jadvalda akademik V.V.Rjevskiy tomonidan keltirilgan ochish tizimlari
k o ’rsatilgan, bu jadval E.F.Sheshko klassifikastiya asosida yaratilgan.
6.2 -jadval
O c h is h u su li
k o ’rin is h i
O chish usuli
O ch iq kon
la h im la ri bilan
(tra n s h e y a la r
bilan)
Y e r osti kon
la h im la ri bilan
O chiq va y e r
osti kon
lah im lari
a ra la sh u v i bilan
K aryem ing
oxirgi
konturiga
k o ’ra
ochuvchi
kon
lahimlarining
joylashuvi
Tashqi,
ichki
va
aralash
Tashqi,
ichki va
aralash
Tashqi, ichki va
aralash
Kon
lahimlarining
turg’unligi
Turg’un,
yarim
turg’un
va
vaqtinchalik
(siljuvchi)
turg’un
Turg’un
yoki
turg’un va yarim
turg’un
aralashuvi
(vaqtinchalik)
Kon
lahimlarining
qiyaligi
Qiya va tik qiya
Vertikal, qiya,
tik qiya yoki
gorizontal
Vertikal, tik qiya
aralashuvi, qiya
yoki gorizontal
Xizmat
ko ’rsatiladigan
gorizontlar
soni
bilan
Alohida, gurug’li va
umumiy
Alohida,
gurug’li
va
umumiy
Alohida, gurug’li
va umumiy
P og’onada transport
vositalarining
harakatlanish
harakteri
(oqimli
yoki mayatnikli)
Bittalik yoki juft
Bittalik
yoki
juft
Bittalik yoki juft
6.6. KAPITAL TRANSHEYALARNING TRASSASI
Kapital transheyaning trassasi deb uning joylashuvi bo’shliqda joylashgan
b o ’ylama o ’qiga aytiladi. Trassalaming joylashuviga ko’ra
kapital transheyalar
karyem ing oxirgi konturiga ko’ra tashqi, ichki va aralash bo’ladi. Ohirgi holatda
karyem ing yuqori pog’onalari tashqi joylashuvli transheyalar bilan ochilgan,
pastkilar esa - ichki joylashgan transheyalar bilan (rasm. 6.9). Ishlatilish vaqtiga
k o ’ra trassalar turg’un (karyeming ishchi bo’lmagan gorizontida joylashgan
tashqi v a ichki joylashgan trassalar) va vaqtinchalik (siljuvchi s ’ezdlar trassasi)
241
b o ’ladi. Trassaning asosiy o ’lcham lariga
uning balandligi, joylashuv chuqurligi
(trassaning boshlanishi va oxiri balandliklar ayirmasi), qiyalik burchaklam ing
minimal radiusi, trassaning aniq va nazariy uzunligi, qiya burchakli y o ’llam ing
gorizontallarga ulanish nuqtalari soni va tuzilishi. Kapital transheyaning
trassadagi joylashuv holati uning b o ’ylama profili (vertikal
yuzaga kapital
transheya o’qining proekstiyasi) va rejadagi (gorizontal yuzaga kapital transheya
o ’qining proekstiyasi) k o ’rinishiga hos. Trassaning bo’ylama profili uning
gorizontal va qiya nuqtalari, shuningdek ular orasidagi bog’liqlik bilan
xarakterlanadi. B o’ylam a profilning o ’ziga hos holatlari bu qiya nuqtalam ing
ishchi gorizontlarga ulanish nuqtalaridir. Ulanishning
turli variantlarining
ajralilishi transport vositalarining majburiy to ’xtashda harakatlanish holatiga
b og’liq.
Shu bilan birga boshqaruv balandlikka ulanish gorizontal m aydonlarda
yum shatlgan balandlik k o ’rinishida farq qiladi (rasm. 6 . 10).
6 .^ -rssn L . A ra la sh h o ld a jo y l» « h * v ch i k a p ita l tr a iu h ry a a in g um u m iy (a ) « a r e ja d a g i (b )
k**rinUri
6 .1 0 -rasm .. K a p ita l tr a n s h e y a la r n in g ish c h i g o riz o n tla rg a u lan ish u su lla ri: boshqaruvchi
balandlikda (1), yum shatilgan b alandlikda (2), gorizontal m aydonda (3)
242
Eng yuqori balandlikka ulanish holatida transport vositalarining majburiy
to ’xtashi bevosita boshqaruvchi balandlikda amalga oshadi.
Bunday holatda
harakatni boshlanishda kuch boshqaruvchi balandlikda harakat qilish kuchidan
ancha baland bo ’ladi. Trassaning bunday profilida harakatlanishni ta’minlash
uchun lokomotivning tortish kuchini 10-15%ga oshirish kerak. Lekin bundan
holatda transsaning minimal uzunligi va kapital transheyalar tizimining minimal
hajmi ta ’minlanadi.
Yumshatilgan massivda balandlikka ulanishda kapital transheyaning yuqori
qismida (yuqoridagi ishchi gorizontga kelishda) boshqaruvchi balandlikdan
kichikroq balandlikka ega yo’l uchastkasi hosil qilinadi (boshqaruvchidan 60-
65% ni tashkil qiluvchi i . yo’l maydoni). Yumshatilgan
1Ш
maydonning
uzunligi 200-250m ni tashkil qiladi. bu lokomotivning
yurishni boshlashi va
harakatlanishini katta kuch sarf qilmasdan amalga oshirilishini ta’minlaydi.
Trassaning uzunligi quyidagi formula bilan aniqlanadigan uzunlikka (m) oshadi:
i
Д
