|
§2.2. Bolalar musiqa va san’at maktablari repertuaridagi bolalar qo’shiqlarining o’rni va ahamiyati
|
| bet | 14/16 | | Sana | 07.06.2022 | | Hajmi | 251.89 Kb. | | #23148 |
Bog'liq Mundarija mavzu Bolalar musiqa va san’at maktablarida o‘zbek ko Borliq va vaqt, 5-mavzu Moliyaviy Rejalashtirish va tartibga solish Reja Moliy, ilm-fan 3319§2.2. Bolalar musiqa va san’at maktablari repertuaridagi bolalar qo’shiqlarining o’rni va ahamiyati
Musiqa pedagogikasida o‘quvchilarning musiqiy madaniyatining shakllantirishda qo`shiqlaqrining badiiy musiqiy tahlili eng muhim muammo hisoblanadi. Bolalar qo`shiqlaqrining badiiy musiqiy tahlili orqali ularni musiqa asarini kuylashiga qiziqishi shakllanadi. Qiziqish bilan orttirilgan bilimlar ancha chuqur bo‘lib musiqa bilan shug‘ullanish istagining o‘yg‘onishiga sabab bo‘ladi. O‘quvchilarda musiqa bilan shug‘ullanish istagining mavjudligi esa musiqa tarbiyasining, shuning bilan birga iqtidorli, ijodkor shaxsni shakllantirishning garovidir. Umumta’lim maktablari boshlang‘ich sinf o‘quvchilariga musiqa tarbiyasi berishning asosiy vazifalaridan biri musiqaga havas o‘yg‘otish, qiziqish va muxabbatini oshirish, musiqaning hayotiy mazmunini tushunishni shakllantirishdan iboratdir. Birinchi sinfdan boshlab o‘quvchilarni musiqaga qiziqtirib borish uchun o‘qituvchi bolalarni sevishi, darsga yaxshi tayyorgarlik ko‘rishi, musiqa o‘qitishning barcha metod va tamoyillaridan to‘g‘ri foydalana olishi, so‘z mahoratiga usta bo‘lishi, bolalarga xos bo‘lgan qo‘shiqlarni chiroyli, mayin, bolalar ovoziga moslab yoqimli ijro etib ko‘ylar mazmunini ochib berishi zarur. Quyida biz bolalar qo`shiqlarining qisqacha tahliliga to`xtalamiz. «Yangi yilim –yaxshi yilim». Doni Zokirov musiqasi, Po`lat Mo`min she’ri. Qo`shiq bolalar ovoziga mos diapazonda yozilgan, ikki ovozda naqorat ko`pletlari aytiladi. Bu qo`shiq barcha intizorlik bilan kutayotgan bayram-yangi yil haqida yangi yilda bolalar ta’tilga chiqib, archa bayramlariga borishlari, quvnoq xursanchilik qilib, baxri dillari ochilishi va xar Yangi yilni yaxshi o`qishlar, a’lo boxolar Bilan kutib, bayramni maqtashdan charchamasliklari haqida kuylanadi. Bu qo`shiq quvnoq, sho`x, raqs xarektirida ijro etiladi. Qo`shiq-raqs janrida, 43 Do -minor tonligida yozilgan. Ko`plet shaklida. Tez sur’atda ijro etiladi. «Nevaralar qushigi» Nadim Norxujayev musiqasi, Safar Barnoyev she’ri. Ushbu qo`shiq shirin suzli , beozor, mexribon buvi va bobolarimiz haqida yozilgan. Bolajonlarimizning niyatlari pok va nurli bulishi, bobo va momolari Bilan yashash qanchalik sururli ekanligi haqida zavq Bilan kuylanadi. Asar ko`plet shaklida yozilgan bo`lib, sho`x, quvnoq xarakterda ijro etiladi. Do – major tonlligida. Tez sur’at kuylanadi. Qo`shiq bir ovozda yozilgan bo`lib, yakka xolatda ijro etiladi. Bolalar kattalarga bo`lgan xurmatda , mexr-okibatda bulishni urgatadi. «Soglom avlod qushigi» Sh. Yormatov musiqasi. Safar Barnoyev she’ri. Bu qo`shiqa bolalarning orzu-umidalari haqida kuylanadi. O`zbekiston quyosh charaqlab turishi, tinchlik barqarorligi madh etiladi. Shuningdek, bolalarning yuzga kirganlarida ota-onalari yonlarida bulishlari haqida xam kuylanadi. Qo`shiq sho`x, quvnoq raqs xarakterida ijro etiladi.Ko`plet shaklida. Fa – major tonligida yozilgan. 