Ma’ruza mashg’ulotlari mazmuni va unga ajratilgan soatlar

Kurs ishining maqsadi talabalarni mustaqil ishlash qobiliyatini rivojlantirish, olgan nazariy bilimlarini qo’llashda amaliy ko’nikmalar hosil qilish va bunda zamonaviy texnologiyalarni qo’llash ko’nikmalarini hosil qilishdir. Kurs ishining mavzulari umumiy talabalar sonidan 20-30 % ko’proq va oldindan tayyorlanadi.

1. 
   Geografik qobiqning asosiy qonuniyatlari.
   
2. 
   Quyosh radiatsiyasi va iqlim mintaqalari.
   
3. 
   Tabiat zonalari va ularning hususiyatlari.
   
4. 
   Yer tabiatining shakllanishiga ritmiklik, tsikliklik, davriylik hodisalarining ta’siri.
   
5. 
   Dunyo okeani.
   
6. 
   Dunyo okeani boyliklari va ulardan foydalanish.
   
7. 
   Dunyo okeani suvining asosiy hususiyatlari.
   
8. 
   Okeanlarning atrofidagi materiklar tabiatiga ta’siri
   
9. 
   Tinch okean tabiati va asosiy ekologik muammolari.
   
10. 
    Atlantika okeani tabiati.
    
11. 
    SHimoliy Muz okeani.
    
12. 
    Hind okeniga umumiy ta’rif.  
    
13. 
    Yevrosiyo materigini tabiiy geografik o’rganilish tarihxi
    
14. 
    Yevrosiyo materigining shakllanish tarixi, geologik tuzilishi, tektonikasi, rel’efi va foydali qazilmalari.
    
15. 
    Yevrosiyo iqlimi va iqlim hususiyatlari.
    
16. 
    Yevrosiyo ichki suvlari va ularning taqsimlanishi.
    
17. 
    Yevropaning geologik tuzilishi, tektonikasi, rel’efi va foydali qazilmalari
    
18. 
    Yevropaning foydali qazilmalari va ulardan foydalanish
    
19. 
    Yevropaning iqlimi, uni shakllanishiga ta’sir etuvchi omillar va ichki suvlari.
    
20. 
    Osiyoning geologik tuzilishi, tektonikasi, rel’efi va foydali qazilmalari.
    
21. 
    Osiyoning iqlimi va ichki suvlari.
    
22. 
    Osiyoning geografik mintaqalari va tabiat zonalari.
    
23. 
    SHimoliy Amerikaga umumiy ta’rif.
    
24. 
    SHimoliy Amerikaning iqlim mintaqalari va tabiat zonalari.
    
25. 
    SHimoliy Amerikaning ichki suvlari
    
26. 
    Afrika tabiatini o’rganishning asosiy bosqichlari.
    
27. 
    Afrikaning iqlimi va iqlim mintaqalari.
    
28. 
    Afrikaning ichki suvlari.
    
29. 
    Afrikaning tabiat zonalari.
    
30. 
    Afrikaning tabiiy geografik o’lkalari.
    
31. 
    Afrikaning tuproqlari, o’simliklari va hayvonot dunyosi.
    
32. 
    Janubiy Amerikaning o’ziga xos xususiyatlari va materik tabiatini o’rganishning asosiy bosqichlari
    
33. 
    Janubiy Amerikaning geologik tuzilishi, tektonikasi, rel’efi va foydali qazilmalari.
    
34. 
    Janubiy Amerikaning iqlim hususiyatlari va iqlim mintaqalari.
    
35. 
    Janubiy Amerikaning ichki suvlari.
    
36. 
    Janubiy Amerikaning asosiy tuproqlari, o’simliklari va hayvonot dunyosi.
    
37. 
    Janubiy Amerikaning asosiy tabiiy geografik o’lkalari.
    
38. 
    Avstraliyaning kashf etilish tarixi.
    
39. 
    Avstraliyaning geologik tuzilishi, tektonikasi, rel’efi va foydali qazilmalari.
    
40. 
    Avstraliyaning iqlimi, iqlim mintaqalari va tabiat zonalari.
    
41. 
    Okeaniyaga umumiy ta’rif.
    
42. 
    Antarktida glyatsiomorfologiyasi va muz osti rel’efi.
    
43. 
    Antarktida iqlimi va organik dunyosi.
    
44. 
