O’ZBEKISTON RESPUBLIKASI OLIY VA O’RTA MAXSUS TA’LIM VAZIRLIGI
NAMANGAN DAVLAT UNIVERSITETI
KASB TA’LIMINI O’QITISH METODIKASI KAFEDRASI
|
“TASDIQLAYMAN”
O’quv ishlari bo’yicha prorektor v.b
______________ D.Dehqonov
“___”___________2019 yil
|
MEXANIZM VA MASHINALAR NAZARIYASI
FANINING ISHCHI O’QUV DASTURI
2019/2020 o’quv yili kunduzgi ta’lim shakli, 3-kurslari uchun
5 semestrda o’qitiladi
Bilim sohasi: 300000 – Ishlab chiqarish va tehnik sohasi
100000 – Gumanitar soha
Ta’lim sohasi: 110000 - Pedagogika
Ta’lim yo’nalishlari: 5111000-Kasb ta’limi (5310600 – Yerusti transport
tizimlari va ularning ekspluatatsiyasi
(avtomobil transporti)
NAMANGAN-2019 y
Fanning ishchi o’quv dasturi O’zbekiston Respublika Oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirining 201__ yil ___- avgustdagi___- sonly buyryg’i bilan tasdiqlangan namunaviy fan dasturi asosida tuzilgan.
Tuzuvchi: M.Ibrohimov – NamDU kasb ta’limini
o’qitish metodikasi kafedrasi stajyor-
o’qituvchisi
Taqrizchi: X.Akramov - NamDU kasb ta’limini
o’qitish metodikasi kafedrasi dotsenti p.f.n
Fanning ishchi o’quv dasturi “ Kasb ta’limini o’qitish metodikasi” kafedrasining 2019 yil avgustdagi 1-sonli yig’ilishida muhokamadan o’tgan va fakul’tet kengashida muhokama qilish uchun tavsiya etilgan.
Kafedra mudiri v.b A.Matkarimov
Fanning ishchi o`quv dasturi Kasbiy ta’limi fakul`tetining 2019 yil”__”avgustdagi 1-sonli kengashida ko’rib chiqilgan va foydalanishga tavsiya etilgan.
Fakul’tet dekani: X.Mavlyanov
Kelishildi:
O`quv uslubiy boshqarma boshligi v.v.b: Z.Muminov
O’quv fanining dolzarbligi va oily kasbiy ta’limdagi o’rni.
Iqtisodiyotning ildam odimlar bilan rivojlanishida avtomobil transportining o’rni beqiyosdir. O’zbekiston avtomobilsozligini barpo etilishi tufayli ekspluatatsiyada zamonaviy avtomobillar soni keskin ko’paymoqda. Avtomobillarni samarali ekspluatatsiya qilish yuqori malakali kadrlar tayyorlashga talabni oshiradi.
Ushbu dasturda “Mexanizm va mashinalar nazariyasi” fanining maqsad va vazifalari mazmuni va uslubiy ko’rsatmalar o’z aksini topgan.
Mazkur fan ishlab chiqarish bilan bevosita aloqada bo’lib, vatanimizning texnika soxalarida mexanizm va mashinalar nazariyalaridan unumli foydalanish va yanada rivojlantirish kabi masalalarni ishlab chiqarish bilan qo’shib olib borish yaxshi natijalarni beradi.
O’quv fanining maqsadi va vazifalari
Fanni o`qitishdan maqsad talabalarda transport vositalarining tasnifi, tuzilishi,ishlash jarayoni hamda muayyan ekspluatatsion sharoitda effektiv darajada ishlash imkoniyatini aniqlash va uning konstruktsiyasini berilgan sharoitga qay darajada moslashganligini baholash usullari bo`yicha yo`nalish profiliga mos bilim, ko`nikma va malaka shakllantirishdir.
Fanning asosiy vazifalari quydagilardan iborat:
-avtomobil va ixtisoslatirilgan tranport vositalarining taraqqiyot va istiqbollari, tranport va ixtisoslashtirilgan transport vositalarining taraqqiyot va istiqbollari , transport va ixtisoslashtirilgan vosit alarini turlari, qismlari, uzellari, mexanizmlari, tizimlarning o`zaro joylashuvini bilish;
-mexanizm agregatlarining vazifasi, tuzilishi va ishlashini bilish;
-avtomobil va ITVning texnik tavsif va o`lchamlari hamda tashqi sharoitning ekspluatatsion xususiyatlariga ta`sirini bilish;
Ushbu fan ma`ruza, amaliy va laborotoriya mashgulotlari hamda kurs ishi kabi o`qitish turlaridan iborat.
Fanni o`qitish jarayonida zamonaviy yangi pedagogik texnologiyalar, zamonaviy o`zbek avtomobillarining konstruktsiyalari va chet el avtomobillari. EHM, virtul laboratoriyalar, animatsiyali darslik va o`quv qo`llanmalardan foydalanish ko`zda tutilgan.
Fan bo’yicha bilim, malaka va ko`nikmaga qo’yiladigan talablar
Mexanizmlar va mashinalar nazariyasi va uning asosiy bo’limlari. Mexanizm va mashinalar nazariyasi fanining rivojlanish tarixi. Mexanizm va mashinalar nazariyasi fanini texnikaviy va maxsus fanlar bilan bog’liqligi.
Asosiy tushunchalar. Kinematik juftlar va kinematik zanjirlar. Mexanizm kinematik zanjirni xususiy xoli. Mexanizmning tuzilish formulasi. Mexanizmlarning asosiy turlari to’g’risida ma’lumot.