2/4 o`lchovida yozilgan. «Aziz ustozlar» Sobir Boboyev musiqasi. Tulqin she’ri. Bu qo`shiq aziz ustozlar haqida. O`quvchilar ustozlarni e’zozlashlari, ularning mexnatlarini kadrlashlari, xech qachon unutmasliklari haqida kuylanadi. Qo`shiq ko`plet shaklida o`rtacha sur’at ijro etiladi. Mi-minor tonligida yozilgan. Qo`shiq mayin, yumshoq ovozda ijro etiladi. Naqorat ikki ovozli ijroda yozilgan. «Kichkintoymiz - gijingtoymiz» Komil Kenjayev musiqasi. P. Mo`minov she’ri. Bu qo`shiqa o`quvchilarning axilligi, dustligi haqida kuylanadi. Bolalarning xazillashib, quvnashib uynaganlari, usib katta bo`lib, kuch tuplab, soglom, odobli bola bo`lib usishlari haqida madh etiladi. Re-minor tonligida yozilgan. Asar tez sur’atda ijro etiladi. «Diyor madhi» Nadim Norxujayev musiqasi. Xabib Raxmat she’ri. Bu qo`shiqqa ona Vatanimizning bepayonligi, obru-ye’tiborga ega ekanligi, kelajak va avlod bu Vatanni asrab unga xizmat qilishi, uning ishonchini oqlashi haqida kuylanadi. Re- minor tonaligida, ko`plet shaklida yozilgan. Ijroda ligato kuylash xolatini yaxshilaydi. «Muzqaymoq» Avaz Mansurov musiqasi. Erkin Kayumov she’ri. 44 Bu qo`shiqa muzqaymokning sutday, oppoqligi, mazaligi, muzdekligi haqida kuylanadi. Muzqaymokni chaynamasdan yeyilishi xam, ogizda mazasi kolishi haqida yozilgan. Qo`shiq quvnoq sho`x xarakterda ijro etiladi. Do-Major tonligida yozilgan. 4/4 o`lchovda ijro etiladi. «Diloromning qo`shig`i» D. Omonullayeva musiqasi. Ibroxim Donish she’ri. Ushbu asarda jajji , quvnoq Dilorom haqida kuylanadi. Quvnoq xushovoz qiz Dilorom qo`shiqlar aytib, doimo shod xushchaqchaq bo`lib yuradi. Ko`plet shaklida yozilgan. Ushbu qo`shiq, sho`x, quvnoq, kuychang xarakterda ijro etiladi. Tez sur’atda ijro etiladi. Fa-major tonligida yozilgan. Ijro Mayin oxangda bulishi talab etiladi. Asar bir ovozda yozilgan. Yakka xolatda ijro etiladi. «Yaxshi bola» Nadim Norxujayev musiqasi. Po`lat Mo`min she’ri. Bu asarda bolalarning odob-axloqlari haqida kuylanadi. Bunda yaxshi bola elga manzurligi, ikki baxo olmasligi, maktabga kech qolmasligi, ish buyursang xup buladi deb tez bajarishi, urtoqlarining ko`p bulishi, yaxshiligi yuz-kuzidan sizilishi haqida yozilgan. Qo`shiq tez va quvnoq xolatda ijro etiladi. Ko`plet shaklida mimajor tonligidan ijro oxirida fa-major tonligida utiladi. Ijroda un oltitalik notalarni uzlashtirishga erishiladi. «Maktabim» I.Muslim she’ri. Farxod Nazarov musiqasi. Qo`shiq tezrok sur’at yozilgan bo`lib, mi-minor tonligida ijro etiladi. Asar bolalar ovoziga mos xolda, oqtava oraligida yozilgan. Bir ovozda ijro etiladi. Naqorat ko`plet shaklida keltirilgan. Qo`shiq matnida maktabni sevish, bilimli bulish, vatanga xizmat qilishga undaydi. 