Kichik oktavadagi tovush intervali:
Sol -255 sol diyez -240, lya - 228 lya diyez -214, si – 204
birinchi oktavadagi tovush qator:
do -192 do –diyez -184, rye- 171 rye diyez – 184, mi-152, fa-144 fa diyez –
136,
sol-128 sol diyez -120, si -102 lya diyez – 180
ikkinchi oktavadagi tovush qatori:
do -96 do diyez -92, rye -85 rye diyez -80, mi -76, fa -76 fa diyez -65, sol -64
sol
diyez -60, lya -57 lya diyez -54
uchinchi oktavadagi tovush qatori:
do – 48 do diyez -45, rye -42 rye diyez -40, mi -36, fa -35 fa diyez -34, sol 32
sol
diyez -30, lya -28 lya diyez -26, do -24 (do tovushi to`rtinchi oktavada)
Ularning raqamlar orqali ifodalanish kompyutyer yordamida musiqa yozishni
osonlashtiradi. Tovushning katta raqam bilan belgilanishi, uning tembrini
kuchaytirishga olib keladi, kichik raqam bilan belgilanishi esa-tovushni past
tembrini anglatadi.
Musiqa o`qituvchisi Kompyutyer dasturni musiqa va ashulani ijrosini
joylashtirishiga e'tibor berishi zarur. Kuy va qo`shiqlarni kompyutyer yordamida
ijro etish nafaqat oktavaga, balki tovush davomiyligi, uning tezligi va har xilligiga
ham bog`liqdir.
Tovush davomiyligini aniqlashda ularni algoritm orqali kesib olish maqsadga
muvofiqdir. Notalar tovushning turli xil davomiyligidan tashkil topgan va bir -
biridan raqamlar bilan farqlanadilar. Raqamlar bilan ular qo`yidagicha.
Musiqiy asarni ijro etishning ma'lum bir uslubini aniqlash uchun uning
tezligini aniqlash zarur (t).Quyidagi raqamlarga ishora qilib, ijro tezligi uslubini
ya'ni sekin, o`rta, tez ijroni aniqlaymiz; 1,2,3,4,5,6,7,8,9,10,11,12,13,14,15 yoki
16, 17, 18, 19, 20, 21, 22, 23, 24, 25, 26, 27, 28, 29, 30, 31, 32, va h.k.
Musiqa va ashulani kompyuter yordamida tinglash va o`rganish jarayoni
o`quvchilar ongining rivojlanishiga yordam beradi. Bu o`quv jarayonida yangi
imkoniyatlarni ochishga texnik imkon berishi muhim ahamiyat kasb etadi.
Boshlang`ich sinflarda musiqa darslar uchun haftada 1 soat ajratiladi. Shuni
inobatga olib, musiqiy asar bilan tanishish maqsadida musiqa darsida kompyuter
yordamida ta'lim dasturi ishlab chiqildi. Musiqa darsida kompyuterni qo`llash
o`quvchilarda eshitish qobiliyatini shakllantirib, nota bilan ishlash samaradorligini
oshiradi.Biz buni F.Nazarovning “Paxtaoy” musiqasini kompyuter yordamida
o`rganish misolida qarab chiqamiz. Musiqani ijro etishdan oldin o`qituvchi
o`quvchilarni musiqa muallifi bilan tanishtiradi.
Bundan tashqari ashula so`zlari muallifi, oktavalar, tezliklar, alteratsiya,
tovush davomiyligi, ularni katta-kichikligi, haqida tushuncha berib, so`ngra musiqa
kompyutyerda tinglash bosqichiga o`tiladi. Musiqani kompyutyer yordamida ijro
etishni
qo`yidagi
ketma-ketlikda
bajarilishni
maqsadga
muvofiq
deb
bilamiz.F.Nazarovni “Paxtaoy” musiqasida uchraydigan turli tovushlarni raqamlar
yordamida aks ettirish;
- turli notalar va tovushlarni harflar tizimi yordamida aks ettirishi;
- fa diyez alternatsion belgisini harflar bilan belgilanishi.
- aks ettirilgan tovushlarni olingi ma'lumotlar bilan taqqoslash va ularni tahlil
qilish;
- ijro uchun algoritmlarni ishlab chiqish;
Musiqa o`qituvchisi darsda kompyutyerda oldindan quyidagi so`zlarni yozib
qo`yishi zarur.
-bastakor F.I.Sh.
-so`z muallifi F.I.Sh.
-nota chizig`idagi tovushlar, va ularni davomiyligi.
-alteratsiya belgilari, ularni hajmi.
-qo`shiq so`zlari.
Savol – javobdan so`ng kerakli ma'lumotlarga ega bo`lgach, o`qituvchi
kompyutyerda musiqa tinglashni taklif etadi. Bunda musiqani takrorlanishiga,
tovush tembriga (ohangiga) e'tibor berishni tavsiya etamiz.
Musiqa darsida F.Nazarovni “Paxtaoy” musiqasini kompyuter yordamida
tinglash, o`quvchilarni eshitish qobiliyatini rivojlantiradi va musiqa o`rganishga
yangi ijodiy yondashuv hisoblanadi.
M.Nasimovning “Tinchlik bog`i” kuyini kompyuterda ijro etishni qarab
chiqamiz. Ushbu musiqani tinglash uchun II sinfda 1 soat ajratilgan. musiqasining
kompyuter yordamida o`rganish darsini rejasi qo`yidagicha.
|
