Fen ve Teknoloji Dersine Ait Örnek Ders Planı
Okul:
|
Ziya Gökalp İlköğretim Okulu
|
Tarih:
|
09.12.2014
|
Ders:
|
Fen ve Teknoloji
|
Sınıf/Süre:
|
7. sınıf / 6 saat
|
Öğrenme Alanı:
|
Fiziksel Olaylar
|
Alt Öğrenme Alanı:
|
Yaşamımızdaki Elektrik (Elektriklenme)
|
Problem Durumu:
|
“Son ayarda çalışan ısıtma sistemi evinizi sıcacık yapmış. Odanıza geçip üzerinizdeki yün kazağı aceleyle çıkarmaya çalışıyorsunuz. O da ne? Birbiri ardına oluşan kıvılcımlar ve çıt çıt sesleri... Kulak kepçelerinizde hafif bir karıncalanma... Saçlarınız dimdik...
Otomobilinize bindiniz. Bir süre yolculuk yaptınız. Yolculuğunuzun sonunda otomobilinizden inerken parmak uçlarınız kapının metal kısmına değiyor ve siz hissettiğiniz farklı bir acının etkisiyle elinizi otomobilden hızla çekiyorsunuz.”
Bu olayların nedenini nasıl açıklayabiliriz?
|
Kazanımlar:
|
Bazı maddelerin veya cisimlerin birbirlerine temas ettirildiğinde elektriklenebileceğini fark eder.
Aynı yolla elektriklendikten sonra aynı cins iki maddenin birbirlerini dokunmadan ittiğini, farklı cins iki maddenin ise birbirlerini dokunmadan çektiğini deneyerek keşfeder.
Deneysel sonuçlara dayanarak iki cins elektrik yükü olduğu sonucuna varır.
Elektrik yüklerinin pozitif (+) ve negatif (-) olarak adlandırıldığını belirtir.
Aynı elektrik yüklerinin birbirini ittiğini, farklı elektrik yüklerinin ise birbirini çektiğini ifade eder
|
BİT Kaynakları ve Materyaller:
|
Kelime İşlemci Programları: Bireysel ve grup raporlarını hazırlamak için
İnternet: Araştırma yapmak, bilgi ve resim toplamak için
Sunum Programı: Grup sunumlarını hazırlamak ve sunmak için
|
BİT Kullanma Becerisi:
|
Uygulama yazılımlarını ve İnternet tarayıcısını kullanabilme
|
Uygulama Stratejileri:
|
Dersten önce öğrencilere çalışma kağıtları dağıtılarak evde tamamlamaları istenir. Dersin başında öğrencilerden çalışma kağıtları toplanır ve
Kazağınızı çıkarırken saçlarınızın kazağınıza yapıştığını hissediyor, çıtırtılar duyuyor musunuz?
Otomobilden inerken ya da binerken kapı ile eliniz arasında, halk dilinde “elektrik çarpması” olarak bilinen bir iletişim hissettiniz mi? soruları yöneltilerek, bu olayların nedenleri, evde yapılan etkinliklerle benzerlikleri ve farklılıkları tartışılır.
Sonrasında öğrenciler 5-6 şar kişilik gruplara ayrılarak sınıfta yapılan bu tartışma sonrasında grup çalışma kağıtlarını tamamlamaları istenir.
Derste elektriklenme ve pozitif ve negatif elektrik yükleri konusu hazırlanan Powerpoint dosyası, kaynaklarda verilen İnternet sayfalarıyla birlikte aktarılır. Dersin sunumu tartışma ve soru cevap şeklinde yürütülür. Öğrencilere diğer deneylerin yapılışı ve pozitif ve negatif yüklerin değişimi görsel olarak aktarılır. Ardından grupların birer elektroskop tasarlayarak raporlamaları ve sınıfta sunmaları istenir.
Son olarak öğrencilerin günlük yaşamda elektriklenmenin uygulamaları veya doğada elektriklenme ve korunma yolları ile ilgili fotograf çekmeleri, İnternet’ten ve diğer kaynaklardan araştırma yaparak seçtikleri olayı grupça hikayeleştirmeleri ve BİT ortamında görselleştirmeleri ve sunmaları istenir. Hazırlanan sunumlar ve görseller dersin web sayfasına aktarılır.
Buraya grup iletişimi için msn, e-posta, forum ortamı gibi uygulamalar eklenebilir ancak bunun için her öğrencinin evinde İnternet erişimi olması gerekmektedir. Eğer bu mümkün değilse öğrenciler zaten okulda görüşmektedirler, projelerini böyle de tamamlayabilirler.
|
Değerlendirme:
|
Deneylerle ilgili bireysel ve grup çalışma kağıtları, hazırlanan grup raporları, rubrikler ve öz değerlendirme formlarıyla değerlendirilir.
|
Yararlanılabilecek Kaynaklar:
|
Ders kitabı
Yardımcı kaynaklar
Elektronik kaynaklar:
http://www.lisefizik.com/lise1/elektriklenme.htm
http://www.lisefizik.com/lise1/elektroskop.htm
http://www.msnucleus.org/membership/slideshows/electricity.html
|
Yansıma ve Gelecek Uygulamalar İçin Öneriler:
|
Stratejilerin tekrar gözden geçirilmesi, düzenlenmesi ve gelecek uygulamalar için öneriler
|
Elektriklenme (Konu Anlatımı)
Elektrik enerjisinin iletken tellerle iletilmesinin nasıl gerçekleştiğini, fotoğraftaki şimşek ile yıldırımın nasıl oluştuğunu ve günlük hayatta karşılaştığımız birçok
olayın sebebini bu ünitemizin sonunda daha iyi anlayacağız.
