha multum - ko'p va ommaviy axborot vositalari, o'rta - fokus, vositalar) - turli xil ma'lumotlarni, shu jumladan matn, ovoz va grafikani (shu jumladan harakatlanuvchi tasvirlar va animatsiyani) yaratish, saqlash va ko'paytirish qobiliyatini ta'minlaydigan kompyuter texnologiyasi. . Multimediya tizimlarining xarakteristikasi - bu barcha ma'lumotlarni qayta ishlash sifati, shuningdek, ularni o'zaro bog'liq yoki bir -biridan foydalanish imkoniyati. Masalan, video ketma -ketlikning matn va saundtrek bilan kombinatsiyasi; musiqiy asarning ovozli bo'laklari, musiqachilar va uni ijro etuvchi asboblar haqidagi matnli ma'lumotlar; fon musiqasi va matnli rasmlar. Tarkibiy qismlar Kompyuterga qo'shimcha ravishda multimediya tizimining minimal to'plami CD-ROM yoki DVD-disklar, ovoz kartasi va stereo tizim. Multimediya texnologiyasi veb -sahifalar va veb -ilovalarni ishlab chiqishda o'z dasturini topdi. Uskuna va dasturiy multimediya majmui foydalanuvchiga yagona axborot muhitida joylashtirilgan heterojen ma'lumotlar (grafik, matn, ovoz, video) bilan interaktiv ishlash imkonini beradi. Multimediya ta'lim, tibbiyot, ishlab chiqarish, ilm -fan, san'at va o'yin - kulgini o'z ichiga olgan turli xil maqsadlarga ega. Ta'limda multimediya axborot texnologiyalariga asoslangan o'quv kurslarida qo'llaniladi (media ta'lim). Hozirda aloqa operatorlarining xizmatlari ko‘pincha bir darajali prinsip bo‘yicha sinflanadi va bunday xizmatlarning ro‘yxatlarini IP, VPN ( Virtual Private Network) , DSL (Digital Subscriber Line), telefon aloqalarini ko‘rish mumkin. Xizmatlarning aniq bo‘lmagan sinflanishi tijorat siyosatid agi va marketingdagi muommolarga olib keladi, bu yaratilgan infrastruktura va kapital xarajatlar samaradorligid a va muddatlarida namoyon bo‘ladi. Shuning uchun aloqa operatori xizmatlarini ko‘p o‘lchamli tuzilishini ishlat gan holda, klassifikatorlar tizimlariga asoslanib, sinflash maqsadga muvofiq bo‘ladi. Ularning asosiylari muhimlik darajasi bo‘yicha quyida keltirilgan: - uzatilayotgan axborot turi tartibi bo‘yicha xizmatlar sinflanishi (kontenti); - mijozning xizmatga ulanishini ta’minlash usuli bo‘yicha xizmatlarning sinflanishi; - mijoz turi bo‘yicha xizmat sinflanishi; - axborot almashish turi bo‘yicha xizmatlar sinflanishi. Yuqorida keltirib o‘tilgan sinflanishlardan tashqari, xizmatlarning har bir tu ri uchun ularni quyidagi belgilar bo‘yicha bo‘lib chiqish mumkin: - tadbiq etish va muhimlik darajasi bo‘yicha – asosiy va qo‘shimcha xizmatlar, bunda ko‘rsatilgan qo‘shimcha xizmatlar faqatgina asosiy xizmatlar mavjud bo‘lgandagina ma vjud bo‘ladi; - marketing funksiyasi bo‘yicha – foyda olish uchun qaratilgan xizmatlar va mijozlarning e’tiborini o‘ziga tortishga qaratilgan xizmatlar (bunda mijozlarni e’tiborini qaratish usuli bil an mijozlarni xizmatlardan foydalanishi hisobiga foyda olinadi). Uzatilayotgan axborot turiga qarab xizmatlarni sinflash asosiy hisoblanadi. Biroq sinflashining boshqa usullari ham kerakli hisoblanadi. Chunki taqdim etilayotgan xizmatlarning xususiyatlarini ajratib beradi. Bunda u uning qo‘llanilish sohalarini aniq ko‘rsatib beradi. Uzatilayotgan ma’lumot turiga qarab xizmatlarni sinflash (Kontenent). Ushbu usul bilan mos ravishda xizmatlarni sinflanishi quyidagilarga bo‘linadi: - telefon (va videotelefon) xizmatlari; - ma’lumot uzatish xizmatlari; - keng eshittirishli xizmatlar; -ajratilgan kanallar xizmatlari (uzatilayotgan ma’lumotlar