2/4 o`lchovda yozilgan. «O`ynaylik» A.Raxmat she’ri. Ilyos Akbarov musiqasi. Bu qo`shiq jonli sur’at ijro etiladi. Do-major tonligida bo`lib, asosan gamma va talafuzni yaxshilash, gamma ijrosini yaxshilashda musiqiy eshitish shakllantirishga yordam beradi. Asosan qo`shiq choraqtalik notalarni tashkil etadi. Asar 2/4 o`lchovda yozilgan. «Kitobim qo`limda» Po`lat Mo`min she’ri. Nadim Norxujayev Musiqasi. Qo`shiq o`rtacha tez sur’atda ijro etiladi. ? o`lchovida yozilgan.Do-major tonligida. Bu qo`shiq bolalarni kitobni sevish va ularni kitobga mexr quyishi, 45 bilimli bulishga undaydi. Qo`shiq kodasi vokaliz sifatida yozilgan bo`lib, A tovushida ijro etiladi. Bu esa unli A xarfini ijrosini yaxshilashga undaydi. «Archa bayrami» A.Raxmat she’ri. Ikrom Akbarov musiqasi. Bu qo`shiq tez sura’tda ijro etiladi. Re-major tonligida yozilgan. 2/4 o`lchovida ijro etiladi qo`shiq bayramona kayfiyatni bolalarga baxsh etadi va ularning dustlashishga undaydi. Ularning fasllarga qiziqishlarini yaxshilaydi. «Ota-onalarga» E.Raximov she’ri. G. Kodirov musiqasi. Bu qo`shiq tezrok ijro etiladi. Do-minor tonligida yozilgan. 3/8 o`lchovida. Qo`shiq ota-onaga xurmat izzatda bulishni, mexr-okibatli bulishga undaydi. Ijro suzlari chaqqon keskin talaffuz qilishni ta’lab etadi. «Bahor» K.Raximov she’ri. Ikrom Akbarov musiqasi. Qo`shiq jonli sur’at ijro etiladi. 2/4 o`lchovda yozilgan. Fa-major tonligida yozilgan bo`lib, Baxor faslini madh etadi. Bu esa bolalarning guzallikga intilishga undaydi. Do-notasini keng va ravon aytish ovozni esa ochib yubormaslik ta’lab etiladi. «Gul teramiz» I.Muslim she’ri. Ikrom Akbarov musiqasi. Asar o`rtacha sur’at ijro etiladi. 2/4 o`lchovda yozilgan. Fa-major tonligi. Qo`shiq matni bolalarni tabiatga bo`lgan qiziqishlarni oshiradi. Gullarni avaylab ustirishga undaydi, tarbilaydi. Asar ijrochining nota malakalarini ustirishga yordam beradi. «Navro`zim sho`x sozim» X.Raxmat she’ri. M.Norxujayev musiqasi. Asar tezrok sur’at ijro etiladi 4/4 o`lchovda yozilgan. Re-major tonligida ijro etiladi. Bu qo`shiq navruzni madh etadi. Bolalarimizni ota-bobolarimizdan qolgan urf-odatlarni sevib urganib, avloddan-avloga utkazishga zamin yaratadi. Xonanda asarni epchillik bilan ijro etishi talab etiladi. «Hakkalar» N.Orifjonov she’ri. N.Norxujayev musiqasi. Qo`shiq quvnoq oxangda ijro etiladi. Re-major tonligida yozilgan. 2/4 o`lchovida ijro etiladi. mf - ijro uslublarini yaxshilaydi. Ijrochi suzlarni chaqqon va burro talaffuz etishi ta’lab etiladi. Bu qo`shiq mazmuni bolalarni qushlar bilan dustlashishiga va ularni asrashga undaydi. 46 «Vatanjonim - Vatanim» Po`lat Mo`min she’ri. D.Omonnullayeva musiqasi. Qo`shiq o`rtacha tez sur’at ijro etiladi. 6/8 o`lchovida, Fa-major tonligida yozilgan. Qo`shiq uncha keng bulmagan septima diapazon oraligida yozilgan bo`lib, ijro uchun juda qulaydir. Bu qo`shiqning tarbiyaviy axamiyati juda katta bo`lib, yoshlarni sevishga va ardoqlashga chorlaydi. «Arg`imchoq» K.Raximov she’ri. J.Najmiddinov musiqasi. Qo`shiq tez sur’at ijro etiladi. 