Tekislikda harakatlanuvchi mexanizmlar klassifikatsiyasi. Mexanizmlarning ratsional klassifikatsiyasiga nisbatan qo’yilgan talablar. Tekis mexanizmlarning tuzilish klassifikatsiyasi.
Tekis mexanizmlar kiinematikasi Richagli mexanizmlarning kinematikasini tekshirish. Mexanizmlarning kinematik tekshirish masalalar va metodlari. Mexanizmlarning turli vaziyat planlari. Mexanizm bo’g’inlarining alohida nuqtalarini troektoriyasini qurish. Mexanizmlar kinematiksini grafik tekshirish. Kinematik diagrammalar metodi. Tekis mexanizmlarning tezlanishlarini tezlanishlar plani metodi yordamida aniqlash. Tekis mexanizmlarning kinematikasini analitik tekshirish.
Kulachokli mexanizmlar. Tekislikdagi va fazodagi kulachokli mexanizmlarning asosiy tiplari, qo’llaniladigan sohalari, afzalliklari va kamchiliklari. Kulachokli mexanizmni kinematikasini tekshirish. Qaytarma harakat metodi. Kulachokli mexanizmlarning sintezi. Kulachokni profillash tug’risida tushuncha. Berilgan shartlar bo’yicha kulachokli mexanizmlarni loyihalash. Kinematik loyihalash. Dinamik loyihalash. Harakatni uzatish burchagi xaqida tushuncha; kulachok profilining dinamik loyihasini tuzish.
Aylanma harakatni uzutish uchun qo’llaniladigan qattiq zvenoli mexanizmlar. SHestrnyali mexanizmlar va ularning turlari. Vazifasi va qo’llaniladigan sohalari. Evaliventa bo’yicha ilashish va uning xossalari. Ilashishning asosiy qonuni. SHestrnyali murakkab mexanizmlar. Qo’zg’aluvchi o’qli shestrnyali mexanizmlar. (Epitsiklik mexanizmlar). Planetar va differentsial mexanizmlar va ularning kinematikasi.
Mexanizmlar dinamikasi. Mexanizm va mashinalar dinamikasinng asosiy masalalari. Mashinalarga ta’sir qiluvchi kuchlar klassifikatsiyasi. Mashina harakatining asosiy tenglamasi va uni tahlili. Mashinaning mexanik foydali ish koeffitsienti. Mashina agregati tarkibiga kiruvchi mexanizmlarning ketma-ket, parallel va aralash biriktirilganda mexanik foydali ish koeffitsienti.
Mexanizmlarning kuch hisobi masalalari. Kinetostatika. Mexanizm zvenolaridagi inertsiya kuchlarini aniqlash. Kinematik zanjirning statik aniqlik shartlari. Tekislikdagi mexanizmning kuch hisobini olib borish tartibi. Muvozanatlovchi kuch va moment. Jukovskiy metodi.
Kinematik juft elementlaridagi ishqalanish kuchlari. Ishqalanish turlari, ishqalanish qonunlari. Ilgarilanma va aylanma kinematik juft elementlaridagi ishqalanish. Yumalab ishqalanish. Oliy kinematik juftlardagi ishqalanish.
Massalarni muvozanatlash Bo’g’inlarni muvozanatlovchi massalar. Aylanuvchi zvenolarning muvozanat bo’lmaslik sabablari. Aylanuvchi massalarni statik va dinamik muvozanatlash. Bir tekislikda va parallel tekisliklarda aylanuvchi massalarni muvozanatlash. Mexanizm harakati to’g’risidagi masalani uning yetakchi bo’g’inining harakati to’g’risidagi masalasiga keltirish, keltirilgan kuch va moment xaqida tushuncha. Keltirilgan massa va enertsiya momenti xaqida tushuncha.
Mashina harakatini bir me’yorda saqlash nazariyasiga oid asosiy tushunchalar. Mashinaning davriy va mavriymas xarakati. Mashina agregat bosh vali burchak tezligining davriy o’zgarishini moxavik yordamida sozlash. Mashina bosh vali burchak tezligining davriymas o’zgarishini tezlik regulyatorlari yordamida sozlash nazariyalari xaqida asosiy ma’lumotlar.
Manipulyatorlar. Manipulyatorlarning turlari, manipulyatorni boshqarish tizimlari, manipulyatorni tuzilishi va sintezi (loyixalash), sanoat robotlari.
Umumiy va o’quv ishlari turlari bo’yicha hajmi
Fanga umumiy 126 soat ajratilgan bo’lib, shundan auditoriya mashg’ulotlari 72 soat bo’lib semester davomida o’tiladi.
Mexanizm va mashinalar nazariyasi fanidan mashg’ulotlarning mavzular soatlar bo’yicha taqsimlanishi:
Semestr
|
Fan tarkibi
|
nazorat
turi
|
Ja’mi
o’quv soati
|
Ma’ruza
|
Amaliy mashg’ulot
|
Labora-toriya ishlari
|
Seminar mashg’ulot
|
Mustaqil ta’lim
|
Kurs ishi(loyihasi)
|
Kunduzgi bo’lim
|
V
|
36
|
18
|
18
|
-
|
54
|
-
|
yozma
|
126
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Ma’ruza mashg’ulotlari mazmuni va unga qo’yiladigan soatlar.