turiga umuman b og‘liq bo‘lmagan xizmatlar); - infrastrukturali xizmatlar. Telefon xizmatlari deganda tovush uzatishni tushinish mumkin. Bunda oxirgi foydalanuvchi sifatida boshqa huddi shunday mijozlar bilan interaktiv rejimda o‘zaro munosabatda bo‘ladigan individual mijozlar bo‘lishi mumkin. Bu xizmatlar o‘z navbatida belgilangan va uyali telefon al oqasi xizmatlariga bo‘linishi mumkin. Bundan tashqari, hozirda ushbu turdagi xizmat turlaridan bosqichma bosqich video uzatish hizmat turi ajralib chiqmoqda. Bunda bu xizmatlarning asosiy turlaridan biri bu videokonferens aloqa hisoblanadi. Hozirda sodir bo‘layotgan tarmoqlarning konvergensiyasi telefon va boshq a turdagi xizmat turlari orasidagi chegara unchalik ajratilmaydi. Biroq hozirgi kunda telefon xizmat turlarini boshqa xizmat turlaridan ajratishimizning asosiy sabablaridan biri, bu abonent tamonidan chaqiriladi gan manzillar tahlili asosida kanallarni kommutasiyasi bilan bog‘liq. Ma’lumotlar yetkazib berish xizmati o‘z navbatida IP (Internet Pratacol), A TM ( Asynchronous Transfer Mode) , Frame Relay (FR), X.25 va boshqa shu kabi xizmatlarga bo‘linadi. Bular abonentni kommutasiya bilan bog‘lab beradigan paketlar sarlavhasini tahlil qilish asosidagi protokollarga bog‘liqligi bilan farqlanadi. Hisob kitoblar uzatiladigan trafikdan kelib chiqqan xolda, bilvosita yoki bevosita xizmat ko‘rsatish darajasi bo‘yicha muvofiqlik asosida yoki kanal sig‘imi va uni ishlatish vaqtlarga bog‘liq uzatilayotgan trafikdan kelib chiqqan xolda amalga oshiriladi. Agar xizmat ko‘rsatishda ko‘p protokolli ma’lumot uzatishdan foydalanilganda va tarmoqda ko‘p turdagi trafik mavjud bo‘lganda xizmat turini aniqlash oson bo‘lmaydi, ya’ni ulardan o‘tayotgan trafik qismini belgilash oson bo‘lmaydi. Bularni IP – paketlari, ATM – yacheykalari, FR va X.25 kadrlar asosida hisoblash oson bo‘ladi. Bu hisoblashlarning natijalarini foydalanuvchiga is hlatgan pul qiymati sifatida uzatiladi. Keng eshittirishli xizmatlar bir vaqtda ko‘p sonli mijozlarga ma’lumot yetk azib berishi mumkin. Unga birinchi navbatda tele va radio eshittirishlar kiradi. Hozirda bu xizmat turlarini keng aytirish ishlari olib borilmoqda. Bu say harakatlar tufayli interaktiv televidie vujudga keldi. Ajratilgan kanal orqali ma’lumot yetkazib berish tarif siyosatiga ega bo‘lad i. Bu siyosatda trafikning turi, qiymati va kanalni ishlatish darajasi hisobga olinmaydi. Turli xil tariflarda kanalning turi va uning o‘tkazuvchanlik qobiliyati bo‘yicha ajratish mumkin. Mijozlarga ma’lumot yetkazib berish bilan bog‘liq bo‘lmagan xizmatlarni infrastrukturali xizmatlar deb atash mumkin. Bu xizmat turlariga misol tariqasida infrastruktura (qurilma yoki joy)ni ijaraga berishni va turli xildagi konsultasion xizmatlarini olish mumkin. Bundan tashqari bir turdag i ish ham bo‘lishi mumkin. Masalan, boshqa operator yoki korporativ mijozning telekomunikatsion tarmog‘ini loyihalash yoki qurish. Mijoz turiga nisbatan xizmatlarni sinflash. Mijoz turiga nisbatan xizmatlar ni sinflash quyidagi xizmatlar guruhidan tashkil topgan: - boshqa aloqa operatorlariga ko‘rsatiladigan xizmatlar (provayderlarga); - korporativ mijozlarga ko‘rsatiladigan xizmat turlari; - individual foydalanuvchilarga ko‘rsatiladigan xizmat turlari. Bu guruhlar bir biridan xizmatlar nomenklaturasiga va operator infrastruktu rasini rivojlantirish darajasiga bo‘lgan talabga nisbatan ajralib turadi. Korporativ mijoz yirik va kichik