Foydalanilgan saytlar
www.ziyonet.com
www.fayllar.org
www.ilmnur
http://fayllar.org
Mavzu: Mantiqiy funktsiyalar va Bul algebrasining asosiy qanunlari
Reja:
1. Bul funksiyalar, ularning usullari. Bul funksiyalari soni.
Bul algebrasi.
2. Ahamiyatli va ahamiyatsiz o’zgaruvchilar
3. Bul funksiyalarning formulalar orqali amalga oshirilishi
Ma’lumki, mantiqiy amallar mulohazalar algebrasi nuqtai
nazardan chinlik jadvallari bilan to’liq xarakterlanadi. Agarda
funskiyaning jadval shaklda berilishini esga olsak, u vaqtda
mulohazalar algebrasida ham funksiya tushunchasini
aniqlashimiz mumkin.
Ta’rif. x1, x2, … ,xn mulohazalar algerbasining x1, x2, …,xn argumentli f(x1, x2, … ,xn) funksiyasi deb nol va bir qiymat
qabul qiladigan funksiyaga aytiladi va uning x 1, x2, … ,xn argumentlari
ham nol va bir qiymatlar qabul qilinadi.
Ta’rif. F:{0,1}n -> {o,1} funksiya mantiqiy algebraning funksiyasi
yoki Bul funksiyasi to’plami Pn orqali belgilaymiz.
Bir o’zgaruvchili funksiyalar 4 ta bo’lib, ular
Bir o’zgaruvchili funksiyalar 4 ta bo’lib, ular
quyidagilar:
1. f0(x)=0 – aynan nolga teng funksiya yoki
aynan yolg’on funksiya
2. f1(x)=x – aynan funksiya
3. - inkor funksiya
4. f (x)=1 – aynan birga teng funksiya yoki
aynan chin funksiya
Ta’rif. Agar o’zgaruvchining shunday a1, a-2,...,ai-1,ai,...,an qiymatlar majmuasi mavjud bo’lib, f(a1, a-2,...,ai-1,1,ai,...,an)=f(a1, a-2,...,ai-1,0,ai,...,an) munosabat bajarilsa, u vaqtda xi o’zgaruvchiga f(x1,x2,...,xn) funksiyaning nomuhim (sohta) o’zgaruvchisi, agar f(a1, a-2,...,ai-1,1,ai,...,an)≠f(a1, a-2,..., ai-1,0,ai,...,an) munosabat bajarilsa, u vaqtda xi o’zgaruvchiga f(x1,x2,...,xn) funksiyaning muhim (sohta emas) o’zgaruvchisi deb ataladi.
Ta’rif. Agar o’zgaruvchining shunday a1, a-2,...,ai-1,ai,...,an qiymatlar majmuasi mavjud bo’lib, f(a1, a-2,...,ai-1,1,ai,...,an)=f(a1, a-2,...,ai-1,0,ai,...,an) munosabat bajarilsa, u vaqtda xi o’zgaruvchiga f(x1,x2,...,xn) funksiyaning nomuhim (sohta) o’zgaruvchisi, agar f(a1, a-2,...,ai-1,1,ai,...,an)≠f(a1, a-2,..., ai-1,0,ai,...,an) munosabat bajarilsa, u vaqtda xi o’zgaruvchiga f(x1,x2,...,xn) funksiyaning muhim (sohta emas) o’zgaruvchisi deb ataladi.
Ф={f1,f2,...,fn} Bul funksiyalar to’plami berilgan bo’lsin.
Ф={f1,f2,...,fn} Bul funksiyalar to’plami berilgan bo’lsin.
Ta’rif. Ф to’plam ustida aniqlangan formula deb, F(Ф)=f(t1,t2,...,tn)
ifodaga aytiladi, bu yerda fϵФ va tiФ ustidagi yoki o’zgaruvchi, yoki
formula.
Ф to’plam bazis, f tashqi funksiya, ti lar esa qism formulalar deyiladi.
Har qanday F formulaga bir qiymatli biror f Bul funksiyasi mos keladi.
