|
Namangan muhandislik-qurilish instituti rizaev bahodir shamsiddinovich, qosimov ilhom maBog'liq Namangan muhandislik-qurilish instituti rizaev bahodir shamsiddi
Gipotsentr -
yer ostida yig‘ilgan energiyaning sarf bo‘lish markazi,
ya’ni yorilish hodisasi yuz bergan joy tushiniladi.
Epitsentr -
yer ostida yig‘ilgan energiyaning vertikal chiziq bo‘ylab
yer yuzasidagi proyeksiyasi tushiniladi.
Magnituda
- inglizcha so‘z bo‘lib, kattalik ma’nosini anglatadi. U
1940-yillarining boshlarida amerika tadqiqotchilari Ch. Rixter va B.
Gugenberlar tomonidan zilzila quvvatining o‘lchami sifatida fanga
kiritilgan bo‘lib, nazariy jihatdan zilzilaning magnitudasi 9 dan oshmaydi.
Umumiy seysmik rayonlashtirish xaritasi
- butun respublika
hududi
uchun yaxlit bitta xarita holatida mayda: 1:5 000 000, 1:1 000 000
masshtablarda tuzilib, unda mamlakatimiz hududining qayerida, qanday
kuch bilan yer qimirlash hodisasi yuz berishi mumkinligi ko‘rsatiladi.
Mukammal seysmik rayonlashtirish xaritasi
- umumiy seysmik
rayonlashtirish xaritasiga nisbatan yirikroq,o‘rta 1:500 000; 1:200 000;
1:1 00 000 masshtablarda respublikaning ayrim regionlari, ma’muriy
viloyatlari hududlari uchun tuziladi. Bu xaritani tuzishda qo‘llaniladigan
ma’lumotlar ham miqdoriy, ham sifat jihatidan mukammal bo‘ladi.
Qulash hodisasi
- surilish hodisasi singari daryo suvlarining tog‘
yon bag‘irlarini yuvib, o‘yib kirib borishi, tektonik harakatlar natijasida,
nurash jarayonida hosil bo‘lgan yoriqlarning asta-sekin kengayib borishi
va bora-bora tog‘ jinslarini o‘z joyida ushlab turuvchi kuchga qaraganda
harakatga keltiruvchi kuchning ortib ketishi natijasida sodir bo‘ladi.
Qulash hodisasini o‘rganish
- qulash hodisasi sodir bo‘lishi
kutilgan hududda injener-geologik tekshiruv ishlarini olib boorish,eng
avvalo,shu rayonning geologik tarixi hamda tuzilishiga, hozirgi zamon
tektonik harakatlarining tezligiga, seysmik holatiga, tog‘ jinslaridagi yoriq
va darzlarning tarqalishiga, yillik, sutkalik haroratning o‘zgarish
xarakteriga ahamiyat berishdir.
|
| |