5-semestr
№
|
Mavzularning nomlari
|
Qisqacha mazmuni
|
soati
|
1
|
Mashina agregat bosh vali burchak tezligining davriy o’zgarishini moxavik yordamida sozlash. Mashina bosh vali burchak tezligining davriymas o’zgarishini tezlik regulyatorlari yordamida sozlash nazariyalari xaqida asosiy ma’lumotlar.
|
Mashina agregat bosh vali burchak tezligining davriy o’zgarishini moxavik yordamida sozlash. Mashina bosh vali burchak tezligining davriymas o’zgarishini tezlik regulyatorlari yordamida sozlash nazariyalari xaqida asosiy ma’lumotlar.
|
4
|
2
|
Asosiy tushunchalar. Kinematik juftlar va kinematik zanjirlar. Mexanizm kinematik zanjirni xususiy xoli. Mexanizmning tuzilish formulasi. Mexanizmlarning asosiy turlari to’g’risida ma’lumot.
|
Asosiy tushunchalar. Kinematik juftlar va kinematik zanjirlar. Mexanizm kinematik zanjirni xususiy xoli. Mexanizmning tuzilish formulasi. Mexanizmlarning asosiy turlari to’g’risida ma’lumot.
|
2
|
3
|
Tekislikda harakatlanuvchi mexanizmlar klassifikatsiyasi. Mexanizmlarning ratsional klassifikatsiyasiga nisbatan qo’yilgan talablar. Tekis mexanizmlarning tuzilish klassifikatsiyasi.
|
Tekislikda harakatlanuvchi mexanizmlar klassifikatsiyasi. Mexanizmlarning ratsional klassifikatsiyasiga nisbatan qo’yilgan talablar. Tekis mexanizmlarning tuzilish klassifikatsiyasi.
|
4
|
4
|
Tekis mexanizmlar kiinematikasi Richagli mexanizmlarning kinematikasini tekshirish. Mexanizmlarning turli vaziyat planlari. Mexanizm bo’g’inlarining alohida nuqtalarini troektoriyasini qurish.
|
Tekis mexanizmlar kiinematikasi Richagli mexanizmlarning kinematikasini tekshirish. Mexanizmlarning turli vaziyat planlari. Mexanizm bo’g’inlarining alohida nuqtalarini troektoriyasini qurish..
|
2
|
5
|
Mexanizmlar kinematiksini grafik tekshirish. Kinematik diagrammalar metodi. Tekis mexanizmlarning tezlanishlarini tezlanishlar plani metodi yordamida aniqlash. Tekis mexanizmlarning kinematikasini analitik tekshirish.
|
Mexanizmlar kinematiksini grafik tekshirish. Kinematik diagrammalar metodi. Tekis mexanizmlarning tezlanishlarini tezlanishlar plani metodi yordamida aniqlash. Tekis mexanizmlarning kinematikasini analitik tekshirish.
|
2
|
6
|
Kulachokli mexanizmlar. Tekislikdagi va fazodagi kulachokli mexanizmlarning asosiy tiplari, qo’llaniladigan sohalari, afzalliklari va kamchiliklari. Kulachokni profillash tug’risida tushuncha.
|
Kulachokli mexanizmlar. Tekislikdagi va fazodagi kulachokli mexanizmlarning asosiy tiplari, qo’llaniladigan sohalari, afzalliklari va kamchiliklari. Kulachokni profillash tug’risida tushuncha.
|
2
|
8
|
Aylanma harakatni uzutish uchun qo’llaniladigan qattiq zvenoli mexanizmlar. SHestrnyali mexanizmlar va ularning turlari. Vazifasi va qo’llaniladigan sohalari
|
Aylanma harakatni uzutish uchun qo’llaniladigan qattiq zvenoli mexanizmlar. SHestrnyali mexanizmlar va ularning turlari. Vazifasi va qo’llaniladigan sohalari
|
4
|
10
|
Qo’zg’aluvchi o’qli shestrnyali mexanizmlar. (Epitsiklik mexanizmlar). Planetar va differentsial mexanizmlar va ularning kinematikasi.
|
Qo’zg’aluvchi o’qli shestrnyali mexanizmlar. (Epitsiklik mexanizmlar). Planetar va differentsial mexanizmlar va ularning kinematikasi.
|
2
|
11
|
Mexanizmlar dinamikasi. Mexanizm va mashinalar dinamikasinng asosiy masalalari. Mashinalarga ta’sir qiluvchi kuchlar klassifikatsiyasi.
|
Mexanizmlar dinamikasi. Mexanizm va mashinalar dinamikasinng asosiy masalalari. Mashinalarga ta’sir qiluvchi kuchlar klassifikatsiyasi.
|
4
|
13
|
Kinematik zanjirning statik aniqlik shartlari. Tekislikdagi mexanizmning kuch hisobini olib borish tartibi. Muvozanatlovchi kuch va moment. Jukovskiy metodi.
|
Kinematik zanjirning statik aniqlik shartlari. Tekislikdagi mexanizmning kuch hisobini olib borish tartibi. Muvozanatlovchi kuch va moment. Jukovskiy metodi.
|
4
|
14
|
Mashina harakatini bir me’yorda saqlash nazariyasiga oid asosiy tushunchalar. Mashinaning davriy va mavriymas xarakati.
|
Mashina harakatini bir me’yorda saqlash nazariyasiga oid asosiy tushunchalar. Mashinaning davriy va mavriymas xarakati.
|
2
|
15
|
Mashina agregat bosh vali burchak tezligining davriy o’zgarishini moxavik yordamida sozlash. Mashina bosh vali burchak tezligining davriymas o’zgarishini tezlik regulyatorlari yordamida sozlash nazariyalari xaqida asosiy ma’lumotlar.