Bu holda F formula f funksiyani ifodalaydi deyiladi va f=funcF
ko’rinishida belgilanadi.
Bazis funksiyalarini chinlik jadvalini bilgan holda, bu formula
ifodalaydigan funksiyaning chinlik jadvalini hisoblashimiz mumkin.
Xulosa
Zamonaviy axborot texnologiyalari asosida ma`lumotlarni obrazlar ko’rinishida taqdim etish va fikrlash jarayonini tashkil etish o’quvchilarning aqliy rivojlanish darajasini yuqoriga ko’taribgina qolmasdan, an`anaviy o’qitish o’rtasidagi nisbatni o’zgartirishga ham olib keladi. An`anviy o’qitish metodikasida o’quv materiallari asosan matn va formulalar ko’rinishida berilib, o’quv materiallarini namoyish imkoniyati deyarli mavjud emas. O’quvchilarga berilayotgan materiallarni qayta kodlashtirish va o’zlarining modelini yaratish masalasi yuklanmaydi. Bu ma`noda AT asosida o’quv materiallarini obrazli ko’rinishda taqdim etishda ularga har xil ko’rinishdagi ranglar, harakat, ovoz kabi elementlarni kiritish o’quvchilarning o’quv materiallarini qabul qilish jarayoni samaradorligini oshirish bilan birga, berilayotgan materiallarni tahlil qilish, taqqoslash hamda abstraktsiyalash kabi muhim sifatlarini rivojlantiradi. Bu narsa ayniqsa bizning ya’ni axborot texnologiyalari sohasida juda muhim.
Mantiqiy algebraning ahamiyati uzoq vaqt davomida inkor qilib kelinadi, chunki uning usul va uslublaridan o‘sha davrning fan va texnikasi uchun amaliy foyda yo‘q edi. Biroq elektron asosdagi (bazadagi) hisoblash texnikasi vositasini yaratish uchun prinsipial imkoniyat paydo bo‘lganida Bul tomonidan kiritilgan amallar katta foyda berdi. Ular avval boshdanoq faqat ikkita mohiyat: rost va yolg‘on bilan ishlashga mo‘ljallangan. Ular ikkilik kod bilan ishlash uchun qanchalik qo‘l kelganini tushunish qiyin emas. Bu kod zamonaviy kompyuterlarda ham faqat ikkita signal: nol va bir bilan taqdim etilgan.
Elektron hisoblash mashinalarini yaratishda Jorj Bul taklif qilgan mantiqiy amallarning hammasi emas, balki to‘rtta asosiy amali: VA (kesishma), YOKI (birlashtirish), EMAS (inkor) va YOKINI ISTESNO ETUVCHI zamonaviy kompyuterlar protsessorlarining hamma turlarida qo‘llaniladi.
Xulosa qilganda hozirgi vaqtda ma’lumotlarning ko’pligi va keskin suratda ko’payish, o’zgarish tufayli EHM larning roli va o’rni, ularning rivojlanishi axborot jamiyati uchun eng kerakli bo’lgan texnologik vosita hosoblanadi va biz shu sohada bilim olayotganimizdan mamnunmiz.
Foydalanilgan adabiyotlar
Yusupbekov N.R., Muxamedov B.I., Gulomov Sh.M. “Texnologik jarayonlarni nazorat qilish va avtomatlashtirish” –Toshkent: O’qituvchi, 2011.
Abdullaеv M.M., Nazarov X.N., Abdullaеva S.B., Tolipov A.R., Matyoqubov N.R. “Hisoblash tеxnikasi va boshqarish sistеmalarining elеmеntlari va qurilmalari”. Ma'ruzalar matni. Toshkent 2011.
O’ljaеv E.U.” Mikroprotsеssorlar, mikro EHM asoslar”. O’quv qo’llanma. Toshkеnt. 2011.
Vaxidov A.X., Abdullaеv D.A. “Avtomatikaning tеxnik vositalari” Toshkent, 2012.
E’tiboringiz uchun tashakkur!!!
http://fayllar.org
|