bo‘lishi mumkin. Kichik korporativ mijozlar individual foydalanuvchilar ishlata oladigan xizmatlar (bazaviy telefon, kommutasiyalangan ulanish, DSL va boshqalar) to‘plamidan foydalanishlari mumkin. Mijozning ulanishi bo‘yicha xizmatlarni sinflash. Mijozning ulanishi bo‘yic ha xizmatlar sinflanishi bazaviy xizmatlarni taqdim etish usulini aniqlashtirishga imkon yaratib beradi va us hbu xizmatni yetkazib berish uchun ishlatiladigan infrastruktura asosida yotuvchi tarmoq ierarxiyasining quyi sathlarini ko‘rsatadi. Ulanish usullari quyidagilar bo‘lishi mumkin: -kommutatsiya qilinayotgan telefon kanallari yoki ISDN (Integrated Servic es Digital Network) kanallari; - turli xil o‘tkazuvchanlik qobiliyatiga ega SDH (Synchronous Digital Hierarchy), FR, ATM, Ethernet kanallari; - xDSL (ADSL, SDSL, SHDSL) texnologiyalari; - passiv optik tarmoqlar (Passive Optical Network - PON); - koaksal sim va optik tola asosidagi gibrid tarmoqlar (HFC); - simsiz aloqa tarmoqlari. Yuqorida keltirilgan sinflanishilar asosida tavsiflab berilgan xizmatlarni ani qlashtirish mumkin. Masalan, «Internet tarmog‘iga FR kanali bo‘yicha va ADSL texnologiyasini ishlatgan holda ulanish» ikkita turli xil xizmatlarga bo‘linadi. Ulardan birinchisi operatorlar va korporativ mijozlar uchun mo‘ljallangan, ikkinchisi korporativ va individual mijozlarga. Axborotlar almashish turi bo‘yicha xizmatlarni sinflash. Mijozlar va xamk orlar bilan munosabatlar teng xuquqli bo‘lishi va teng xuquqli bo‘lmasligi mumkin va shunga bog‘liq holda u quyidagi tuplarga bo‘linadi: -o‘zining tarmog‘idagi resurslaridan foydalana olish (o‘zining tarmog‘idagi resurslar orqali boshqa tarmoq resurslaridan foydalanish); - ikki tomonlama axborot almashish; - tranzit; - axborot almashish markazi (hisoblash markazi bilan yoki u bo‘lmagan holda). Tarmoq resurslaridan foydalana olish xuquqi – korporativ va individual mijozlar bilan o‘zaro munosabatning asosiy formasi, biroq u xizmat operatorlarga ham ko‘rsatilishi mumkin. Shu bilan birga agar o‘zining tarmog‘i orqali operator boshqa tarmoq resurslariga ulanishni ta’m inlasa, u xolda ulanishning hududiy, mahalliy va halqaro turlarida bo‘linishi mumkin. Ma’lumot almashish uchun ikki tomonlama muvofiqlikda, operatorlar xizmatlarni taqdim etishlari yoki xamkor xizmatlaridan foydalana olishlari mumkin. Bunda ular trafik terminatsiyasidan yoki xizmat turiga bog‘liq holda trafikdan foyda oladilar. Bunday almashish muvofiqlikka bog‘liq holda mahalliy, hududiy va halqarolarga bo‘linishi yoki bo‘linmasligi mumkin. Tranzit muvofiqlik ikkita operator yoki bitta operator (yoki korporativ mijoz) bo‘lgan holda, tugunlar orasida axborot uzatish uchun operatorlar ta rmog‘i resurslarini ishlatish imkonini beradi va hududiy prinsip bo‘yicha bo‘linishi mumkin. Uzatilayotgan trafik ta’rifikasiyasi mavjud bo‘lmagan holda bunday xizmat turi ajratilgan kanalni ijaraga berish bilan mos tushadi. Operatorda tranzit haqida katta miqdorda ikki tomonlama muvofiqlik bo‘lgan holda operator tarmog‘i asosidagi ma’lumotlar almashish markazi bo‘lishi mumkin. Bu holda Markaz xizmatlaridan foydalanadigan operatorlar boshqa operatorlar bilan o‘zaro ma’lumot almashish to‘g‘risida ikki tomonlama muvofiqlik tuzmaydilar. Umuman olganda ular ma’lumot almashish uchun Markaz to monidan yetkazilib berilayotgan boshqa operatorlar bilan tranzit xizmatlaridan foydalanishadi. Tabiiyki, bunday tur dagi Markazni tashkil etish har biri