|
Mashina agregat bosh vali burchak tezligining davriy o’zgarishini moxavik yordamida sozlash. Mashina bosh vali burchak tezligining davriymas o’zgarishini tezlik regulyatorlari yordamida sozlash nazariyalari xaqida asosiy ma’lumotlar.
|
2
|
16
|
Mashina agregat bosh vali burchak tezligining davriy o’zgarishini moxavik yordamida sozlash. Mashina bosh vali burchak tezligining davriymas o’zgarishini tezlik regulyatorlari yordamida sozlash nazariyalari xaqida asosiy ma’lumotlar.
|
Mashina agregat bosh vali burchak tezligining davriy o’zgarishini moxavik yordamida sozlash. Mashina bosh vali burchak tezligining davriymas o’zgarishini tezlik regulyatorlari yordamida sozlash nazariyalari xaqida asosiy ma’lumotlar.
|
2
|
|
Jami:
|
36
|
Labaratoriya mashg’ulotlar taqsimoti
№
|
Mavzular
|
Qisqacha mazmuni
|
soati
|
1
|
Mexanizmlarning kinematik sxemalarini tuzish va tuzilishining tahlili
|
Mexanizmlarning kinematik sxemalarini tuzish va tuzilishining tahlili
|
2
|
2
|
Tekis mexanizmlarni kinematikasini grafik metodda tekshirish
|
Tekis mexanizmlarni kinematikasini grafik metodda tekshirish.
|
4
|
3
|
Tekis mexanizmlarni kinematikasini grafo-analitik metodda tekshirish metodda tekshirish
|
Tekis mexanizmlarni kinematikasini grafo-analitik metodda tekshirish metodda tekshirish
|
4
|
4
|
Tekis mexanizmlarni sintezi. (kulachokli mexanizmlar).
|
Tekis mexanizmlarni sintezi. (kulachokli mexanizmlar).
|
4
|
5
|
Tekis maxanizmlarning kinetostatik taxlili.
|
Tekis maxanizmlarning kinetostatik taxlili.
|
4
|
|
Jami:
|
18
|
Amaliy mashg’ulotni tashkiletish bo’yicha ko’rsatmalar.
Amaliy mashg’ulotlarda talabalar avtomobilning ekspluatatsion xususiyatlariga bog’liq bo’lgan parametrlarni xissoblash asoslarini o’rganadilar.
Amaliy mashg’ulotlarni tashkil etish bo’yicha ko’rsatma va tavsiyalar ishlab chiqiladi. Unda talabalar asosiy ma’ruza mavzulari bo’yicha olgan bilim va ko’nikmalarini amaliy masalalar yechish orqali yanada boyitadilar. SHuningdek darslik va o’quv qo’llanmalar asosida talabalar bilimlarini mustaxkamlashga erishish, tarqatma materiallardan foydalanish, ilmiy maqolalar va tezislar chop etish orqali talabalar bilimini oshirish, masalalar yechish, mavzular bo’yicha ko’rgazmali qurollar tayyorlash va boshqalar tavsiya etiladi.
Amaliy mashg’ulotni tashkiletish bo’yicha ko’rsatmalar. V-semestr uchun
№
|
Mavzular
|
Qisqacha mazmuni
|
soati
|
1
|
Mexanizmlarning qo’zg’aluvchanlik darajasini va klassini aniqlash.
|
Mexanizmlarning qo’zg’aluvchanlik darajasini va klassini aniqlash.
|
4
|
2
|
Mexanizmlarni kinematik tekshirish metodlari.
|
Mexanizmlarni kinematik tekshirish metodlari.
|
4
|
3
|
Tekis mexanizmlarni sintezi. (richagli va kulachokli mexanizmlar).
|
Tekis mexanizmlarni sintezi. (richagli va kulachokli mexanizmlar).
|
4
|
4
|
Aylanma harakatni uzatish mexanizmlarining kinematikasini tekshirish.
|
Aylanma harakatni uzatish mexanizmlarining kinematikasini tekshirish.
|
4
|
5
|
Tekis maxanizmlarning kinetostatik hisobi.
|
Tekis maxanizmlarning kinetostatik hisobi.
|
2
|
|
jami
|
18
|
Mustaqil ta’lim tashkil etishning shakli va mazmuni
Mustaqil ta’lim quyidagi shakllarda tashkil etiladi:
fan va texnikani eng so’ngi yutuqlarini internet tizimi va davriy nashrlardan aniqlab, o’rganib referat shaklida rasmiylashtirish va bu xaqida kafedrada yoki seminarlarda axborot berish:
ma’ruza darslarida muayyan mavzu bo’yicha tinglangan ma’lumotlarni tarqatma materiallardan foydalanib, qo’shimcha materiallarni o’zlashtirib mustaqil qayta ishlash:
o’rganilayotgan mavzu bo’yicha o’quv labaratoriyasida mavjud agregat va uzellarni konstruktsiyasini amaliy o’zlashtirish.
