Nizomiy nomidagi toshkent davlat pedagogika universiteti informatika va uni o

Download 10,42 Mb. Pdf ko'rish
bet	72/252
Sana	27.11.2023
Hajmi	10,42 Mb.
	#106552

1 ... 68 69 70 71 72 73 74 75 ... 252

Bog'liq
УМК Ихтисос Даст Воситалар

Mathematica dasturi Amerika jamoatchiligi tomonidan shu yilda, ya’ni 1988 yilda
yaratilgan buyuk texnik va matematik kashfiyotlarning 10 tadan bittasi sifatida qayd etilgan.
Mathematicaning dastlabki varianti asosan Makintosh turidagi kompyuterlar uchun
mo’ljallangan bo’lsada oradan 6 oy o’tgandan so’ng MS-DOS operatsion sistemai muhitida
ishlaydigan Mathematica dasturining yangi versiyasi paydo bo’ldi. 1991 yilda dasturning 2
versiyasi, 1996 - yilda esa Mathematica 3.0 versiyasi taklif etildi. Shundan keyin bu dasturiy
sistema 20 dan ortiq operatsion sistemalar, ya’ni Microsoft Windows, Windows NT, OS/2,
Linux, Unix va boshqa operatsion sistemalar muhitida ishlash uchun moslashtirildi. Hozirgi
kunda Mathematica 4 (2000-yil), Mathematica 5 (2003-yil) va Mathematica 6 (2008-yil)
sistemalari keng ko’lamda foydalanilmoqda. Mathematica 4.0 - Mathematica 6.0sistemalari
o’zlarining qulay va tushunarli interfeysi turli-tuman tabiatidagi hisoblash jarayonlariga
qo’llanilish imkoniyatining mavjudligi bilan o’zlarining oldingi avlodlaridan keskin farq qiladi.
Shu kunlarda muhandislar, iqtisodchilar, aniq fanlar mutaxassislari o’zlarining ilmiy
tadqiqotlarida Mathematica dasturining imkoniyatlaridan unumli foydalanmoqdalar.
Jahonning etakchi universitetlari o’zlarining o’quv jarayonlariga bu sistemani keng ko’lamda
joriy qilganlar.
Shunday tabiiy savol tug’iladi: «Shuncha ilm ahlini, muhandislarni, qolaversa professor
-o’qituvchilarni, talabalarni o’zining imkoniyatlari bilan o’ziga rom qilgan bu sistemaning
imkoniyatlari qay darajada? U o’zining qaysi tomonlari bilan mavjud sistemalar va dasturlash
tillaridam farqqiladi?
Mathematica dasturiy sistemai, avvalo sonli va analitik(simvolli) hisoblashlarni yuqori
tezlikda va aniq bajarishga mo’ljallangan dasturiy sistemadir. Bu sistema yuqorida sanalgan
sistemalar kabi amaliy dasturlar ta’minoti (ADT) yaratuvchi mutaxassislar uchun quyidagi:
• matematik amallar: ifodalarni soddalashtirish, ular ustida algebraik shakl
almashtirishlar bajarish, turli tenglama va tengsizliklarni sonli va analitik echish,
differensiallash, integrallash, matritsalar ustida algebraik amallarni bajarish, optimallash
masalalarini hal qilish, turli ko’rinishdagi (oshkor, oshkormas, parametrik va h.k) funktsiyalarni
grafiklarini yasash masalalarni tez va aniq amalga oshirish;
• hujjatlar va dasturlarni yaratish hamda tanlash imkoniyatini beruvchi matn
muharrirlari;
• foydalanuvchilar uchun interfaol tartibda (bevosita muloqot asosida) ishlash
imkoniyatini beruvchi ko’p oynali interfeys;

88
• yuqori darajada tashkil etilgan ma’lumotnoma sistemasi;
• analitik va sonli ifodalar ustida amallar bajaruvchi protsessor;
• muloqot jarayonidagi noaniqliklarni ko’rsatuvchi, bashoratlovchisistemasi;
• sistemaning bevosita yadrosiga biriktirilgan tayyor dastur va funktsiyalar kutubxonasi
va vositalardan unumli foydalanish imkonini beradi.
Yuqorida sanalgan vositalar amaliy dasturiy ta’minot yaratish jarayonida o’rganiladigan
masalaning matematik modelini qurish, hisoblash usullarini tanlash,hisoblash eksperimentlarini
o’tkazish va olingan natijalarni tahlil qilish jarayonini to’liq avtomatlashtirish imkonini beradi.
Bu esa ADT ni tashkil etish protsedurasini va masalalarni EHM da echishning an’anaviy
ketma-ketligini tubdan o’zgartirishga olib keladi. Shunday qilib, yuqorida aytilganlarga
qo’shimcha sifatida shuni aytish mumkinki, Mathematica 5.0sistemasida barcha bajariladigan
ishlar bloknot (hujjat) sifatida tashkil qilinib, muloqot interaktiv tartibda amalga oshiriladi.

Download 10,42 Mb.

1 ... 68 69 70 71 72 73 74 75 ... 252

Download 10,42 Mb.

Pdf ko'rish