ACADEMIC RESEARCH IN MODERN SCIENCE
International scientific-online conference
171
XO’JAOBOD GAZNI YER OSTIDA SAQLASH INSHOOTI QUDUQLARIDA
MURAKKAB QUM TIQINLARIGA QARSHI KURASHISH USULLARI
Mamatova Nigora Navruz qizi
1
“Neft va gaz konlarini ishga tushirish va
undan foydalanish “ ta’lim yo’nalishi II kurs
magistranti:
Xabibullayev Saidaziz Shoxsuvarovich
2
ilmiy rahbar:
dots., phd.
1-2
Toshkent Davlat Texnika universiteti
https://doi.org/10.5281/zenodo.7091329
Annotatsiya: Ushbu maqolada, gazni yer osti da saqlash inshooti quduqlarida qum
tiqinlari, yoki qattiq zarralarni tozalashni takomillashtirish maavzusida so’z
bordi. Tabiiyki maqolada keltirilgan ma’lumotlar
barcha kon lar uchun ham
tegishlidir.
Kalit so’zlar: qum tiqinlar,
quvurlar, magistral quvur, organic,
noorganik
moddalar, tazyiqli Baronyan–Vezirov yig‘ish tizimi
.
Respublikamiz bo’yicha to’rtda – Gazli , Xo’jaobod, Shimoliy So’x gazni yer
ostida saqlash nshootlari mavjud bo’lib, ular asosan yer osti gaz omborlari sifatida
60-yillar o’rtalaridan “O’ztransgaz” davlat birlashmasi tizimida qurila boshlagan.
O’zbekistonda “O’ztransgaz”AJ
tabiiy gazni yetkazib berish, saqlash va
realizatsiya qilish bilan shug’ullanadi. 1999 yilga kelib
ulkan salohiyatga ega gaz
omborlaridan biri Andijon viloyatida joylashgan “Xo’jaobod” gazni yer ostida
saqlash omborining birinchi navbati ishga tushurildi.
Ushbu gazni yer ostida
saqlash inshooti Farg’ona vodiysi viloyatlari va halq xo’jaligi ob’ektlarini qish
mavsumida tabiiy gaz bilan uzluksiz ta’minlash maqsadida Andijon viloyatidagi
“Xo’jaobod” neft-gaz konining ishlab tugab bo’lgan qatlamlari bazasida 1996-
1998 yillarda qurilgan. 1996-yilda XIX-XXII gorizontlarda umumiy gazni saqlash
hajmi yiliga 1,8*10
9
m
3
ni tashkil qilsa, undan tashqari uning faol gaz saqlash hajmi
900mln m
3
va bufer gaz saqlash hajmi yiliga 900mln*10
9
m
3
ni tashkil qiluvchi yer
osti gaz saqlash omborini ishlatish loyihasi ishlab chiqilgan. Ushbu inshoot
joylashgan hududning iqlimi keskin kontinental hisoblanadi.
Kompressor stansiyasi yordamida ushbu inshootda sig’imi 900mln.m
3
bo’lgan
yer osti gaz ombori, gaz xaydash agregatlariga ega. “Xo’jaobod” gazni yer ostida
saqlash inshooti kompleksining umumiy quvvati 42300kVt bo’lgan kompressor
stansiyasi va ikkita gaz to’plash punktlarini mujassamlashtirgan bo’lib 62ta gaz
qudug’idan foydalanadi. “Xo’jaobod” GYOSIda asosan
bahor va yoz mavsumida
kompressor stansiyasiga 20-25 atmosferagacha bosimda tabiiy gaz qabul qilib
olinadi, miqdori o’lchanadi
va suyuqlikdan, mexanik zarrachalardan tozalanadi.
U yerdagi gazninig bosimi 250 atmosferagacha ko’tariladi, sovutilgandan keyin