2/4 o`lchovida yozilgan. Re-major tonligida. Diapozon kengligi oktava oraligini tashkil etadi. Bu qo`shiq bolalarni jismonan chaqqon va baquvat bulishga, uyinlar orqali erishishga undaydi. «Salom maktab» Egam Raximov she’ri. Jaloliddin Najmiddinov musiqasi. Qo`shiq jonli, xarakatchang ijro etiladi. Re-major tonligida yozilgan. 2/4 o`lchovida salom maktab qushig`i bir oktava diapazon kengligida yozilgan bo`lib, bolalarni ijro etish usullarni shakllantirishga kumaklashadi. Asosan qo`shiq notasi sakkiztalik notalarni tashkil etadi. Qo`shiq maktabni olqishlash va maqtash, madh etishga sevshiga chorlaydi. «Kuylagim» Po`lat Mo`min she’ri. Fattox Nazarov musiqasi. O`rtacha tez sur’at ijro etiladi. 2/4 o`lchovida yozilgan bo`lib, Fa-major tonligidadir. Bu qo`shiq bolalarni kiyim kechaklarni toza saqlashga undaydi. Diapazon kengligi bir oktava oraligini tashkil etadi. «Qo`shig`imiz avjida» Giyos Komilov she’ri. Tursun Azimov musiqasi. O`rtacha tez sur’at ijro etiladi. 2/4 o`lchovida yozilgan. Re-minor tonligida. Qo`shiqning umumiy diapazoni oktava oraligini tashkil etadi. Qo`shiq xalq oxangida yaratilgan bo`lib, L - xarfini talaffuzini yaxshilaydi. Uynoqli, choqqon ijroni talab etadi. Bolalar o`rtasiga dustlikni va xamjixatlikni mustaxkamlaydi. «Oppoq qandim» Po`lat Mo`min she’ri. Farxod Alimov musiqasi. Xazilnamo sur’atda ijro etiladi. MI-major tonligida 2/4 o`lchovida yozilgan. Un oltitalik notalarning ijroda yaxshilashga erishishga kumaklashadi.Bular bolalar taomlarni toza-ozoda iste’mol qilishga chorlaydi. «Nisholda» Rauf Tolib she’ri. D.Omonnullayeva musiqasi. 47 Quvnoq oxangda ijro etiladi. 4/4 o`lchovda yozilgan. Re-major tonligi. Nisholda xalqimizning sevimli shirin taomlaridan bo`lib, bolalarni nisholdani qanday tayyorlash va iste’mol qilishga da’vat etadi. «Quvnoq bolalar qo`shig`i» Xurshid Qayumov she’ri. G.Qodirov musiqasi. Marshona sur’at yozilgan. 2/4 o`lchovli. Re-minor tonaligi. Bu qo`shiq qish faslini madh etuvchi asar bo`lib, bayramda xonalarni bezash, tayyorgarlik kurishga da’vat etadi. Xamda qorni oq parga uxshashini, uning chiroyini madh etadi. Qo`shiq ravon va suzlari burro ijro etilishi zarur. «Men - gunchaman» N. Narzullayev she’ri. Xabibullo Raximov musiqasi. Qo`shiq kuychang sur’atda ijro etiladi. 2/4 o`lchovida yozilgan. Do-minor tonligida yozilgan. Yoshlikni madh etuvchi bu qo`shiq bolalarning orzu-umidlarini aks etiruvchi bo`lib, kelajakga yaxshi inson bulishga orzulari bilan yashashga va uni amalga oshirishga undaydi. «Bobom ulug` yoshida» Egam Raximov she’ri. G`ofur Qodirov musiqasi. Shoshmay, oxista sur’atda asar ijro etiladi. 2/4 ijroda yozilgan. Tonligi Miminor. Bu qo`shiq bobolarni yaxshi kurish ulardan ta’lim olish, nixollarni ekish va bog`larni yaratish. Bobolarni xurmat qilish va sevishga, ularning ugitlaridan baxramand bulishga undaydi. «Yalpiz» Qambar Ota she’ri. Laylo Mujdaboyeva musiqasi. Qo`shiq tez sur’atda ijro etiladi. 