2.1.Infratuzilmandan birgalikda foydalanishning passiv usuli.
Passiv infratuzilmani baham ko’rish o'zlarining radio ulanish tarmog'ida passiv elementlarni almashish niyatida bo'lgan uyali aloqa operatorlari uchun mavjud bo'lgan variantlar sifatida qaraladi. Odatda, operatorlar minoralarni to'g'ridan-to'g'ri birgalikda foydalanish to'g'risida shartnoma tuzadilar, ammo so'nggi paytlarda telekommunikatsiya operatorlariga minoralarni taqdim etadigan bunday shartnomalarda ishtirok etuvchi uchinchi tomonlar mavjud. Bu "minora kompaniyalari" allaqachon rivojlangan mobil aloqa bozorlarida o'z o'rnini egallagan, ular Hindiston va MENA(Yaqin Sharq va Shimoliy Afrika) mintaqasi kabi rivojlanayotgan bozorlarda ham paydo bo'ladi. Umuman olganda, minorani bo’lishish va savdo, ijaraga berish, mulk ob'ektlarini, shartnomalar va texnik vositalarni sotib olish va passiv radio ulanish tarmog'i infratuzilmasini bo'lishish bilan bog'liq xarajatlarni taqsimlashni o'z ichiga oladi, ya'ni:
Minora va ustunlardan birgalikda foydalanish operatorlarga passiv tarmoq infratuzilmasi va tarmoqni ishlatish xarajatlariga investitsiyalarini kamaytirish orqali kapital (CAPEX) va operatsion (OPEX) xarajatlarini kamaytirishga imkon beradi. Ob'ektni sotib olish va qurilish ishlari uchun xarajatlar asosiy fondlarga dastlabki investitsiyalarning 40 foizigacha to'g'ri keladi. Takroriy xarajatlar doirasida sayt bilan bog'liq xarajatlar odatda tarmoq OPEXning 5-20% ni tashkil qiladi, ko'proq qismi egalik qilinmagan, ijaraga olingan saytlar uchun ariza beradi. Konditsioner kabi elektr jihozlarini bo'lishish, energiya iste'molini manzilli xarajat moddasiga aylantiradi, bu tarmoq OPEXning taxminan 3 foizini tashkil qiladi. Bu, shuningdek, rejalashtirish va boshqa me'yoriy cheklovlarni yengib o'tish va atrof-muhit bilan bog'liq muammolarga javob berishning bir usuli xisoblanadi. Minoradan birgalikda foydalanish aholi punktlari va qishloq joylariga ko'proq simsiz xizmatlarni olib kirishni osonlashtiradi. Xarajatlarni tejash omillari tufayli minoralardan birgalikda foydalanish simsiz xizmatlarni yanada arzonroq qilishga yordam beradi. Infratuzilmadan birgalikda foydalanishning passiv usuli rivojlanayotgan bozorlarda ikkinchi avlod (2G) mobil xizmatlarini uchinchi avlod (3G) mobil aloqa va keng polosali simsiz ulanish texnologiyalariga yangilashning samarali usulidir. 2G mobil xizmatlarini taqdim etuvchi operatorlar mavjud minoralari va ustunlariga kerakli 3G uskunasini joylashtirish orqali 3G ga yangilashlari mumkin. Bu operatorlar uchun juda tejamkor usul bo'lib xizmat qiladi, garchi 3G mobil tarmog'ini qurish minoralarning sezilarli darajada ko'pligini talab qilsa ham. Katta darajada rivojlangan 2G tarmoqlariga ega bo'lgan mamlakatlarda 2G infratuzilmasida 3G uskunalarini birlashtirish amaldagi 2G operatorlariga yangi 3G operatorlariga nisbatan sezilarli ustunlik beradi. Bu, asosan, 2G tarmoqlari nisbatan erta bosqichda joriy qilingan va amaldagi operatorlar yangi operatorlarga nisbatan sezilarli ustunlikka ega boʻlgan Gʻarbiy Yevropa mamlakatlarida uchraydi. Agar yangi mobil operator 3G operatorlariga ushbu shartlarda kirish ta'minlanmasa, ular 3G bozorida amaldagi 2G operatorlari bilan raqobatlashish uchun munosib imkoniyatga ega bo'lmasligi mumkin. 3G xizmatlari 3,5 yoki 4G mobil xizmatlariga yangilanganda, ayniqsa, 2G infratuzilmasi keyinroq o'rnatilgan va 3G infratuzilmasi mobil xizmatlar uchun texnologiyaning asosiy turi sifatida foydalanish mo'ljallangan bo'lsa, boshqa mamlakatlar bu muammoga duch kelishadi.
