|
-rasm. Tadqiqot sohalari boʻyicha klassifikator yoʻnalishlarining tanlab olingan nashrlari nisbati
|
| bet | 3/3 | | Sana | 17.05.2024 | | Hajmi | 0,67 Mb. | | #240366 |
Bog'liq Elektron ommaviy axborot vositalari5-rasm. Tadqiqot sohalari boʻyicha klassifikator yoʻnalishlarining tanlab olingan nashrlari nisbati
6-rasm. Oylar boʻyicha nashrlarning umumiy hajmga nisbati
6-rasmdan koʻrinib turibdiki, nashr qilish boʻyicha eng koʻp faollik 2022-yilning dekabr oyiga toʻgʻri keladi.
Xulosalar
Tadqiqot mavzusi boʻyicha veb-saytlarning kontent-tahlili natijasiga koʻra, umuman olganda, “Oʻzbekiston Respublikasi Prezidentining Oliy Majlis va Oʻzbekiston xalqiga yoʻllagan Murojaatnomasi ustuvor yoʻnalishlarining amalga oshirilishini yoritish” mavzusidagi kontent-tahlil tadqiqoti shuni koʻrsatmoqdaki, tadqiqot davrida ommaviy axborot vositalari axborot materiallarining katta qismi Oʻzbekiston jamiyati hayotidagi muhim voqealarni yoritgan.
Elektron ommaviy axborot vositalarining media bazasini oʻrganish doirasida veb-saytlar monitoringi shuni koʻrsatdiki, mamlakatimizda Oʻzbekiston Respublikasi Prezidentining Oliy Majlis va Oʻzbekiston xalqiga yoʻllagan Murojaatnomasining ustuvor yoʻnalishlarini amalga oshirishga qaratilgan kompleks, tizimli ishlar olib borilmoqda.
Tadqiqot natijalari shundan dalolat berib turibdiki, 2022-yilning dekabr va 2023-yilning yanvar oylarida tanlab olingan internet nashrlarining kontent tahlili chogʻida 459 ta maqola chop etilgan boʻlib, ulardan 275 tasi axborot materiallari hisoblanadi va 184 tasi tahliliy xususiyatga ega, yaʼni muayyan faktlar tahlil qilinadigan, shuningdek, yakuniy xulosaga kelinadigan va xulosalar keltiriladigan matnni oʻzida namoyon etuvchi publitsistik janrdadir.
Klassifikator yoʻnalishlari boʻyicha nashrlarning eng koʻp soni davlat hokimiyati va boshqaruvi organlarining maʼmuriy tizimini isloh qilish, “Samarali davlat boshqaruvi tizimi” yoʻnalishi (50,6%) hamda fan, taʼlim, sogʻliqni saqlash va mahallalarni obodonlashtirishni oʻz ichiga olgan ijtimoiy soha, xususan, “Taʼlim, sogʻliqni saqlash, mahalla instituti” yoʻnalishi bilan bogʻliq (19,8%). Yoritish intensivligi boʻyicha keyingi oʻrinda “Mamlakat iqtisodiyotiga mahalliy va xorijiy investitsiyalarning oʻsishi” yoʻnalishi turadi (14,8%).
Klassifikator yoʻnalishlariga nisbatan belgilangan davr uchun nashrlarning eng koʻp soniga ega boʻlgan sohalardagi axborot materiallarining qiyosiy tahlili shuni koʻrsatdiki, “Jamiyat” sohasida maqolalarning eng koʻp soni klassifikatorning quyidagi yoʻnalishlariga toʻgʻri keladi: “Samarali davlat boshqaruvi tizimi” (35,9%) va “Taʼlim, sogʻliqni saqlash, mahalla instituti” (30,1%).
“Siyosat” sohasidagi nashrlarning mutlaq koʻpchiligi ham “Samarali davlat boshqaruvi tizimi” yoʻnalishiga toʻgʻri keladi (88,5%).
Nashrlarning intensivligi va hajmi boʻyicha keyingi oʻrinni “Iqtisodiyot” sohasi band etgan boʻlib, uning nashrlarining asosiy ulushi “Mamlakat iqtisodiyotiga mahalliy va xorijiy investitsiyalarning oʻsishi” (55,1%) hamda “Samarali davlat boshqaruvi tizimi” (24,6%) yoʻnalishlariga toʻgʻri keladi (5-rasm).
Taʼkidlash lozimki, hisoblash vaqtida tadqiqot mavzusi boʻyicha chop etilgan axborot materiallarini koʻrib chiqishlarning umumiy hajmi 2,6 mln.dan ortiq boʻldi (2-rasm).