4/4 o`lchovida yozilgan. Do-major tonaligida. Bu qo`shiqa yalpizni barglari yaproqlari, ariq buyiga usishi, uning xidi madh etilgan. Bu esa bolalarni yalpiz bilan yaqinroq bulish, uni ekish va ustirsh usullarini urganishga chorlaydi. «Navruz keldi» Yoqub Xo`jayev she’ri. Laylo Mujdaboyeva musiqasi. Asar tezroq sur’at ijro etiladi.4/4 o`lchovida yozilgan. Do-major tonligi. Navruzni madh etuvchi bu qo`shiq maysalar, sumalak tayorlashga undaydi. Musiqiy karnay surnaylar sadolari ostida bayramni kutish qanchalik zavqli ekanligi qushigida bayon etilgan. Naqorat ikki ovozli ijroda yozilgan. «Svetofor» Safo Ochil she’ri. Sagdullo Nurmetov musiqasi. 48 O`rtacha kuychang sur’atda yozilgan. 6/8 o`lchovida Do-minor tonligida ijro etiladi. Bu qo`shiq svetoforning qanchalik foydaliligi, kerakligi va unga amal kilishga chorlaydi. Bu qo`shiqqa svetoforning qizil, yashil, sariq kuzlariga xarakat qilishlar she’rda aniq kursatilgan. Bolalarni svetofordan foydalanishni urgatadi. Qo`shiq aniq va chaqqon talaffuz etish talab etiladi. «O`zbekistonim» Qambar Ota she’ri. Laylo Mujdaboyeva musiqasi. Tezroq sur’atda ijro etiladi. 4/4 o`lchovda yozilgan. DO-major tonligida yozilgan. Asar ko`plet shaklida yozilgan bo`lib, birinchi ko`pletlar yakkaxon xonanda ijro etadi. Ikkinchi ko`pletlarda barcha jur buladi. Vatanni madh etuvchi bu asar bolalarni vatanparvarlik ruxda tarbiyalaydi. Asarning nakorat qismi ikki ovozda ijro etiladi. «Temir bobom – mening bobom»N.Narzullayev she’ri Sayfi Jalil musiqasi. Mardona oxangda ijro etiladi. ? o`lchovda yozilgan. Re-minor tonligi. Bu qo`shiq ulug bobomiz Amir Temurning madh etib, uning urganishga chorlaydi. Bolalarni esa mard, jasur va vatanparar etishga dav’at etadi. Asarda keng nafas xosil qilish imkoniyati mavjud. «Alla» V.Motsart musiqasi. Xalq so`zi. Shoshilmasdan, sekin ijro etiladi. 6/8 o`lchovida. Re-major tonligida yozilgan. Alla bu bolalarni mexrli- okibatli bo`lib usishiga murgak nafosat , san’atni aks ettiradi. Alla bu onalar kushigi bo`lib, yumshoq, ravon, mayin oxangda ijro etish talab etiladi. «Archa qo`shigi» Bo`riboyev she’ri. A.Muxammedov musiqasi. Shoshilmasdan, jonliroq sur’atda ijro etiladi. 2/4 o`lchovi Fa-major tonldigida yozilgan. Bu qo`shiqa archani madh etish asosan she’r mazmuni bo`lib, bu bolalarni archa daraxtiga qiziqishi ustiradi. Naqorat ikki ovozli ijroni talab etadi. Asarning ko`p joyida sakkiztalik pauza joylashgan bo`lib, bolalarni nafas to`g`ri olishga chorlaydi. «Gul tutaman onajon» X.Qayumov she’ri. E.Shvars musiqasi. 49 Asar o`rtacha sur’atda sekinroq ijro etiladi. 2/4 o`lchovida. Re-major tonligida yozilgan. Qo`shiq onalarning bayramiga atalgan bo`lib, onalarning madh etuvchidir. Qo`shiq ijrosi ovozni ravon bulishga kumaklashadi. «Bulbulcha» M.Qushokov she’ri. M.Nasimov musqasi. O`rta sur’atda sho`xchan ijro etiladi. 6/8 o`lchovda yozilgan bo`lib, tonligi Re-minordir. Qo`shiq naqorati ikki ovozda ijro etilib, tertsiya va seksta oraligidagi intervallar tashkil etadi. Bu qo`shiq bolalarni qushlar bilan dustlashishi va ularni avaylab asrashga dav’at etadi. «O`zbekiston» Sharif Ramazonov musiqasi. Fayzi Shoxismoil she’ri Asar marsh sur’atda ijro etiladi. 