    Antarktida materigini kashf etilishi va tabiatini o’rganish bosqichlari
    

1. 
   Afrika materigi cho’llanish muammosi va uni yechish yo’llari.
   
2. 
   Afrika materigi Faloristik oblastlari, hayvonot dunyosining o’ziga xos xususiyatlari.
   
3. 
   Afrika materigi iqlim mintaqalarining takrorlanishi (ekvatorial mintaqadan tashqari).
   
4. 
   Afrika materigi iqlimini hosil qiluvchi asosiy omillar.
   
5. 
   Afrika materigi rudali foydali qazilmalarning baland Afrikada, neft’, gaz, fosforit konlarining past Afrikada joylashganligi.
   
6. 
   Afrika materigi tuproqlari va ularning hosil bo’lish jarayoni.
   
7. 
   Afrika materigi yoz va qish fasllarida harorat, namlik va yog’inning taqsimlanishi.
   
8. 
   Afrika materigi foydali qazilmalari.
   
9. 
   Afrika materigi relyefi
   
10. 
    Afrika materigining geografik o’rnining asosiy xususiyatlari.
    
11. 
    Afrika materigining shakllanish tarixi
    
12. 
    Afrika platformasi va uning relyefda aks etganligi.
    
13. 
    Antarktida abiatining asosiy qirralari, o’lchamlari. shakllanish tarixi.
    
14. 
    Antarktida iqlimining o’ziga xos xususiyatlari.
    
15. 
    Antarktida muz usti va osti relyefi.
    
16. 
    Antarktida muzning qalinligi, muzning turlari.
    
17. 
    Antarktida o’simlik va hayvonot dunyosi.
    
18. 
    Antarktida qutb doirasi ichida joylashgan yagona materik ekanligi.
    
19. 
    Antarktida shel’f muzliklari.
    
20. 
    Asosiy havo massalari.
    
21. 
    Atmosfera havosining doimiy va mavsumiy harakatlari, past va yuqori bosim markazlari.
    
22. 
    Avstraliya foydali qazilmalari.
    
23. 
    Avstraliya janubiy yarim sharda joylashganligi, o’lchamlari, o’ziga xos xususiyatlari.
    
24. 
    Avstraliya platformasining tuzilishi va uni relyefda aks etganligi
    
25. 
    Avstraliya relyefi qanday hususiyatga ega
    
26. 
    Avstraliya rudali foydali qazilmalar, oltin mintaqasi, neft’-gaz va ko’mir havzalari.
    
27. 
    Avstraliya tarkib topish tarixi,
    
28. 
    Avstraliyada hozirgi vaqtdagi relyef hosil qiluvchi omillar.
    
29. 
    Baland va past Afrika.
    
30. 
    Balandlik mintaqalari.
    
31. 
    Balandlik va kenglik mintaqalari orasidagi farqlar va o’xshashliklar, har bir geografik mintaqalardagi balandlik mintaqalarining ta’rifi.
    
32. 
    Dunyo okeani tabiatining asosiy xususiyatlari.
    
33. 
    Dunyo okeani.
    
34. 
    Ekvatorial mintaqa.
    
35. 
    Geografik qobiqning rivojlanishida fazoviy-sayyoraviy omillarning ahamiyati (yerning og’irligi, Quyosh sistemasida tutgan o’rni.
    
36. 
    Geografik qobiqning shakllanishi va rivojlanishining zonal-regional xususiyatlari.
    
37. 
    Iqlim mintaqalari va ularning hosil bo’lishi.
    
38. 
    Janubiy Amerika va SHimoliy Amerika materigi bilan o’xshashligi va farqlari.
    
39. 
    Janubiy Amerika And tog’laridagi mintaqalar.
    
40. 
    Janubiy Amerika asosiy daryolari, ularning ta’rifi. Ko’llari. Suv resurslari.
    
41. 
    Janubiy Amerika atrofidagi okeanlarning iqlimga ta’siri.
    
42. 
    Janubiy Amerika foydali qazilmalari.
    
43. 
    Janubiy Amerika geografik joylanishi, qiyofasi, o’lchamlari va tabiatining asosiy xususiyatlari, Janubiy Amerika relyefi
    