Talabalar Mustaqil ta’limining mazmuni va hajmi
№
|
Mustaqil ta’lim mavzulari
|
Qisqacha mazmuni
|
soati
|
1
|
Mexanizm va mashinalar nazariyasi fanining rivojlanish tarixi.
|
Mexanizm va mashinalar nazariyasi fanining rivojlanish tarixi.
|
4
|
2
|
Kinematik juftlar va kinematik zanjirlar.
|
Mexanizm kinematik zanjirni xususiy xoli. Mexanizmning tuzilish formulasi. Mexanizmlarning asosiy turlari to’g’risida ma’lumot.
|
4
|
3
|
Tekislikda harakatlanuvchi mexanizmlar klassifikatsiyasi. Tekis mexanizmlarning tuzilish klassifikatsiyasi. Tekis mexanizmlar kiinematikasi
|
Tekislikda harakatlanuvchi mexanizmlar klassifikatsiyasi. Tekis mexanizmlarning tuzilish klassifikatsiyasi. Tekis mexanizmlar kiinematikasi
|
4
|
4
|
Richagli mexanizmlarning kinematikasini tekshirish.
|
Mexanizmlarning kinematik tekshirish masalalar va metodlari. Mexanizmlarning turli vaziyat planlari.
|
4
|
5
|
Kinematik diagrammalar metodi. Tekis mexanizmlarning tezlanishlarini tezlanishlar plani metodi yordamida aniqlash. Tekis mexanizmlarning kinematikasini analitik tekshirish.
|
tezlanishlarini tezlanishlar plani metodi yordamida aniqlash. Tekis mexanizmlarning kinematikasini analitik tekshirish.
|
4
|
6
|
Kulachokli mexanizmlar.
|
Tekislikdagi va fazodagi kulachokli mexanizmlarning asosiy tiplari, qo’llaniladigan sohalari, afzalliklari va kamchiliklari.
|
4
|
7
|
Kinematik loyihalash. Dinamik loyihalash.
|
Harakatni uzatish burchagi xaqida tushuncha; kulachok profilining dinamik loyihasini tuzish.
|
4
|
8
|
Aylanma harakatni uzutish uchun qo’llaniladigan qattiq zvenoli mexanizmlar.
|
qattiq zvenoli mexanizmlar. SHestrnyali mexanizmlar va ularning turlari.
|
4
|
9
|
SHestrnyali murakkab mexanizmlar.
|
Qo’zg’aluvchi o’qli shestrnyali mexanizmlar. (Epitsiklik mexanizmlar). Planetar va differentsial mexanizmlar va ularning kinematikasi.
|
4
|
10
|
Mexanizmlar dinamikasi.
|
Mexanizm va mashinalar dinamikasinng asosiy masalalari.
|
4
|
11
|
Kinetostatika. Mexanizm zvenolaridagi inertsiya kuchlarini aniqlash. Muvozanatlovchi kuch va moment. Jukovskiy metodi.
|
Mexanizm zvenolaridagi inertsiya kuchlarini aniqlash. Muvozanatlovchi kuch va moment. Jukovskiy metodi.
|
4
|
12
|
Kinematik juft elementlaridagi ishqalanish kuchlari. Ishqalanish turlari, ishqalanish qonunlari.
|
Ishqalanish turlari, ishqalanish qonunlari.
|
4
|
13
|
Bir tekislikda va parallel tekisliklarda aylanuvchi massalarni muvozanatlash.
|
parallel tekisliklarda aylanuvchi massalarni muvozanatlash.
|
4
| |
14
|
Mashina harakatini bir me’yorda saqlash nazariyasiga oid asosiy tushunchalar. Mashinaning davriy va mavriymas xarakati. Sanoat robotlari.
|
Mashina agregat bosh vali burchak tezligining davriy o’zgarishini moxavik yordamida sozlash. Manipulyatorlar. Manipulyatorlarning turlari, boshqarish tizimlari, manipulyatorni tuzilishi va sintezi (loyixalash),
|
2
|
|
Jami:
|
|
54
|
Mexanizm va mashinalar nazariyasi fanidan oraliq va yakuniy baxolash savollari.
1
|
Kinеmatik zanjirlarning erkinlik darajasi qanday aniqlanadi.
|
2
|
Mеxanizmning holati qanday tuziladi.
|
3
|
Richagli mеxanizmlar qanday mеxanizmlar
|
4
|
Mеxanizmlar elеmеntlari, shartli bеlgilar
|
5
|
Richag mеxanizmlar
|
6
|
Mеxanizmlar kinеmatikasining asosiy masalalari va ularning tеkshiish mеtodlari
|
7
|
Tеkis harakat qiluvchi mеxanizmlarning tuzilish formulasi
|
8
|
Tеzlik va tеzlanish diogrammalarini qurish
|
9
|
To`rt zvеnoli sharnirli tеkis mеxanizmning tеzlik planini tuzish
|
10
|
Tеkislikda harakat qiluvchi mеxanizmlar
|
11
|
Tеzlik plani dеb nimaga aytiladi
|
12
|
Quyi kinеmatik juftli mеxanizmning foydaliish koeffitsiеnti
|
13
|
Friktsion va egiluvchan zvеnoli mеxanizmlar
|
14
|
M.M.N. fani va prеdmеti
|
15
|
II-klass 2-tartibli guruxning birinchi modеfikatsiyasi uchun tеzlik plani
|
16
|
M.M.N fani va prеdmеti
|
17
|
Tеkislikda harakat qiluvchi mеxanizmlarning tuzilish formulasi
|
18
|
Mеxanizmlarning tuzilish guruxlari, Assur gruppasi
|
19
|
Mеxanizm va mashinalar nazariyasi fani rivojlanishiga rus olimi xizmati
|
20
|
Mеxanizm kinеmatikasini asosiy masalalarini izohlab bеring
|
21
|
Tishli g`ildirak qanday qismlardan tuzilgan
|
22
|
Urunma mеtodi bilan difrеntsiallab bеring
|
23
|
Egiluvchan zvеnoli mеxinzmlar qanday mеxanizm
|
24
|
Mеxanizmlarning elеmеntlari
|
25
|
Gidravlik va pnеvmatik mеxanizmlar
|
26
|
Tеzliklar planini tuzish
|
27
|
Kinеmatik zanjir va ularning turlari
|
28
|
Vatar yordami bilan difrеntsiallash
|
29
|
Gidravlik va pnеvmatik mеxanizmlar mеxanizmlar qanday mеxanizmlar.