Operatorlar tomonidan ko'rib chiqiladigan turli xil minoralarni almashish shartnomalari mavjud. Bunday shartnomalar bir tomonlama (bir operator boshqa operatorga o'z ob'ektlariga kirishiga ruxsat berishi), ikki tomonlama (ikki operator ob'ektlarga o'zaro kirishlariga ruxsat berishlari) yoki ko'p tomonlama (bir nechta operatorlarni jalb qilish) bo'lishi mumkin. Bundan tashqari, bunday shartnomalar bitta alohida minoraga taalluqli bo'lishi mumkin yoki bir nechta minoraga yoki ma'lum bir geografik mintaqadagi barcha minoralar uchun asosli kelishuv bo'lishi mumkin. Mintaqaviy minoralardan birgalikda foydalanish bo'yicha ikki tomonlama kelishuvlar, ayniqsa, iqtisodiy nuqtai nazardan operatorlar uchun foydalidir. Operatorlar yangi ustunlar yoki minoralarni baham ko'rishga rozi bo'lgan minoralarni qurishdan qochish uchun ma'lum hududlarda bir-birining passiv infratuzilmasidan foydalanishga rozi. Bu operatorlarga kengroq geografik hududda xizmat qamrovini taklif qilish imkonini beradi, bu ayniqsa geografik qamrov majburiyatlari bo'lgan operatorlar uchun ayni muddaodir. Mintaqaviy minoralardan birgalikda foydalanish operatorlarga sezilarli operatsion va kapital xarajatlarni tejash imkonini beradi va milliy rouming kelishuvlariga muqobil hisoblanadi. Aksariyat minoralardan birgalikda foydalanish shartnomalari operatorlar o'rtasidagi raqobatni cheklamaydi. Aksincha, ular odatda operatorlarga o'z tarmoqlari va xizmatlarini mustaqil nazorat qilishlariga imkon beradi. Natijada, minoralarni bo’lishish shartnomalari odatda tarmoqlarni uyg'unlashtirishga olib kelmaydi, bu esa minoralarni bo’lishishgan operatorlar tomonidan taqdim etilgan xizmatlar va narxlarni ajratib bo'lmaydigan holga keltiradi. Yaxshiroq qamrov va sig'im raqobatbardosh parametr bo'lishi mumkin, chunki operatorlar tarmoq sifati va uzatish imkoniyatlariga bir-biridan farqlanadi. Minoralardan birgalikda foydalanish shartnomalarida operatorlarga uchinchi shaxslar bilan shunga o'xshash shartnomalar tuzishni taqiqlovchi eksklyuzivlik bandlari bo'lmasligi ham muhimdir. Ushbu shartlarga javob beradigan minorani baham ko’rish kelishuvlari operatorlar o'rtasidagi raqobatni cheklamaydi. Nihoyat, minorani bo’lishish bo'yicha kelishuvlar raqobatga ijobiy ta'sir ko'rsatishi mumkin, chunki erishilgan tejamkorlik oxir-oqibat iste'molchilarga o'tib, xizmat ko'rsatish sifatini oshiradi va narxni pasaytiradi.
|