Adabiyotlar:
O‘zbekiston Respublikasi Konstitutsiyasi T. «Adolat» 2003 y.
Karimov I.A. O‘zbekistonning o‘z istiqlol va taraqqiyot yo‘li. — T., “O‘zbekiston”, 1992.
Karimov I.A. O‘zbekiston — kelajagi buyuk davlat. — T., “O‘zbekiston”, 1992.
Karimov I.A. Buyuk kelajagimizning huquqiy kafolati. — T., “O‘zbekiston”, 1993.
Karimov I.A. O‘zbekiston: milliy istiqlol, iqtisod, siyosat, mafkura. — T., “O‘zbekiston”, 1993.
Karimov I.A. Bizdan ozod va obod Vatan qolsin! — T., “O‘zbekiston”, 1993.
Karimov I.A. Buyuk kelajagimizning huquqiy kafolati. — T., “O‘zbekiston”, 1993.
Karimov I.A. O‘zbekistonning siyosiy-ijtimoiy va iqtisodiy istiqbolining asosiy tamoyillari. — T., “O‘zbekiston”, 1995.
Inson huquqlari umumjahon deklaratsiyasi. — T., “Adolat”, 1992.
O‘zbekiston Respublikasining Konstitutsiyasi. — T., “Adolat”, 1998.
Qayumov R.Q. O‘zbekiston Respublikasining konstitutsiyaviy huquqi. — T., “Adolat”, 1998.
Inson huquqlari to‘g‘risidagi xalqaro bill(. — T., 1992.
Boboyev H.B., Ramazonov I. Inson huquqlari. T., 1997 y. O‘quv qo‘llanmasi.
X.T. Hokimiyatlar taqsimlanishi nazariyasi, O‘zbekiston davlat organlari tizimining takomillashuvi. — T., 1995.
Mualliflar jamoasi — O‘zbekiston Respublikasi mustaqil davlat. — T., 1995.
Azizxo‘jayev A.A. Hokimiyat taqsimlanishi taomilining amaliy ifodasi. — T., 1994 yil, “Hayot va qonun”, 2-son.
Rivojlanish tarixi
Yuqish[
18-asr oxirida telegrafdan boshlab, aloqa vositalari sifatida sim va uzatish liniyalari paydo boʻldi. Samuel Morse 1832-yilda telegrafni ixtiro qildi va elektr signallarini uzoq masofalarga uzatish uchun simlarni kiritdi. 1844-yilda AQShda birinchi muvaffaqiyatli telegraf liniyasi oʻrnatildi va 1850-yillarda Shimoliy Amerika va Yevropani bogʻlaydigan Atlantika boʻylab telegraf kabellari yotqizildi[2]. Shu bilan birga, telegraf asosiy oqimga aylandi, tasvirlarni sim orqali uzatish zarurati paydo boʻldi. Tijoriy jihatdan muvaffaqiyatli boʻlgan birinchi faks mashinasi 1861-yilda Elisha Grey tomonidan ishlab chiqilgan boʻlib, bosma tasvirlarni sim orqali uzatish imkonini beradi[3].
Telefon elektron aloqada yana bir yutuq boʻlib, odamlarga yozma xabarlar emas, balki ovozli muloqot qilish imkonini berdi. Aleksandr Grem Bell 1876-yilda birinchi muvaffaqiyatli telefon uzatishni yaratdi va 1890-yillarga kelib butun dunyo boʻylab telefon liniyalari yotqizildi[4]. Ushbu muhim yutuqlarning barchasi aloqa uchun uzatish liniyalariga tayanganligi sababli, 1880-yilda koaksiyal kabelni patentlagan ingliz muhandisi Oliver Xevisayd tomonidan kichik yaxshilanish amalga oshirildi[5] Koaksiyal kabel kattaroq tarmoqli kengligi va uzoqroq uzatish masofalarini taʼminladi.