4/4 o`lchovida yozilgan. Re-major tonligida. Naqorat kismi 2 va 3 ovozli ijro etiladi. Vatanni madh etuvchi bu qo`shiq, jushqin xarakterga ega bo`lib, suzlari chaqqon keskin talaffuz etish talab etiladi. Bolalarni Vatanga bo`lgan mexrini yanada shakllantirishda qushiqning urni katta. «Oymomojon rom bo`ldi» S. Yormatov musiqasi. Q. Muxammadiy she’ri. Qo`shiq o`rta sur’atda ijro etilib , o`quvchilarning nota o`qish malakasini oshirishga yordam beradi. 2/4 o`lchovida yozilgan. Fa-major tonligida yozilgan. Qo`shiq yoshlarni Vatan bayrogini yuksakga kutarishga dav’at etadi. «Parvozdagi qushchalar» MirPo`lat Mirzayev she’ri, Rustam Abdullayev musiqasi. Shu quvnoq sur’atda ijro etiladi. 6/8 o`lchovida yozilgan bo`lib, Mi-major tonaligida. Asar xushchaqchaq, uynoqli ijro etiladi. Qo`shiq tarbiyaviy axamiyati juda katta bo`lib, qushlarning chiroyi, ularning uchib yurishiga maxliyo bo`lgan bolalar ular bilan dustlashishga undaydi. «Oltin kuz qo`shigi» N. Narzullayev she’ri. Avaz Mansurov musiqasi. Qo`shiq Do-major tonligida yozilgan.4/4 o`lchovli. Qo`shiq quvnoq sur’atda ijro etiladi. Qo`shiq chorakli notalardan tashkil topganligi uchuntalffuzni yaxshilashga undaydi. Kuz faslini madh etuvchi bu qo`shiq Ona yerimizni guzalligi, boyligini kuz – kuz etadi. Bu esa yoshlarning ulgayishiga katta axamiyatga ega. «Zavqing soch Qaldirgoch» P. Mo`min she’ri. Nadim Norxujayev musiqasi. 50 Sho`x - quvnoq sur’atda ijro etiladi. 4/4 o`lchovida yozilgan. Fa-major tonligi. Qo`shiqa qaldirg`ochning mayin sayrashi uni ovozini yoqimligi va uni ovoziga uxshatib qo`shiqni mayin, tekis oxangda kuylash ijro malakani shakllantiradi. «Boychechak» Uzbek xalq qo`shig`i. SHermat Yormatov kayta ishlagan. Yakka ijroda yoki jamoa bo`lib ijro etish xam tavsiya etiladi. 2/4 o`lchovida yozilgan bo`lib, jonli sho`xchan ijro etiladi. Do-minor tonligida yozilgan. Bu qo`shiq baxorni beruvchi bo`lib, baxor kirib kelyotganligini bildiruvchi gul bo`lib, bolalarni sevimli gulidir. Shuning uchun bu qo`shiqni ijro etayotganda bolalarni ijro imkoniyatlari tabiiydir. «Sumalak» S.Yormatov musiqasi. Tuxtamurod Baxromov she’ri. Ohista sur’atda ijro etiladi. 4/4 o`lchovida Re-minor tonligida yozilgan. Qish faslini madh etuvchi bu qo`shiq, tarnovlarda osilib turgan muzlarning sumalakka o`xshaganligini va chiroyini madh etadi. Bahordan darak berayotganini tomchilardan bildiradi. Qo`shiq naqorat ko`pletlari ikki ovozli ijroda yozilgan. Uni ijro etganda o`quvchilarning ovoz xosila tizilmasi, nafas yullari yaxshilanadi. «Chamandagi gullarmiz» P. Mo`min she’ri, Nadim Norxujayev musiqasi. Sho`x-quvnoq sur’atda ijro etiladi. 4/4 o`lchovda yozilgan bo`lib, Re-minor tonligi. Bu qo`shiqqa bolalarni gulga uxshatilgan. Ular ko`pligi qo`shiq ijro etganda butun eshitishini bayon etadi. Bolalarni birlashtirish, dustlashishga undaydi. «Xayr, maktabjon!» Xurshid Qayumov she’ri. Avaz Mansurov musiqasi. Sho`x-quvnoq sur’atda ijro etiladi. 