|
30
|
Tеzliklar planini tuzish
|
31
|
Kinеmatik zanjir va ularning turlari
|
32
|
Vatar yordami bilan difrеntsiallash
|
33
|
Gidravlik va pnеvmatik mеxanizmlar mеxanizmlar qanday mеxanizmlar.
|
34
|
Mеxanizm va mashinalar nazariyasi fani vazifalari
|
35
|
Mеxanizm qanday klasslarga bo`linadi.
|
36
|
Richagli mеxanizmlar qanday mеxanizmlar
|
37
|
Mеxanizm va mashinalar nazariyasi fani rivojlanishiga o`zbеk olimlarinig xissasi
|
38
|
Mеxanizm holati qanday tuziladi.
|
39
|
Vintli va ponali mеxanizmlar qanday mеxanizmlar.
|
40
|
Kinеmatik juftlar va ularning xossalari
|
41
|
Yo`l diagrammasi qanday qurilmaladi.
|
42
|
Friktsion mеxanizmlar qanday mеxanizmlar
|
43
|
Mеxanizmlarning elеmеntlari. Shartli bеlgilash.
|
44
|
Kulisali murakkab mеxanizm uchun tеzlik planini tuzish.
|
45
|
Mеxanizmni tuzuvchi guruxlar. Assur gruppasi.
|
46
|
Mеxanizmlarning elеmеntlari.
|
47
|
Quyi kinеmatik juftli III-klass 2-tartibli gruppaning klassifikatsiyalanishi
|
48
|
Mеxanizm zvеnolaridagi inеrtsiya kuchi.
|
49
|
Mеxanizmlar qanday klasslarga bo`linadi.
|
50
|
II-klass 1-tur guruxlari uchun tеzlik planini qurish.
|
51
|
Kinеmatik juftlardagi ishqalanish kuchiga ta'rif bеring.
|
52
|
Richagli mеxanizm
|
53
|
Tеzliklar planini tuzish
|
54
|
Richagli mеxanizmlar turlari.
|
55
|
Mеxanizm zvеnolaridagi inеrtsiya kuchi.
|
56
|
Mеxanizmlar qanday klasslarga bo`linadi.
|
57
|
II-klass 1-tur guruxlari uchun tеzlik planini qurish.
|
58
|
Kinеmatik juftlardagi ishqalanish kuchiga ta'rif bеring.
|
59
|
Richagli mеxanizm
|
60
|
Tеzliklar planini tuzish
|
61
|
Richagli mеxanizmlar turlari.
|
62
|
Mеxanizm holati qanday tuziladi.
|
63
|
Vintli va ponali mеxanizmlar qanday mеxanizmlar.
|
64
|
Kinеmatik juftlar va ularning xossalari
|
65
|
Yo`l diagrammasi qanday qurilmaladi.
|
66
|
Friktsion mеxanizmlar qanday mеxanizmlar
|
67
|
Mеxanizmlarning elеmеntlari. Shartli bеlgilash.
|
68
|
Kulisali murakkab mеxanizm uchun tеzlik planini tuzish.
|
69
|
Mеxanizmni tuzuvchi guruxlar. Assur gruppasi.
|
70
|
Mеxanizmlarning elеmеntlari.
|
71
|
Quyi kinеmatik juftli III-klass 2-tartibli gruppaning klassifikatsiyalanishi
|
72
|
Friktsion va egiluvchan zvеnoli mеxanizmlar
|
Tavsiya etilgan adabiyotlar ro’yxati
Asosiy adabiyotlar
1 A.Jo’raev, M.R.Mavlyaviev, T.Abdukarimov, D.Miraxmedov. “Mexanizm va mashinalar nazariyasi”. // T. “O’qituvchi” 2004.
2. A.V.Pyataev, B.K.Muxamedjanov, N.A.Muslimov “Mexanizm va mashinalar nazariyasi” fanidan elektron darslik. // TDPU 2005.
3. N.S.Asomutdinov, R.Daminova “Mexanizm va mashinalar nazariyasi” o’quv qo’llanma // TDPU 2005.
4. G’.SH.Zokirov. “Mashina va mexanizmlar nazariyasi.” // T. “O’zbekiston” 2002.
5. S.A.Yo’ldoshbekov “Mexanizm va mashinalar nazariyasi” // T. “O’qituvchi” 1988.
6. S.A.Yuldoshbekov, N.S.Asomutdinov, R.Daminova “Mexanizm va mashinalar nazariyasi”. Uslubiy qo’llanma // TDPU 2003.
7. S.A.Yo’ldoshbekov, B.K.Muxamedjanov “Mexanizm va mashinalar nazariyasi” Darslik //T.: Voris. 2007.
Qo’shimcha adabiyotlar
8.www.ziyoinet.uz
9.www.mvd.uz
10. www. tdpu. uz
11. www. pedagog. uz
12. www. Ziyonet. uz
13. www. edu. uz
14. tdpu-INTRANET. Ped
15. www.legprominfo.ru
16. www.textileclub.ru
BAHOLASH MEZONLARI
Reyting ishlanmasi
Reyting tizimi asosida baholash mezoni
Talabalarning bilimini nazorat qilish va baholash reyting jadvallari, nazorat turi, shakli, soni hamda har bir nazoratga ajratilgan maksimal ball, shuningdek joriy va oraliq nazoratlarining saralash ballari haqidagi ma’lumotlar fan bo’yicha birinchi mashg’ulotda talabalarga e’lon qilinadi.