44. 
    Janubiy Amerika ichki suvlari.
    
45. 
    Janubiy Amerika Iqlim mintaqalari va ularning ta’rifi.
    
46. 
    Janubiy Amerika iqlimi.
    
47. 
    Janubiy Amerika iqlimini hosil qiluvchi omillar.
    
48. 
    Janubiy Amerika iqlimning fasllar bo’yicha almashinishi.
    
49. 
    Janubiy Amerika platformasi, kaledon, gertsin, mezozoy va al’p burmalanish oblastlari.
    
50. 
    Janubiy Amerika sharqiy qismidagi yassi tog’lar va tekislik, pasttekisliklar. And burmalanish oblasti.
    
51. 
    Janubiy Amerika tuproq.
    
52. 
    Janubiy Amerika zoogeografik oblastlari.
    
53. 
    Litosfera plitalari va ularning harakatlari. Rift zonalari.
    
54. 
    Materiklar, qit’alar, orollar, yarimorollar tushunchalarini tushintirib bering
    
55. 
    Okean tagi relyefining asosiy shakllari, okean tagi yotqiziqlari.
    
56. 
    Okeaniya asosiy relyef shakllari.
    
57. 
    Okeaniya daryolari va ularning asosiy xususiyati (kaltaligi, asosan yomg’irdan to’yinishi, sharshara va ostonalarning ko’pligi va h.k.). Ko’llari, yer osti suvlari.
    
58. 
    Okeaniya foydali qazilmalari.
    
59. 
    Okeaniya geografik joylanishi.
    
60. 
    Okeaniya geologik tuzilish va relyefi.
    
61. 
    Okeaniya havo massalari va ularning harakati, harorat, yog’inlar, tropik tsiklonlar.
    
62. 
    Okeaniya iqlimi va ichki suvlari.
    
63. 
    Okeaniya mezozoy va kaynozoy burmalanish mintaqalari va janubi-g’arbiy Okeaniya orollarining hosil bo’lishi.
    
64. 
    Okeaniya tabiatning asosiy xususiyatlari.
    
65. 
    Okeaniyaga okean ta’siridagi landshaftlarning keng tarqalganligi.
    
66. 
    Okeanlar tabiiy geografiyasining maqsadi va vazifalari, boshqa fanlar bilan aloqasi.
    
67. 
    okeanlar, dengizlar, qo’ltiqlar va bo’g’ozlar tushunchalarini tushintirib bering
    
68. 
    Okeanning birlamchiligi, ikkilamchiligi va litosfera plitalari tektonikasi nazariyalari.
    
69. 
    Quruqlikdagi tabiat zonalarining geografik mintaqalar bo’yicha ta’rifi.
    
70. 
    Quyosh atrofida aylanishi, uning oqibatlari, shakli; yoshi va Yer-Oy tizimi.
    
71. 
    Radiatsiya va issiqlik balansi.
    
72. 
    SHimoliy Afrika cho’llari. Buyuk Afrika yoriqlari. Paleozoy va Al’p burmalanish oblastlari va ularning relyefda aks etishi.
    
73. 
    SHimoliy Amerika atrofidagi okeanlarning materik iqlimiga ta’siri.
    
74. 
    SHimoliy Amerika daryo turlari, yirik daryolar ta’rifi.
    
75. 
    SHimoliy Amerika ichki suvlari.
    
76. 
    SHimoliy Amerika iqlim mintaqalari va ularning ta’rifi.
    
77. 
    SHimoliy Amerika iqlimni fasllar bo’yicha almashinishi.
    
78. 
    SHimoliy Amerika ko’llar va ularning kelib chiqishi. Suv resurslari.
    
79. 
    SHimoliy Amerika milliy bog’lar, qo’riqxonalar va alohida qo’riqlanadigan joylar.
    
80. 
    SHimoliy Amerika o’simligi, tuproqlari va hayvonot dunyosi.
    
81. 
    SHimoliy Amerika o’simlik va hayvonot dunyosini muhofaza qilish masalalari.
    
82. 
    SHimoliy Amerika platformasi, kaledon, gertsin, kimmeriy, laramiy va al’p burmalanishi oblastlari va ularning relyefda aks etishi.
    
