Narxlar darajasi va dinamikasiga ta'sir qiluvchi omillar

Narxlar darajasi va dinamikasiga ta'sir qiluvchi omillar

716-20 MNT

Jahongir Mirzo Sharipov

Bozorni kompleks o‘rganish tovarlarga bozor narxlarini tadqiq qilishni nazarda tutadi. Tovar bozori konyunkturasi holatini ta’riflovchi ko‘rsatkichlar to‘plami ichida baho katta ahamiyatga ega bo‘lgan jamlanma ko‘rsatkich hisoblanadi. Baholar harakati ortida ishlab chiqarish hajmining o‘zgarishi va tovarning bozorga taklif qilinishi, unga bo‘lgan taklif va iste’mol darajasi, tovar zaxiralarning o‘zgarishi yotadi. Barcha ko‘rsatkichlarning tahlili va prognozi asosan ma’lum tovar uchun tahlil va prognozni to‘g‘ri amalga oshirish uchun bajariladi, chunki baho ham ichki, ham tashqi savdoning sifat ko‘rsatkichi, uning samaradorligi ko‘rsakichidir.

Bozorni kompleks o‘rganish tovarlarga bozor narxlarini tadqiq qilishni nazarda tutadi. Tovar bozori konyunkturasi holatini ta’riflovchi ko‘rsatkichlar to‘plami ichida baho katta ahamiyatga ega bo‘lgan jamlanma ko‘rsatkich hisoblanadi. Baholar harakati ortida ishlab chiqarish hajmining o‘zgarishi va tovarning bozorga taklif qilinishi, unga bo‘lgan taklif va iste’mol darajasi, tovar zaxiralarning o‘zgarishi yotadi. Barcha ko‘rsatkichlarning tahlili va prognozi asosan ma’lum tovar uchun tahlil va prognozni to‘g‘ri amalga oshirish uchun bajariladi, chunki baho ham ichki, ham tashqi savdoning sifat ko‘rsatkichi, uning samaradorligi ko‘rsakichidir.

Bozor mexanizmining unsuri sifatida baho iqtisodiy kon’yukturaning shakllanishiga ta’sir o‘tkazadi. Shu sababli bir vaqtning o‘zida bahoga iqtisodiy konyunktura ta’sir qiladi va uning rivojlanishi natijasi hisoblanadi.Bozor bahosi tovarning tovar konyunkturasi konsentratsiyalashgan ifodasi sifatida ma’lum bozor holatini aniqlab beruvchi ko‘pgina omillar ta’sirida shakllanadi. Turli narx shakllanishi obyektlari tovar narxlarining shakllanishi jarayoniga bir xilda ta’sir o‘tkazmaydi. Narx shakllanishi obyektlari majmuyini tizimli tahlil qilish ulardan bozor narxlariga bevosita ta’sir qiluvchi va shu sababli hal qiluvchi xarakterga ega bo‘lganlarini ajratib olish imkonini beradi. Bozor tovar munosabatlariga nisbatan qo‘llanganda baholar darajasi va ularning harakatiga (birinchi darajali omillarga) to‘g‘ridan-to‘g‘ri ta’sir qiluvchi birinchi guruh omillariga ishlab chiqarish bahosi, talab va taklif nisbati, pul sohasi holati, narxlarni ma’muriy (to‘g‘ridan-to‘g‘ri) boshqarish kiradi.