4/4 o`lchovda yozilgan bo`lib, Si-minor tonligi. Ovoz diapazon kengligi bolalarga mos bo`lib, bolalar maktabdan dam olishga chiqqinlarida xayrlashuv-soginch qo`shiq sifatida kuylanadi. Bu qo`shiq tarbiyaviy axamiyati bolalarni bir-birini unutmasligiga da’vat etadi. «Ona qo`llari» To`lqin Ilhomov she’ri, Gofur Qodirov musiqasi. Shoshilmay o`rtacha sur’atda ijro etiladi. 6/8 o`lchovda yoziladi. Re-minor tonligi. Bu qo`shiq onalarning bolalarni tarbiyasida qanchalik mexnat qilishlarini, xormang ona kullari matnida ularning mexnat bayon etilgan. Qo`shiq mayin 51 oxangda yoqimli ijro etiladi. Bu esa bolalarni ovozini yaxshilashga katta axamiyatga ega. «Chumoli» R.Isxoqov she’ri. Alisher Rasulov musiqasi. Sho`x-quvnoq sur’ati ijro etiladi. 4/4 o`lchovida yozilgan bo`lib, Mi-major tonligi. Qo`shiq sakkiztalik notalarda yozilgan bo`lib, dianamik ishoralarini ijrosini yaxshilashga yordam beradi. Qo`shiqning tarbiyaviy axamiyati bolalarni birgalashib mexnat qilishga da’vat etadi. «Salom bergan bolalar» Po`lat Mo`min she’ri. Nadim Norxujayev musiqasi. Uynoqli sur’atda ijro etiladi. 2/4 o`lchovida yozilgan. Re-major tonligi. Bu qo`shiq bolalarning odob-axloqi haqida bo`lib, salom berish xam yaxshi odobaxloqini bildiradi. Qo`shiq mayin, ravon oxangda tavsiya etiladi. «Bolalar» Jumanazar Jabborov she’ri. Xabibullo Raximov musiqasi. Tez sur’at ijro etiladi. 2/4 o`lchovida yozilgan. Do-mojor tonligida. Bu qo`shiq O`zbekiston kelajagi bolalarini olqishlaydi. Qo`shiqning naqorat qismlari ikki ovozda ijro etilib, kvarta, tertsiya oraligidagi intervallarni tashkil topgan. «Munajjim bobom» Po`lat Mo`min she’ri. Nadim Norxujayev musiqasi. Tezroq sur’at ijro etiladi. 4/4 o`lchovida yozilgan. Asar tonligi Do-major. Asarda ulug bobolarimizning naqalar buyukligi aks etirilgan. Yoshlarning esa ularga xavas qilib, intilishlari qo`shiqga aks etirilgan. «O`zbegimdan aylanay» D. Azimova she’ri. Gulnora Quchqorova musiqasi. 6/8 o`lchovda yozilgan. Mi-minor tonligi. Asar ijrosida ikki ovozli ijro uchraydi. Qo`shiqning tarbiyaviy axamiyati juda katta bo`lib, yoshlarni Vatanga sodiq bulishga da’vat etadi. «O`zbekiston - jannat» Dilshod Rajab she’ri. Xurshida Xasanova musiqasi. O`rtacha sur’atda ijro etiladi. 4/4 o`lchovida yozilgan bo`lib, Re-major tonligada ijro etiladi. Bu asar Vatanimiz naqadar guzalligini madh etadi va murgak qalblarni bu guzallikka oshno etadi. «O`zbekiston abadiy bahorim» Rauf Tolib she’ri. N. Norxujayev musiqasi. O`rtacha tez sur’atda yozilgan. 4/4 o`lchovi. Sol - major tonligida yozilgan. Bu asar ijro davomida ikki ovozli ijro sekunda intervallaridan boshlab, oktava 52 oraligidagi ikki ovozlar ijro etiladi.Bu qo`shiq xam Vatanni madh etuvchi qo`shiq bo`lib, ona yurtimizning beqiyosligini madh etadi. «Ilm istang!» Muxammad Yusuf she’ri. Muxammad Otojonov musiqasi. O`rtacha tez sur’atda ijro etiladi. 