83. 
    SHimoliy Amerika to’rtlamchi davr muzliklarining relyef shakllarini hosil bo’lishidagi ahamiyati.
    
84. 
    SHimoliy Amerika tuproq, o’simlik va hayvonot dunyosining tarqalish qonuniyatlari.
    
85. 
    SHimoliy Amerikaning asosiy relyef shakllari.
    
86. 
    SHimoliy Amerikaning foydali qazilmalarini joylanish qonuniyatlari va ulardan foydalanish darajasi.
    
87. 
    SHimoliy Amerikaning iqlimi.
    
88. 
    SHimoliy Amerikaning iqlimini hosil qiluvchi omillar.
    
89. 
    SHimoliy Amerikaning materigining tarkib topishidagi asosiy bosqichlar.
    
90. 
    SHimoliy Amerikaning SHakllanish tarixi.
    
91. 
    SHimoliy Amerikaning tabiiy geografik xususiyatlari.
    
92. 
    Tabiat zonalari: doimiy yashil sernam va nam o’rmonlar (gileya); doimiy yashil, bargini to’kadigan o’rmonlar.
    
93. 
    Yer yuzasidagi asosiy relyef shakllari: geostruktura, geoskul’tura haqida tushuncha.
    
94. 
    Yer yuzasining notekis isishi, past va yuqori bosim oblastlarining hosil bo’lishi.
    
95. 
    Yerda quyosh radiatsiyasining taqsimlanishi.
    
96. 
    Yevrosiyo geografik mintaqalari va tabiat zonalari.
    
97. 
    Yevrosiyoning siyosiy xaritasi va asosiy xalqlari.
    
98. 
    Yevrosiyoning asosiy xususiyatlari (maydonining kattaligi, shimoldan janubga cho’zilganligi va shimoliy yarim shardagi hamma geografik mintaqalarning namoyon bo’lganligi.
    
99. 
    Yevrosiyoning foydali qazilmalari.
    
100. 
     Yevrosiyoning ichki suvlari.
     
101. 
     Yevrosiyoning iqlimini hosil qiluvchi omillar.
     
102. 
     Yevrosiyoning qadimgi platformalar, kaledon, gertsin va al’p burmalanish bosqichlarida hosil bo’lgan geologik tuzilmalar va ularning relyefda aks etishi.
     
103. 
     Yevrosiyoning relyefining asosiy shakllari. Vulqonli oblastlar.
     
104. 
     Yevrosiyoning relyefining juda xilma-xilligi, quruqlikning eng baland va past nuqtalarining shu materikda joylashganligi va hokazo).
     
105. 
     Yevrosiyoning tuproqlari, o’simlik va hayvonot dunyosi.
     
106. 
     Yer va sayyoralarning kelib chiqishi haqidagi tahminlar (gipotezalar).
     

Jahon geografiyasi fanidan talabalar bilimini baholash O’zbekiston Respublikasi Oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirining 2018 yil 9 avgustdagi 19-2018-sonli “Oliy ta’lim muassasalarida talabalar bilimini nazorat qilish va baholash tizimi to’g’risidagi nizomni tasdiqlash haqida”gi buyrug’i va shu asosda Namangan davlat universitetida ishlab chiqilgan “Namangan davlat universitetida talabalar bilimini nazorat qilish va baholash tizimi bo’yicha Yo’riqnoma” hamda 2018-2019 o’quv yili birinchi kurslari uchun talabalar bilimini nazorat qilish va baholash tizimi bo’yicha tayyorlangan ishlanma asosida amalga oshiriladi.

