|
O‘lchash texnikasidagi yangi va avtomatlashtirilgan tizimlar
|
| bet | 1/6 | | Sana | 20.09.2024 | | Hajmi | 2,38 Mb. | | #271812 |
Bog'liq 2 Maruza
O‘lchash texnikasidagi yangi va avtomatlashtirilgan tizimlar – bu o‘lchash jarayonlarini inson ishtirokisiz yoki minimal ishtirokda amalga oshiradigan zamonaviy texnologiyalardir. Bu texnologiyalar sanoatda, ilmiy tadqiqotlarda, tibbiyotda va boshqa ko‘plab sohalarda keng qo‘llaniladi. O‘lchash texnikasida avtomatlashtirilgan tizimlar yuqori aniqlik, tezlik va ishonchlilikni ta’minlaydi.
O‘lchash texnikasi (metrologiya) zamonaviy texnologiyalar bilan tez sur'atlarda rivojlanib bormoqda, yangi va avtomatlashtirilgan o‘lchash tizimlari esa bu sohada inqilob yaratmoqda. O‘lchash texnikasida avtomatlashtirilgan tizimlarning maqsadi — o‘lchovlarni aniqlik bilan amalga oshirish, inson omilini kamaytirish va ma'lumotlarni tezkor qayta ishlashdir. Quyida ushbu mavzu bo‘yicha asosiy tushunchalar, tizimlar va formulalar bilan tanishtirib o'taman.
1. O‘lchash texnikasida avtomatlashtirilgan tizimlar
Avtomatlashtirilgan o‘lchash tizimlari turlari:
- Datchik (sensor) tizimlari: Fizikaviy kattaliklarni (harorat, bosim, namlik, tezlik va boshqalar) avtomatik ravishda o‘lchaydi va ularga mos elektr signal hosil qiladi.
- Koordinat-o‘lchash mashinalari (CMM): Uch o‘lchamli ob'ektlarni o‘lchash uchun qo‘llaniladi va sanoatda keng qo‘llaniladi.
- Lazer o‘lchash tizimlari: Masofa, burchak, sirt shakli va boshqa parametrlarni lazer nurlari yordamida aniq o‘lchaydi.
- Akustik tizimlar: Tovush to‘lqinlaridan foydalanib masofani va shaklni aniqlaydi, masalan sonar tizimlari.
- Optik o‘lchash tizimlari: Yoritish va nurning qaytishi orqali o‘lchashlarni amalga oshiradi, ayniqsa tibbiyot va ilmiy tadqiqotlarda ishlatiladi.
2. O‘lchash jarayonidagi asosiy bosqichlar
- Signalni hosil qilish: Fizikaviy kattalikni (masalan, harorat, bosim, tezlik) mos ravishda elektr signallariga o‘tkazish.
- Signalni kuchaytirish: Kuchsiz signalni avtomatik kuchaytirish va uni aniqlash uchun moslashtirish.
- Signalni raqamlashtirish: Analog signallarni raqamli ko‘rinishga keltirish (ADC - Analog-to-Digital Converter orqali).
- Ma'lumotlarni qayta ishlash: O‘lchangan qiymatlarni hisoblash va natijalarni chiqarish.
|
| |