Talabaning fan bo`yicha o`zlashtirishini baholash muntazam ravishda olib boriladi va quyidagi turlar orqali amalga oshiriladi:
- Joriy nazorat (JN);
- Oraliq nazorat (ON);
- Yakuniy nazorat (YaN);
Joriy nazorat (JN) – talabaning fan mavzulari bo’yicha bilim va amaliy ko’nikma darajasini aniqlash va baholash usuli. Joriy nazorat fanning xususiyatidan kelib chiqqan holda amaliy mashg’ulotlarda og’zaki so’rov, test o’tkazish, suhbat, nazorat ishi, kollekvium, uy vazifalarini tekshirish va shu kabi boshqa shakllarda o’tkazilishi mumkin.
Oraliq nazorat (ON) – semestr davomida o’quv dasturining tegishli (fanlarning bir necha mavzularini o’z ichiga olgan) bo’limi tugallangandan keyin talabaning nazariy bilim va amaliy ko’nikma darajasini aniqlash va baholash usuli.
“Ta’lim texnologiyalari” fanidan oraliq nazorat ishi semestrda ikki marta, 1-9 mavzular yakunlangandan keyin 1ON ni hamda 2 ON ni 10-18 mavzular yakunlangandan keyin test shaklida o’tkaziladi. Oraliq nazorat ishi o’tkazilish muddati fakul’tetlar dekanati tomonidan belgilanadi.
Oraliq nazoratni o`tkazish jarayoni kafedra mudiri tomonidan tuzilgan komissiya ishtirokida davriy ravishda o`rganib boriladi va uni o`tkazish tartiblari buzilgan hollarda, oraliq nazorat natijalari bekor qilinishi mumkin. Bunday hollarda oraliq nazorat qayta o`tkaziladi.
Yakuniy nazorat (YaN) – semestr yakunida muayyan fan bo’yicha nazariy bilim va amaliy ko’nikmalarni talabalar tomonidan o’zlashtirish darajasini baholash usuli. Yakuniy nazorat asosan tayanch tushuncha va iboralarga asoslangan “Yozma ish” shaklida o’tkaziladi.
Oliy ta’lim muassasasi rahbarining buyrug’i bilan ichki nazorat va monitoring bo’limi rahbarligida tuzilgan komissiya ishtirokida YaN ni o’tkazish jarayoni muntazam ravishda o’rganib boriladi va uni o’tkazish tartiblari buzilgan hollarda, YaN natijalari bekor qilinishi mumkin. Bunday hollarda YaN qayta o’tkaziladi.
Talabaning bilim saviyasi, ko’nikma va malakalarini nazorat qilishning reyting tizimi asosida talabaning fan bo’yicha o’zlashtirish darajasi ballar orqali ifodalanadi.
Fan bo`yicha talabalarning o`zlashtirish ko`rsatkichi 100 ballik tizimda butun sonlar bilan baholanadi.
Ushbu 100 ball nazorat turlari bo`yicha quyidagicha taqsimlanadi:
Joriy nazorat uchun – 40 ball.
Oraliq nazorat uchun – 30 ball.
Yakuniy nazorat uchun – 30 ball.
Talabalar bilimini baholash quyidagi na`munaviy mezonlar asosida amalga oshiriladi.
Ball
|
Baho
|
Talabaning bilim darajasi
|
86-100
|
A`lo
|
Xulosa va qaror qabul qilish. Ijodiy fikrlay olish. Mustaqil mushohada yurita olish. Olgan bilimlarini amalda qo`llay olish. Mohiyatini tushunish. Bilish, aytib berish. Tasavvurga ega bo`lish.
|
71-85
|
Yaxshi
|
Mustaqil mushohada yurita olish. Olgan bilimlarini amalda qo`llay olish. Mohiyatini tushunish. Bilish, aytib berish. Tasavvurga ega bo`lish.
|
55-70
|
Qoniqarli
|
Mohiyatini tushunish. Bilish, aytib berish. Tasavvurga ega bo`lish.
|
0-54
|
Qoniqarsiz
|
Aniq tasavvurga ega emaslik. Bilmaslik.
|
-Fan bo’yicha saralash bali 55 ballni tashkil etadi. Talabaning saralash balidan past bo’lgan o’zlashtirishi reyting daftarchasida qayd etilmaydi.
-Talabalarning o’quv fani bo’yicha mustaqil ishi joriy, oraliq va yakuniy nazoratlar jarayonida tegishli topshiriqlarni bajarishi va unga ajratilgan ballardan kelib chiqqan holda baholanadi.
-Talabaning fan bo’yicha reytingi quyidagicha aniqlanadi:
bu yerda: V-semestrda fanga ajratilgan umumiy o’quv yuklamasi (soatlarda); O`-fan bo’yicha o’zlashtirish darajasi (ballarda).
-Fan bo’yicha joriy va oraliq nazoratlarga ajratilgan umumiy ballning 55 foizi saralash ball hisoblanib, ushbu foizdan kam ball to’plagan talaba yakuniy nazoratga kiritilmaydi.
-Joriy JN va oraliq ON turlari bo’yicha 55 bal va undan yuqori balni to’plagan talaba fanni o’zlashtirgan deb hisoblanadi va ushbu fan bo’yicha yakuniy nazoratga kirmasligiga yo’l qo’yiladi.