4/4 o`lchovida yozilgan. Re-major tonligi. Qo`shiqa Vatanimiz mustaqilligi erishganligi yaxshilikka va uz yulini tanlab borayotganligi bayon ettirilgan. Asarda dinamik ishoralarining ijrosi mukammal berilgan bo`lib, vokaliz kismlari xam mavjud. Bu esa ijro yaxshilashga undaydi. «Bizga Vatan-jon O`zbekiston» N.Narzullayev she’ri A.Mansurov musiqasi. Tezroq sur’atda ijro etiladi. 4/4 o`lchovda yozilgan. Sol-major va Si bemol tonligiga uzgaradi. Bu yoshlar ramziy qushig`i bo`lib, Vatanni jushib, yonib kuylashga da’vat etadi. Asar naqorat kismi uch ovozlik ijroni talab etadi. «O`zbekiston-onajon» Qambar Ota she’ri. Muxammad Otajonov musiqasi. Qo`shiq tez sur’atda ijro etiladi. 6/8 o`lchovida Do-mojor tonligida yozilgan. Qo`shiq vatanning dunyoda yagonaligi, avloddan-avlodga meros bo`lib kelayotganligi, bebaxoligini tarannum etadi. Bu esa yoshlarni Vatanga bo`lgan mexrini oshiradi. «Yurtga - sadoqat» Safar Barnoyev she’ri. Xabibullo Raximov musiqasi. O`rtacha sur’atda ijro etiladi.2/4 o`lchovda yozilgan. Do-major tonligi. Qo`shiq jozibali kuylash uchun ma’lum texnik kiyinchiliklarni bartaraf etish ya’ni un oltitalik notalarda suzlarni tez va aniq talaffuz etish tavsiya etiladi. Bu qo`shiq Vatanimiz yoshlarining bebaxoligi, yurtga sadoqatligini bildiradi. «Ey nozanin» Muqumiy g`azali. Xalq qo`shig`i. 2/4 o`lchovda yozilgan. O`rtacha sur’atda ijro etiladi. Re-minor tonligi. Bu qo`shiq xalq milliy nolalariga boy bo`lib, ovoz ishlatish uslublarini shakllantirshga yordam beradi. Ovozni zuriktirmasdan, yengil kuylashda aloxida e’tibor berish lozim. «Yoshlik zavqi» Qadam Saidmurodov she’ri. Nadim Norxujayev musiqasi. O`rtacha sur’atda yozilgan. Re-major tonligi. 2/4 o`lchovida yangraydi. 53 Asarda vokaliz kismlar mavjud bo`lib, koda yangraydi. Qo`shiq yoshlik zavqini, shodligini taranum etadi. Ovoz xosila tizilmasini rivojlantirishga katta axamiyatga ega. «Ona tilim – O`zbek tilim» Po`lat Mo`min she’ri. Farxod Alimov musiqasi. O`rtacha sur’atda yozilgan. 6/8 o`lchovi. Re-minor tonligida kuylaniladi. Bu qo`shiq yoshlarni ona tilimizga bo`lgan qiziqishini yanada uygotishga chorlaydi. Asar bir ovozda yozilgan. Kichik tertsiya ijro uslublarini yaxshilashga undaydi. «Keng Turkiston» Po`lat Mo`min she’ri. Nadim Norxujayev musiqasi. Marsh sur’atida yozilgan. 2/4 o`lchovi. Re-minor tonligida ijro etiladi. Ona vatanimiz naqadar sarxadlari kengligi, tinch va obodligi qo`shiqqa baralla yangraydi. «Turkiston-farzandmiz»T. Mullaboyev she’ri, D.Omonullayeva musiqasi. Tez sur’atda ijro etiladi. Ko`plet ijro bo`lib, yakkaxon va ikkinchi ko`pletlarida xamma jur buladi. Asar kodasi uch tovushlik akor bilan ijroda tugaydi. Do-major tonligida yozilgan. Dunyo bolalarni birlashishga-dustlashishga chorlaydi. «O`z yurtingni sayir etsang» P. Mo`min she’ri. Farxod Alimov musiqasi. Dadil ijro sur’atda ijro etiladi. 2/4 o`lchovi. Re-major tonligi. Bu qo`shiq ijro etilganda asosan un oltitalik notalarning ijrosiga katta axamiyat berish tavsiya etiladi. Asar kodasi 4/4 o`lchovda yakunlanadi.Asarning tarbiyaviy axamiyati katta bo`lib, Vatanni sayr etish sog`liqqa ham foydali ekanligi asarda tarannum etilgan.
|
| |