bir biri bilan ikki tomonlama muvofiqlik bitta muvofiqlikga qaraganda kamroq foydaliroq bo‘ladi. Bu infrastruktura va umumiy harajatlarni kamaytirish hisobiga yuzaga keladi va bu qo‘shimcha xizmat turlarini yuzaga keltiradi. Agar o‘zining ofislarini birlashtirib turadigan va bu yerda sotali, uy foydala nuvchilari turli xil foydalanish texnologiyalarini ishlatadigan korporativ mijoz uchun ma’lumotlar almashi sh Markazi xizmatini ko‘rib chiqadigan bo‘lsak, bu holda bu xizmat turi mijozning virtual hususiy tarmog‘i xizmatini namoyon etadi. Asosiy va qo‘shimcha xizmatlar. Katta foyda keltiruvchi va marketing funksiyasini amalga oshiruvchi xizmatlar. Asosiy xizmatlar bilan birga beriladigan qo‘shimcha xizmatlar asosiy xizmatlardan keladigan foyda bilan bir xil, ba’zi hollarda ko‘proq ham bo‘lishi mumkin. Ba’zi hollarda q o‘shimcha xizmatlar foyda keltirmasligi ham mumkin, ba’zi hollarda esa, ya’ni asosiy xizmatlarni hisobga olmagan hollarda zarar keltirishi ham mumkin. Bu holni asosan mijozlarni asosiy xizmatga jalb qilishda ishlatilishida ko‘rish mumkin. Bir necha bunday qo‘shimcha xizmatlarni keltirib o‘tamiz. - O‘zining tarmog‘ida Internetga kommutatsiyalanadigan ulanish serverini o‘rnatish. Bu xizmat turi operatorlar uchun foydali bo‘lib, tarif turiga qarab Internetdan foydalanuvc hilardan qo‘shimcha foyda olishadi. Biroq UFTT ning barcha foydalanuvchilari tomonidan operator tarmog‘ida amalga oshirilayotgan qo‘ng‘iroqlar operator tarmog‘ida terminlashtiriladi. Shuning uchun har bir shunday qo‘ng‘iroq uchun operator qo‘shimcha “terminlashtirilgan minut” iga ega bo‘ladi. Bu “terminlashtirilgan minut” o peratorlar orasida muvofiqlik asosida bo‘lib, buning uchun qaysi operator bilan muvofiqlik amalga oshirilganiga qarab operatorlar to‘lovlarni amalga oshiradilar. Shuning uchun Yevropa va AQShda hozirda “Internetga bepul ulanish” xizmati mashhur bo‘lib ketgan. Bu shunchaki bepul emas, balki ular qo‘shimcha xizmatlardan foyd alanganlari uchun bu operatorlar to‘lovi asosida amalga oshiriladi. - Intellektual xizmatlarni taqdim etish xizmati ikki barobar foyda keltiradi. Birinchidan, bu xizmat turlari yaxshigina foyda keltiradi, shuningdek bunday har bir qo‘ng‘iroq avvalgi misolimizda ko‘rganimizdek qo‘shimcha foyda keltirgan holda operator kirish trafigidan oshib ketadi. - Xosting xizmati, masalan, mijozlarning Web serverlari unchalik katta foyda keltirmaydi. Biroq katta kontent provayderning Web sahifasi ma’lum bir ma’lumotga murojaat qiluvchi boshqa operatorlar mijozlari hisobiga chiquvchi IP – trafigi oshib ketishi mumkin. Bu esa boshqa Internet (Internet Service Provider - ISP) provayderlari bilan tuzilgan axborot almashish shartnomasi bo‘yicha qo‘shimcha foyda keltirishi mumkin. Shuning uchun odatda bepul Web hosting ham katta foyda olib kelishi va tr afikni oshishiga olib kelishi mumkin. MRK qo‘shimcha xizmatlarni ham foyda keltiruvchi zahira sifatida, ham m ijozlarni jalb qiluvchi sifatida, ham asosiy xizmatlardan foyda kelishini ta’minlovchi sifatida keng ishlatishi mumkin. Telefon xizmati guruhiga kiruvchi xizmatlar. MRK ning eng ko‘p ishlatiladigan xizmatlaridan bo‘lib individual mijozlarga ko‘rsatiladigan xizmatlardir va bu xizmat turlariga ko‘proq e’tibor ajratish kerak bo‘ladi. Shu bilan birga aloqa operatorlari va korporativ mijozlar uchun xizmatlar b ozori xizmatlarni umumiy sonda sotish hisobiga katta foyda olib kelishi mumkin. Shunday qilib MRK barcha