Jahon geografiyasi fanidan Oraliq nazorat semestr davomida ishchi fan dasturining tegishli bo’limi tugagandan keyin talabaning bilim va amaliy ko’nikmalarini baholash maqsadida o’quv mashg’ulotlari davomida (amaliy mashg’ulotlarda) yoki mashg’ulotlardan keyin (ma’ruza mashg’ulotlarida) ham o’tkaziladi. Bunda oraliq nazorat turi 2 marta o’tkaziladi. Oraliq nazorat (ma’ruza va amaliy mashg’ulotlar bo’yicha) umumlashtirilganda talaba 3 baholik natijaga erishmasa yakuniy nazoratga qo’yilmaydi va belgilangan muddatlarda topshira olmasa akademik qarzdor hisoblanadi. Baholashda Talabaning mashg’ulotlardagi ishtiroki va faolligi, talabalarning mustaqil ta’lim topshiriqlarini bajarishlarini ham e’tiborga olinadi. Amaliy mashg’ulotlar 3-semestr davomida 34 soatga, 4-semestr davomida 68 soatga tengligini xisobga olib har bir talaba amaliy mashg’ulotlar yakuniga qadar kamida 9-10 martadan baholanadi.

1. 
   Talabaning fan bo’yicha o’zlashtirishini baholash quyidagi turlar orqali amalga oshiriladi.
   

• 
  Oraliq nazorat (ON)
  
• 
  Yakuniy nazorat (YaN)
  

2. 
   Talabaning fan bo’yicha o’zlashtirishini baholash quyidagi turlar orqali amalga oshiriladi.
   

• 
  Oraliq nazorat (ON)
  
• 
  Yakuniy nazorat (YaN)
  

“Jahon geografiyasi” fanidan bir juftlik amaliy mashg’ulotda 6 tadan 8 tagacha talaba baholanadi.

- Yozma ish shaklida bo’lsa:

• 
  Tayanch iboralar yoki savolni to’g’ri yoritish – 3;
  
• 
  Mustaqil yondashish, amaliy misollar keltirish – 1;
  
• 
  Grafik ishlanmalardan foydalanish – 1;
  

• 
  26 tadan 30 tagacha – 5;
  
• 
  22 tadan 25 tagacha – 4;
  
• 
  17 tadan 21 tagacha – 3.
  

• 
  Savollarga to’laqonli javob berishi uchun – 3;
  
• 
  Ijodiy fikrlashi, amaliy misollar keltirishi uchun – 1;
  

Asosiy adabiyotlar:

1. 
   Bradschaw M. World regional geography. Boston. 2000.
   
2. 
   Александровская Н.В. ва бошқ. Дунё қитъалари табиий географияси. –Т.: Ўқитувчи, 1967.
   
3. 
   Власова Т.В. Материклар ва океанлар табиий географияси. -Т.: 1985, I, II жилд.
   
4. 
   Баратов П., Маматкулов М., Рафиков А. Ўрта Осиё табиий географияси. –Т.: Ўқитувчи, 2002.
   

5. 
   Ўзбекистон Республикасини янада ривожлантириш бўйича Ҳаракатлар стратегияси тўғрисида. Ўзбекистон Республикаси қонун ҳужжатлари тўплами, 2017 й., 6-сон, 70-модда.
   
6. 
   Мирзиёев Ш.М. Танқидий таҳлил, қатъий тартиб-интизом ва шахсий жавобгарлик ҳар бир раҳбар фаолиятининг кундалик қоидаси бўлиши керак. Ўзбекистон Республикаси Вазирлар Маҳкамасининг 2016 йил якунлари ва 2017 йил истиқболларига бағишланган мажлисидаги Ўзбекистон Республикаси Президентининг нутқи // Халқ сўзи газетаси 2017 йил 16 январ, № 11.
   
7. 
   Мирзиёев Ш.М.Эркин ва фаровон, демократик Ўзбекистон давлатини биргаликда барпо этамиз.-Т.:Ўзбекистон, 2017.
   
8. 
   Mirziyoyev Sh. Buyuk kelajagimizni mard va olijanob xalqimiz bilan birga quramiz.- T O’zbekiston 2017.
   
9. 
   Mirziyoyev Sh. Qonun ustuvorligi va inson manfaatlarini ta’minlash – yurt taraqqiyoti va xalq farovonligining garovi O’zbekiston Respublikasi Konstitutsiyasi qabul qilinganing 24 yilligiga bag’ishlangan tantanali marosimdagi ma’ruza 2016-yil 7-dekabr.- T O’zbekiston 2017.
   
10. 
    Ҳасанов И., Ғуломов П. Ўрта Осиё табиий географияси. –Т.: Университет, 2002.
    