-Talabaning semestr davomida fan bo’yicha to’plagan umumiy bali har bir nazorat turidan belgilangan qoidalarga muvofiq to’plagan ballari yig’indisiga teng.
-ON va YaN turlari kalendar tematik rejaga muvofiq dekanat tomonidan tuzilgan reyting nazorat jadvallari asosida o’tkaziladi. YaN semestrning oxirgi 2 haftasi mobaynida o’tkaziladi.
-JN va ON nazoratlarda saralash balidan kam ball to’plagan va uzrli sabablarga ko’ra nazoratlarda qatnasha olmagan talabaga qayta topshirish uchun, navbatdagi shu nazorat turigacha, so’nggi joriy va oraliq nazoratlar uchun esa yakuniy nazoratgacha bo’lgan muddat beriladi.
-Talabaning semestrda JN va ON turlari bo’yicha to’plagan ballari ushbu nazorat turlari umumiy balining 55 foizidan kam bo’lsa yoki semestr yakuniy joriy, oraliq va yakuniy nazorat turlari bo’yicha to’plagan ballari yig’indisi 55 baldan kam bo’lsa, u akademik qarzdor deb hisoblanadi.
-Talaba nazorat natijalaridan norozi bo’lsa, fan bo’yicha nazorat turi natijalari e’lon qilingan vaqtdan boshlab bir kun mobaynida fakul’tet dekaniga ariza bilan murojaat etishi mumkin. Bunday holda fakul’tet dekanining taqdimnomasiga ko’ra rektor buyrug’i bilan 3 (uch) a’zodan kam bo’lmagan tarkibda apellyatsiya komissiyasi tashkil etiladi.
-Apellyatsiya komissiyasi talabalarning arizalarini ko’rib chiqib, shu kunning o’zida xulosasini bildiradi.
-Baholashning o’rnatilgan talablar asosida belgilangan muddatlarda o’tkazilishi hamda rasmiylashtirilishi fakul’tet dekani, kafedra muduri, o’quv-uslubiy boshqarma hamda ichki nazorat va monitoring bo’limi tomonidan nazorat qilinadi.
T\r
|
Nazorat turlari
|
Soni
|
Ball
|
Jami
ball
|
1
|
Joriy nazorat
|
1.1 1-5-Amaliy mashg’ulot ishlarini topshirish
|
5
|
4
|
20
|
1.2 1-5-laboratoriya mashg’ulot ishlarini bajarish
|
5
|
4
|
20
|
|
|
|
|
40
|
2
|
Oraliq nazorat
|
2.1.Yozma nazorati (Maruza mavzulari bo`yicha 3 ta savol) 1-oraliq nazorat
|
1
|
10
|
30
|
|
|
|
|
|
|
|
|
30
|
3
|
Yakuniy nazorat
|
3.1.Yozma ish(tayanch tushuncha va iboralarga asoslangan 3 ta savol)
|
1
|
30
|
30
|
Fandan talabalar bilimini baholash mezonlari.
Joriy nazorat Amaliy mashgulotlarida og`zaki so`rov usulida o`tkaziladi. Amaliy ishi topshiriqlarini to`la mustaqil (amaliy ishlari bo`yicha mashg`ulotlarga mustaqil tayyorgarlik ko`rib kelib ishlarni bajarish) bajargan va amalda qo`llay oladigan talabaga 2.1-2.5 ball, to`la mustaqil bajargan va amalda qo`llash bo`yicha yetarli tushunchaga ega bo`lmagan talabaga 1.7-2.1 ball, to`la bajarmagan talabaga bajarilgan ish hajmiga va sifatiga qarab 1.3-1.7 ballgacha beriladi.
Laboratoriya mashg’ulotlarida tajriba ishlarini bajargan va amalda qo`llay oladigan talabaga 1.4-1.7 ball, to`la mustaqil bajargan va amalda qo`llash bo`yicha yetarli tushunchaga ega bo`lmagan talabaga 1.2-1.4 ball, to`la bajarmagan talabaga bajarilgan ish hajmiga va sifatiga qarab 0.9-1.2 ballgacha beriladi.
2.1.Birinchi oraliq nazorat. Oraliq nazorat 3 savoliga javob berish usulida o`tkaziladi. Savolga to`g`ri va tuliq javoblarni hajmi va manosiga qarab har biri savolga 5 ballik shaklida baholanadi.
2.2.Ikkinchi oraliq nazorat. Oraliq nazorat 3 savoliga javob berish usulida o`tkaziladi. Savolga to`g`ri va tuliq javoblarni hajmi va manosiga qarab har biri savolga 5 ballik shaklida baholanadi.
3. Yakuniy nazorat usulida o`tkaziladi.Yakuniy nazorat talaba 3 ta yozma javob berishi lozim.
-har bir yozma javobga 10 ball ajratiladi
-agar savol (masala) mohiyati to`la ochilgan bo`lib, mavzu bo`yicha talabaning tanqidiy nuqtai nazari bayon qilingan bo`lsa – 9-10 ball
-savolning (masala) mohiyati to`la ochilgan, asosiy faktlar to`g`ri bayon qilingan bo`lsa – 7-8 ball
-savolga (masala) to`g`ri javob berilgan, lekin ayrim kamchiliklari bor bo`lsa -5-6 ball
-berilgan savolga(masala) javoblar umumiy tarzda va kamchiliklari bo`lsa – 3- 4 ball beriladi.
| 