Soʻnggi yetmish yil ichida optik tolali aloqa, simsiz uzatish, sunʼiy yoʻldosh orqali uzatish, erkin kosmik optika va internetni joriy etish orqali uzatish rejimida sezilarli yaxshilanishlar amalga oshirildi. Optik tolalar birinchi marta 1950-yillarda ishlab chiqilgan, ammo 1970-yillarda tijorat maqsadlarida foydalanish mumkin boʻlgan. Boshqa tomondan, simsiz aloqa uzatish rejimini sezilarli darajada yaxshiladi, simlarni yoʻq qildi va elektromagnit toʻlqinlarni kiritdi. Guglielmo Markoni 1897-yilda radio uzatishni ixtiro qildi va 1900-yillarga kelib radio uzatish yangiliklar, koʻngilochar va harbiy aloqaning asosiy manbasiga aylandi[6]. Sunʼiy yoʻldosh aloqasi maʼlumotlarni iloji boricha uzoqroq masofalarga uzatish imkonini berdi. Qoʻshma Shtatlar 1958-yilda Explorer 1 ni ishga tushirganida sunʼiy yoʻldosh aloqasiga kashshof boʻlgan[7].
Koʻrsatish va chiqish[tahrir | manbasini tahrirlash]
Displey va chiqish texnologiyasi tarixi uzoq va qiziqarli boʻlib, 19-asrning boshlarida kichik elektr toklarini aniqlash va oʻlchash uchun ishlatilgan galvanometrning rivojlanishi bilan boshlangan. 1844-yilda elektromagnit yordamida elektr signallarining telegraf liniyasi orqali uzatilishiga mos keladigan chertish tovushini ishlab chiqaruvchi telegraf ovoz chiqaruvchisi ishlab chiqildi[8]. Undan keyin elektr signallarini tovushga aylantirish uchun diafragma ishlatadigan telefon qabul qiluvchisi keldi. 1800-yillarning oxiri va 1900-yillarning boshlarida sunʼiy yorugʻlikning birinchi shakllari, jumladan, qizil yorugʻlik va neon ishlab chiqildi. Ular turli xil ilovalarda, jumladan displeylar va belgilar uchun yoritishda ishlatilgan.
1910-yilda matnli xabarlarni sim orqali uzatish imkonini beruvchi teleprinter ixtiro qilindi. Undan keyin Uilyam Kruks katod-nurli trubkani ishlab chiqdi, ammo u 1920-yillarda keng tarqaldi. Radio va televidenie tyuneri ham 20-asrning boshlarida ishlab chiqilgan boʻlib, odamlarga signallarni qabul qilishva sozlash imkonini beradi. Dinamik va minigarnituralar 1800-yillarning oxiri va 1900-yillarning boshlarida ixtiro qilingan va radio, fonograf va keyinchalik elektron qurilmalardan audio signallarni tinglash uchun ishlatilgan.
Elektr audio maʼlumotlarining grafik tasvirlari. Elektron vosita analog (qizil) yoki raqamli (koʻk) signalni qayta ishlashdan foydalanadi.
Elektr signallarini qayta ishlash[tahrir | manbasini tahrirlash]
Elektr signallarini qayta ishlash tarixi elektron aloqa texnologiyasining rivojlanishi bilan chambarchas bog'liq bo'lib, 18-asrning o'rtalarida elektr zaryadlarini ushlab turish va saqlash imkonini beruvchi kondansatör ixtirosi bilan boshlanadi. 1830-yillarda elektr signallari yordamida uzoq masofalarga ma'lumot uzatish imkonini beruvchi Morze kodi kabi analog kodlash usullari ishlab chiqildi[2]. Elektron modulyatsiya 1832-1927-yillarda ishlab chiqilgan va telekommunikatsiyalar tarixida hal qiluvchi ahamiyatga ega bo'lgan.
Bir kanal orqali bir nechta signallarni uzatish imkonini beruvchi elektron multiplekslash birinchi marta 1853-yilda vaqtga bo'linish multipleksatsiyasi deb nomlangan texnikadan foydalangan holda ishlab chiqilgan[9]. Raqamlash yoki analog signallarni raqamli shaklga aylantirish birinchi marta 1903-yilda telefon aloqasi uchun impuls-kod modulyatsiyasi ixtirosi bilan ishlab chiqilgan[10]. Elektron kanallar orqali axborotni xavfsiz uzatish imkonini beruvchi elektron shifrlash 1935-1945-yillarda ishlab chiqilgan va Ikkinchi Jahon urushi davrida elektron aloqani rivojlantirishda hal qiluvchi rol o'ynagan. Onlayn marshrutlash yoki elektron signallarni ma'lum manzillarga yo'naltirish qobiliyati birinchi marta 1969-yilda zamonaviy internetning kashshofi bo'lgan ARPANET yaratilishi bilan ishlab chiqilgan[11]. Elektron dasturlash yoki jarayonlarni boshqarish va avtomatlashtirish uchun elektron signallardan foydalanish qobiliyati 1940-yillardan boshlab ishlab chiqilgan va elektr signallarini qayta ishlashda tadqiqot va ishlanmalarning muhim yo'nalishi bo'lib qolmoqda.
