|
Navoiy kon-metallurgiya kombinati davlat korxonasi navoiy davlat konchilik instituti
|
| bet | 225/277 | | Sana | 17.12.2023 | | Hajmi | 7,72 Mb. | | #121222 |
Bog'liq Navoiy kon-metallurgiya kombinati davlat korxonasi navoiy davlatO‘zgaruvchan xarajatlar deb, ishlab chiqarish xajmiga nisbatan to‘g‘ri proporsional bo‘lgan xarajatlarga aytiladi.
Maxsulotning (ishning, xizmatning) ishlab chiqarish tannarxiga uni bevosita ishlab chiqarish bilan bog‘liq xarajatlar kiritiladi. Ularga kuyidagilar tegishli:
- bevosita moddiy xarajatlar;
- bevosita mehnat xarajatlari;
- ishlab chiqarish xususiyatiga ega bilvosita ustama xarajatlar.
Maxsulot tannarxi bir turdagi maxsulotni bevosita va bilvosita ishlab chiqarish xarajatlarini shu maxsulot miqdoriga bo‘lish orqali topiladi:
MT = MX+IX+ST+A+BIX / M
Bu erda:
MT – maxsulot tannarxi, so‘m;
MX - ishlab chiqarishning moddiy xarajatlari, so‘m;
IX - ishlab chiqarish xususiyatidagi mehnatga xaq to‘lash xarajatlari, so‘m;
ST - ishlab chiqarishga tegishli bo‘lgan ijtimoiy sug‘urta to‘lovlari, so‘m;
A - asosiy vositalar amortizatsiyasi, so‘m;
BIX - boshqa ishlab chiqarish xarajatlari, so‘m;
M - maxsulot miqdori, sentner, dona, kg, tonna va xaqozo
Mehnat unumdorligini oshirish, xomashyo va material, yoqilg‘i va elektr energiya xarajatlarini kamaytirish, xizmat ko‘rsatish va boshqarish sarflarini qisqartirish, ishlab chiqarishdan tashkari xarajatlarni tejash maxsulot tannarxini pasaytirishning muhim manbalari xisoblanadi.
Tannarxda korxona ishlab chiqarish faoliyatining sifat ko‘rsatkichlari - ishlab chiqarish resurslaridan foydalanish samaradorligi, ishlab chiqarish texnologiyasi va mehnatni tashkil etish darajasi, korxonani tejamkorlik bilan va oqilona yuritish omillari, maxsulot ishlab chiqarishni yuksaltirish sharoitlari o‘z aksini topadi.
Kalkulyasiya bu pul bilan ifodalangan xarajatlarni umumlashtirish usuli mahsulot birligiga, aniq ish turiga, xizmat turiga shakl aytiladi.
Hisob-kitob xarajatlari buxgalteriya ma’lumotlariga asoslanadi va mahsulotning haqiqiy tannarxini ko‘rsatadi, bu esa mahsulot tannarxi bo‘yicha rejaning bajarilishini tekshirish va individual ishlab chiqarish maydonlarida rejadan chetga chiqishlarni aniqlash imkonini beradi.
Sex va zavod xarajatlarini qisqartirish zaxiralari, birinchi navbatda, boshqaruv apparatini soddalashtirish va arzonlashtirish, ma’muriy xarajatlarni tejashda. Sex va ishlab chiqarish xarajatlari tarkibiga ko‘p jihatdan yordamchi va yordamchi ishchilarning ish haqi ham kiradi. YOrdamchi va yordamchi ishlarni mexanizatsiyalash bo‘yicha chora-tadbirlarni amalga oshirish ushbu ishlarda band bo‘lgan ishchilar sonining qisqarishiga va natijada sex va zavod xarajatlarini tejashga olib keladi.
|
| |
