|
Insan kóriw sistemasınıń funktsional bólimleri hám olardıń qásiyetleri
|
| bet | 6/85 | | Sana | 26.11.2023 | | Hajmi | 4,12 Mb. | | #105903 |
Bog'liq UMK TQ qq sirtqi 2-dars, 9-v, Xususiy namunaviy va qolipli hujjatlar, Aylanmadan olinadigan soliq, VBA tilida modullar yaratish, Arximed qonuni va uning qo’llanilish sohalari, ABDUG’AFFOROV RAMAZON., O\'lcham qo\'yish asboblar panelidagi barcha buyruqlarni misollar yordamida o\'zlashtirish. O\'lcham stillarini sozlash, Xusanov, Герчик Курс активного трейдера forex workbook 1, Online-Doctor-Medical-PowerPoint-Templates, 2 (2), “Taraw ekonomikasí hám menejmenti” páninen sorawlar 3 эл тех, fizikadan mustaqil ish 32. 2 Insan kóriw sistemasınıń funktsional bólimleri hám olardıń qásiyetleri
Kóriw, yaǵnıy kóriw sezimi kóriw sisteması járdeminde payda boladı. Kóriw sisteması jaqtılıqtı seziw qabıllaǵıshı – kózden, nerv talshıqlarınan hám mıy qabıǵınıń maǵlıwmatlardı analiz etiwshi bóleginen ibarat esaplanadi. Insan kóriw sistemasınıń ulıwma dúzilisi 2. 4-suwretde keltirilgen.
2. 4-súwret. Insan kóriw sistemasınıń ulıwma dúzilisi
Kóz kóriw sistemasınıń sırtqı organınan ibarat esaplanadi. Ol shar siyaqlı formadaǵı dene bolıp (kóz bólimi), sklera dep atalıwshı tıǵız aq túsli ximiyalıq qabıq ishine jaylasqan bolıp tabıladı. Skleranıń aldı tárepi ashıq bolıp, azmaz oyıs formaǵa iye boladı, onı múyiz yamasa shaxperde dep ataladı. Optikalıq kósher janınan kóriw nervi kirgen. Kóriw nervi bir millionǵa jaqın nerv talshıqlarınan shólkemlesken boladı. Nerv talshıqlarınıń tamamlanıw ushları kóz bóliminiń ishinde bolǵan perde retinde qaplap turadı.
Oǵan kózdiń tor perdesi yamasa retina dep ataladı. Nerv talshıqlarınıń tamamlanıw ushlarınıń formasına qaray, olardı kolbashalar yamasa tayaqshalar dep ataladı. Hár bir kózdiń tor perdesi 130 mln. tayaqshadan hám 7 mln. kolbashalardan shólkemlesken boladı. Kolbashalar jaqtılıqtı bayqaǵısh boladı. Hár bir nerv talasına bir yamasa bir neshe kolbashalar hám bir neshe gruppa tayaqshalar jalǵanǵan bolıp, olar birgelikte ulıwma jaqtılıq maydanın payda etedi. Kóz tóriniń bunday dúzilisinde kolbashalar deneniń mayda bólimlerin hám reńlerin jaqsı ajıratıwı ushın “kúndizgi” kórinisti, tayaqshalar joqarı dárejede jaqtılıqtı seziw qásiyeti menen “keshki” kóriwdi támiyinleydi. Tor perdediń kóz optikalıq oǵı ótken jayında sarı daq hám oraylıq tereńshe bar.
Tor perdeniń bul jerinde kolbashalardıń sanı eń joqarı boladı hám hár bir kolbaǵa kóriw nerviniń bólek talshıǵı aqırı menen jalǵanadı. Oraylıq tereńmuǵızdan keyin ashıq suyıqlıq penen tolǵan kóz kamerası jaylasqan. Kameranıń astında reńli perde jaylasqan bolıp, oǵan oq jay perde yamasa diafragma dep ataladı. Oq jay perde ortasında sańlaqsha bolıp, oǵan kóz qarashıǵI dep ataladı. Kóz qarashıǵinıń ólshemi kórsetilgenlikke baylanıslı túrde ózgerip, qarashıqtan ótip atırǵan jaqtılıq aǵımın basqarip turadı.
Kóz qarashiǵi arasında kóz gáwharı dep atalıwshı, eki táreplama oyıs linza sıyaqlı ashıq dene jaylasqan. Kóz múyizi, kamerası hám gáwharı birgelikte kózdiń optikalıq sistemasın quraydı. Kóz gáwharın uslap turǵan bulshıq etler kóz gáwharınıń oyıislıǵın ózgertip turıw qásiyetine iye. Bul qásiyet járdeminde kóz gáwharı kózdiń arqa diywalina kózden 10 sm den tap sheksiz aralıqqa shekem jaylasqan dene formasın fokuslaydi (yaǵnıy, kózdiń arqa diywalina deneniń kishireytirilgen formasın túsiredi). Kózdiń bul qásiyetine akkomodatsiya dep ataladı. Kóz bóliminiń arqa tárepinen onıń jumısınan uzaqlasqan tárepke kolbashalar siyreklesip tayaqshalar qalıńlasıp baradı.
Qadaǵalaw sorawları
1. Insannıń kóriw sisteması qanday ayrıqshalıqlarǵa iye?
2. Hár bir kózdiń tor perdesindegi tayaqshalar hám kolbashalardıń wazıypaları nelerden ibarat?
|
| |