11. 
    Ҳасанов И., Ғуломов П.Н. Ўзбекистон табиий географияси (1-қисм). Ўқув қўлланма.-Т.: Ўқитувчи, 2007.
    
12. 
    Ҳасанов И., Ғуломов П.Н., Қаюмов А. Ўзбекистон табиий географияси (2-қисм). Ўқув қўлланма.-Т.: Университет, 2010.
    
13. 
    Ермаков Ю.Г., Игнатьев Г.М. и др. Физическая география материков и океанов. -М.: Высшая школа, 1988.
    
14. 
    Физическая география мирового океанов. -М.: Изд-во МГУ, 1998.
    
15. 
    Власова Т.В. Физическая география материков и океанов. -М.: Просвещение, 1986.
    
16. 
    Калесник С.В. Общие географические закономерности Земли. -М.: Мысль, 1970.
    
17. 
    Леонтьев О.К. Физическая география мирового океана. -М.: 1982.
    
18. 
    Притула Т.Ю., Ерёмина В.А., Спрялин А.Н. Физическая география материков и океанов. –М.: ВЛАДОС, 2003, с. 685.
    
19. 
    Ломакин В.К. Мировая экономика: Учебник для вузов.-2-е изд., перераб. и доп. - М.: ЮНИТИ-ДАНА, 2002. - 735 с.
    
20. 
    Goudie A. Physische Geograhfie. –Munxen: «Westerman», 1997
    
21. 
    Gograpfieғ Physische Geograhfieғ. –Bonn: «Cornelsen», 1989.
    
22. 
    Kulke E. Wirtschafts - geograhfie. -Munxen – Zurich: «Ferdinand Schoningh», 2004.
    
23. 
    Hagget P. Geograhfie. –Bonn: «Cornelsen», 2001.
    
24. 
    Маматқулов М. Ўрта Осиё геоморфологияси. -Т.: Университет, 2008.
    
25. 
    Бабушкин Л.Н. Когай Н.А. Физическая география Средней Азии. Учебное пособие. –Т.: ТашГУ, 1978.
    
26. 
    Когай Н.А. Физическая география Средней Азии. Учебное пособие.
    –Т.: ТашГУ, 1979.
    
27. 
    Бабаев А. Г., Зонн И.С. и др. Пустыни. -М.: Мысль. 1986.
    
28. 
    Бабушкин Л.Н., Когай Н.А. Природные территориальные комплексы Юго-Запада Средней Азии. –Т.: Фан, 1975.
    
29. 
    Бабушкин Л.Н., Когай Н.А. Физико-географическое районирование Средней Азии.(Таджикистан).Научные труды ТашГУ.Вып.307.-Т., 1967.
    
30. 
    Баратов П. Ўзбекистон табиий географияси. –Т.: Ўқитувчи, 1996.
    
31. 
    Исаченко А.Г. и др. Ландшафты. -М.: Мысль, 1989.
    
32. 
    Коровин Е.П. Растительность Средней Азии и Южного Казахстана. Кн-1. 1961; Кн.2. 1962.
    
33. 
    Мавлонов Ғ.О., Маматқулов М.М. Ўрта Осиё тоғларининг қадимги музликлари “Фан”. Тошкент, 1972.
    
34. 
    Никитин А.М.Водохранилища Средней Азии.-Л.:Гидрометиздат, 1991.
    
35. 
    Никитин А.М. Озера Средней Азии. -Л.: Гидрометиздат, 1987.
    
36. 
    “Ўрта Осиё географияси” фани бўйича тайёрланган ўқув услубий мажмуа.
    
37. 
    Агеева Р.А. Страны и народы. -М., 2002.
    
38. 
    Копылов В.А. География промышленности России и стран СНГ. -М., 2001.
    
39. 
    Ломакин В.К. Мировая экономика. -М., 2003.
    
40. 
    Малый атлас мира. М., 2000.
    
41. 
    Умумтаълим 7,9-синф атласлари.
    
42. 
    Янчук С. Экономическая и социальная география стран Центральной Азии и СНГ. Текст лекций. – Т., 2000.
    

43. 
    www unep orq БMTнинг атроф-мухит бўйича дастури.
    
44. 
    www.undp.uz (БМТ Тараққиёт Дастури Веб-сайти).
    
45. 
    www.gwpcacena.org