Veb-sahifaning skrinshoti. Veb-sahifani saqlash, uzatish va koʻrsatish uchun kompyuterlar elektron vositadir. Veb-sahifa elektron vositadir.
.
Manbalar[tahrir | manbasini tahrirlash]
Adabiyotlar:
O‘zbekiston Respublikasi Konstitutsiyasi T. «Adolat» 2003 y.
Karimov I.A. O‘zbekistonning o‘z istiqlol va taraqqiyot yo‘li. — T., “O‘zbekiston”, 1992.
Karimov I.A. O‘zbekiston — kelajagi buyuk davlat. — T., “O‘zbekiston”, 1992.
Karimov I.A. Buyuk kelajagimizning huquqiy kafolati. — T., “O‘zbekiston”, 1993.
Karimov I.A. O‘zbekiston: milliy istiqlol, iqtisod, siyosat, mafkura. — T., “O‘zbekiston”, 1993.
Karimov I.A. Bizdan ozod va obod Vatan qolsin! — T., “O‘zbekiston”, 1993.
Karimov I.A. Buyuk kelajagimizning huquqiy kafolati. — T., “O‘zbekiston”, 1993.
Karimov I.A. O‘zbekistonning siyosiy-ijtimoiy va iqtisodiy istiqbolining asosiy tamoyillari. — T., “O‘zbekiston”, 1995.
Inson huquqlari umumjahon deklaratsiyasi. — T., “Adolat”, 1992.
O‘zbekiston Respublikasining Konstitutsiyasi. — T., “Adolat”, 1998.
Qayumov R.Q. O‘zbekiston Respublikasining konstitutsiyaviy huquqi. — T., “Adolat”, 1998.
Inson huquqlari to‘g‘risidagi xalqaro bill(. — T., 1992.
Boboyev H.B., Ramazonov I. Inson huquqlari. T., 1997 y. O‘quv qo‘llanmasi.
X.T. Hokimiyatlar taqsimlanishi nazariyasi, O‘zbekiston davlat organlari tizimining takomillashuvi. — T., 1995.
Mualliflar jamoasi — O‘zbekiston Respublikasi mustaqil davlat. — T., 1995.
Azizxo‘jayev A.A. Hokimiyat taqsimlanishi taomilining amaliy ifodasi. — T., 1994 yil, “Hayot va qonun”, 2-son.
↑ Medoff, Norman J.. Electronic Media: Then, Now, and Later (en). Taylor & Francis, 2013-03-20. ISBN 978-1-136-03041-3.
↑ Jump up to:2,0 2,1 Winston, Brian. Media,Technology and Society: A History: From the Telegraph to the Internet, 2002. DOI:10.4324/9780203024379. ISBN 9780203024379.
↑ Evenson, A. Edward. The telephone patent conspiracy of 1876 : the Elisha Gray-Alexander Bell controversy and its many players, Jefferson, North Carolina, 2000. ISBN 0-7864-0883-9. OCLC 45128997.
↑ Grosvenor, Edwin S.. Alexander Graham Bell, Morgan Wesson, Newbury, 2016. ISBN 978-1-61230-984-2. OCLC 1031985337.
↑ Watson-Watt, Robert (1950). "Oliver Heaviside: 1850–1925". The Scientific Monthly 71 (6): 353–358. ISSN 0096-3771.
↑ „Wireless Telegraphic Communication“.
↑ Pratt. Satellite communications, 2003.
↑ Stephens, C.E. (March 1989). "The impact of the telegraph on public time in the United States, 1844-93". IEEE Technology and Society Magazine 8 (1): 4–10. doi:10.1109/44.17681. ISSN 1937-416X.
↑ Cranch, Geoffrey A.; Nash, Philip J. (2001-05-01). "Large-Scale Multiplexing of Interferometric Fiber-Optic Sensors Using TDM and DWDM" (EN). Journal of Lightwave Technology 19 (5): 687. doi:10.1109/50.923482.
↑ Black, H. S.; Edson, J. O. (January 1947). "Pulse code modulation". Transactions of the American Institute of Electrical Engineers 66 (1): 895–899. doi:10.1109/T-AIEE.1947.5059525. ISSN 2330-9431.
↑ Hauben. „History of ARPANET - Behind the Net - The untold history of the ARPANET Or - The "Open" History of the ARPANET/Internet“. jbcoco.com.
|
| |