Soğuk bir kış günü. Akşam olmuş, eve dönüyorsunuz. Eve ulaşarak kapıdan içeri girdiniz. Son ayarda çalışan ısıtma sistemi evinizi sıcacık yapmış. Odanıza geçip üzerinizdeki yün kazağı aceleyle çıkarmaya çalışıyorsunuz. O da ne? Birbiri ardına oluşan kıvılcımlar ve çıt çıt sesleri... Kulak kepçelerinizde hafif bir karıncalanma... Saçlarınız dimdik...
Otomobilinize bindiniz. Bir süre yolculuk yaptınız. Yolculuğunuzun sonunda otomobilinizden inerken parmak uçlarınız kapının metal kısmına değiyor ve siz hissettiğiniz
farklı bir acının etkisiyle elinizi otomobilden hızla çekiyorsunuz.
Evinize girmek için kapınıza yöneliyorsunuz. Metal kapı koluna yaklaşan ve dokunan parmağınız darbe acısından farklı ve çok kısa süreli bir acı yaşamanıza sebep oluyor. Günlük hayatta karşılaştığımız bu durumların sebebini hiç düşündük mü?
Yün kumaşa sürtülen şişirilmiş bir balon cam ya da duvar tarafından çekilir. Benzer şekilde yün kumaşa sürtülen ebonit çubuk ve ipek kumaşa sürtülen cam çubuk ile asılı durumda bulunan alüminyum folyo arasında bir çekim etkisi gözlenir.
Yukarıdaki gibi yün kumaşa sürtülmüş ebonit çubuk, asılı durumda olan yün kumaşa sürtülmüş başka bir ebonit çubuğa yaklaştırılırsa yanda görülen şekildeki gibi
birbirlerini iterler.
Yukarıdaki gibi ipek kumaşa sürtülmüş cam çubuk, asılı durumda olan ipek kumaşa sürtülmüş başka bir cam çubuğa yaklaştırılırsa yanda görülen şekildeki gibi
birbirlerini iterler.
İpek kumaşa sürtülmüş bir cam çubuğu, yün kumaşa sürtülmüş ve ortasından iple asılmış ebonit çubuğa yaklaştırırsak yanda görülen şekildeki gibi birbirlerini çekerler.
Etkinliğimizde gözlemlediğimiz bu itme ve çekme şeklindeki etkileşimler elektriklenme adı verilen bir olayın sonucudur. Cisimleri elektriklenmeleri için onları mutlaka birbirlerine sürtmek gerekmez. Elektrikleme için gerekli olan, cisimlerin birbirine temas etmesidir. Cisimler birbirine sürtünürken etkileşen yüzeyler artırılmış olur. Etkileşen yüzeyin artırılmış olması ise elektriklenmenin daha kolay gerçekleşmesini sağlar. Gözlemlediğimiz bu sonuçlar cam ve ebonit çubuklar üzerinde farklı elektriksel özelliklerin açığa çıktığını gösterir. Bu durumda gözlemlerimize dayanarak iki farklı elektrik yükünün varlığından söz edebiliriz. Ebonit ve cam çubukların yün ve ipek kumaşlara temas ettirilmesi sonucunda bunların elektriklenerek birbirlerine itme ya da çekme kuvveti uygulamaları, cam çubuktaki elektrik yükleri ile plastik çubuktaki elektrik yüklerinin birbirinden farklı özellikte olduğunu ortaya koyar. Bilim insanları bu elektrik yüklerini pozitif (+) yük ve negatif (-) yük olarak
adlandırırlar. Sonuç olarak, cam ve onun gibi davranan cisimler pozitif yüklü cisimler, ebonit çubuk ve onun gibi davranan cisimler de negatif yüklü cisimlerdir.
Yukarıda bulunan şekildeki gibi aynı elektrik yükü ile elektriklenmiş cisimler birbirini iter.
Yukarıda bulunan şekildeki gibi farklı elektrik yükü ile elektriklenmiş cisimler birbirini çeker.
Pozitif ve negatif yük sayıları eşit ve birbiri içerisinde düzgün dağılmış olan cisimlere nötr cisim denir. Nötr cisimlerin pozitif ve negatif yük sayılarını şekildeki gibi bir abaküs yardımı ile sayarsak yüklerinin dengede olduğunu söyleyebiliriz. Gerçekte böyle bir şeyin olması mümkün değildir. Bu örnek konuyu anlamamızı kolaylaştırır.
Acaba nötr cisimler temas sonucunda bu özelliklerini nasıl kaybeder? Başka bir ifadeyle bir cismin elektriklenmesi sırasında neler olur?
Temas sonucunda bir cisimden başka bir cisme negatif yük geçişi olur. Katılarda negatif yükler bir cisimden diğerine kolaylıkla aktarılır. Yün kumaşı ebonit çubuğa temas ettirerek yün kumaşta bulunan bir miktar negatif yükün ebonit çubuğa geçmesini sağlarız. Böylece başlangıçta pozitif ve negatif yük sayısı eşit olan cisimlerin yük dengesi bozulur.
Ebonit çubuk, negatif yükü pozitif yükünden fazla olacağından, negatif yükle yüklenmiş olur. Ebonit çubukların negatif ve pozitif yükleri yanda verilen şekildeki gibi bir abaküs yardımıyla sayılırsa yük dengesinin olmadığı görülür.(Yukarıda)
|