uchta mijoz segmentlari uchun xizmatlar to‘plamini aniqlashi lozim. Ma’lumot uzatish xizmatlari. Yuqorida aytib o‘tilganidek, aloqa xizmatlarini tizimlashtirish bir muncha qiyinchiliklar yaratadi. Bunda ma’lumot uzatish xizmatlarini tartiblash ham oson bo‘lmaydi, chunki ularni turli xil sinflanishi bo‘yicha ko‘rib chiqiladi. Aloqa xizmatlari sinflashning turlarid an biri axborot uzatish turi bo‘yicha xizmatlarni ajratish (kontent): - ATM protokoli bo‘yicha ma’lumotlar uzatish xizmati; - FR protokoli bo‘yicha ma’lumotlar uzatish xizmati; - IP va boshqa protokollar bo‘yicha ma’lumotlar uzatish xizmati. Biroq yuqoridagi ro‘yxat telekomunikatsion tarmoq va qurilmalar bilan am alga oshiriladigan asosiy, formal funksiyani tavsiflaydi. Hozirda xizmatlarni axborot almashish turi bo‘yicha tizimlashtirish taklif etiladi. Bu holda xizmatlar nomenklaturasi yuqorida ko‘rsatilgan asosiy xizmatlarni kombinatsiyalashni amalga oshiradi va u quyidagi asosiy xizmatlardan tashkil topgan: - resurslarga va aloqaning IP, ATM, FR, X.25 protokollari asosidagi MRK m agistral tarmog‘i xizmatlariga ulanishni ta’minlab beradi; - IP, ATM, FR, X.25 protokollari bo‘yicha ma’lumotlar trafigi almashish; - IP, ATM, FR , X.25 trafigining tranzili; - IP, ATM, FR, X.25 protokollar asosidagi shaxsiy virtual tashkilotlar. Bundan tashqari ma’lumotlarni uzatishga asoslangan xizmatlar: - ajratilgan kanal xizmatlari, N*64 kbit/s, E1, E3 tezlikda raqamli kanallarni ijaraga berish; - keng polosali video konferensiyalarni tashkil etish xizmatlari; - tele va radioeshittirish dasturlarini taqsimlash tarmog‘ini tashkil etish xizmatlari. Oxirgi yilda ma’lumotlar uzatish xizmatlarining eng ko‘p ishalatiladigan IP protokoli bo‘yicha ma’lumotlar uzatish xizmati hisoblanadi. Bu xizmatlarning ko‘p tarqalishi Internetning va uning asosida yetkaziladigan xizmatlarning tarqalishi hisoblanadi (Internet provayder va oddiy foydalanu vchi resurslardan foydalanish imkoni, elektron savdoning xizmatlari va boshqalari). Biroq Internet xizmatlarning keng qo‘llanilishining oshishi ushbu xizmatlar yetkazib beradigan aloqa operatorlarining foydasi ko‘payishidan dalolat bermaydi va bu Internet xizmatlari yetkazib beradigan tariflarning narxlari tushib ketishiga olib keladi. Bundan tashqari odatiy muommolar: aholidan kam foyda kelishi va hududiy kompaniyalarning odatiy bo‘lmagan siyosati. Buning oqibatiga aholining katta qismi Internet xizmatlarining doimiy foydalanuvchilaridan bo‘lib hisoblanadilar. Biroq Internet xizmatlari bozori katta foyda keltirishdan yiroq hisoblanadi. Shuning uchun Internet xizmatlarini boshqa ma’lumotlar uzatish xizmatlaridan tashkil topgan bitta multiservisli aloqa tarmog‘i bo‘yicha uzatishni yo‘lga qo‘yish darkor.
Xulosa
Xulosa qilib shuni aytish joizki Multimedia axborot oqimlar, Multimediya aloqa tarmog‘ining transport telekommunikatsiya texnologiyalari, ochiq tizimlarni bir-biri bilan ishlash etalon modeli Multimediya tarmoqlari uchun xizmatlarni ta’minlash va xizmat ko‘rsatish sifati talablaridan iborat zamonaviy multimediya ilovalarini aniqlashMultimediali aloqa tarmoqlarida qo‘llaniladigan texnologiyalar,MPLS asosidagi multimediali aloqa tarmog‘ining transport telekommunikatsiya texnologiyalari Ochiq tizimlarni bir-biri bilan ishlash etalon modeli,Zamonaviy multimediali ilovalar rejalari asosida nazariy bilimlarni ko’rib chiqdim hamda qo’shimcha manbalar asosida o’z bilimlarimni mustahkamladim.
|
