O’rnatilgan tizimlar O’quv uslubiy majmua

253 
Kerakli elementlar: 
Quyida keltirilgan kerakl komponentlar va elementlar virtual platformada 
mavjud va ulardan foydalaniladi.
➢ 
Tinkercad.com 
➢ 
Arduino UNO kontrolleri; 
➢ 
sxema yig‘ish uchun plata; 
➢ 
qarshilik 510 Om –8 dona; 
➢ 
74HC595 mikrosxema; 
➢ 
8 ta led lampa; 
➢ 
ikki uchida razyomlari bo‘lgan simlar. 
Laboratoriya ishini bajarish uchun qisqacha nazariy ma’lumotlar: 
Arduino Nano va UNO larning raqamli chiqishlari va ba’zi hollarda Arduino 
Mega ning ham oyoqchalari yetmay qolishi mumkin, agarda ko‘p sonli chiqishlarni 
boshqarish kerak bo‘lib qolsa. Bu holda 74HC595 mikrosxemani ishlatish mumkin. 
74HC595 mikrosxema-sakkiz razryadli ketma-ket 74HC595 mikrosxemani kiritishli 
registr, axborotni ketma-ket yoki parallel chiqarishli, qayd qilish triggerili va 
chiqishi uch holatli. 74HC595 mikrosxemaning ulanish nuqtalarining vazifasi 9.1-
chizmada ko‘rsatilgan. 
9.1-chizma. 74HC595mikrosxemasi 

254 
Bizga boshqarish uchun uchta oyoqchasi ham yetarlidir: SH_CP, ST_SP i DS. 
Qachonki SH_CP takt kirishida mantiqiy bir paydo bo‘lsa, registr DS axborotlar 
kirishidan bitni o‘qiydi va uni eng kichik razryadga yozadi. Takt kirishiga 
navbatdagi impuls kelganda barchasi takrorlanadi, faqat oldin yozilgan bit bitta 
razryadga suriladi, uning o‘rnini yangi kelgan bit egallaydi. Qachonki barcha 
sakkista bitlar to‘lsa va to‘qqizinchi takt impulsi kelgach, registr yana qaytatdan 
kichik razryaddan to‘ldirishni boshlaydi va barchasi yangitdan takrorlanadi. Q0...Q7 
chiqishilarida axborotlar paydo bo‘lishi uchun ularni “qayd” qilish kerak. Buning 
uchun ST_SP kirishiga mantiqiy bir berilishi kerak. Chiqishlarida axborotlar 
o‘zgarishi uchun ularni “qayd” qilish kerak bo‘ladi [2]. 
“Q7" chiqish suruvchi registrlarni ketma-ket ulash (kaskadlash) uchun 
mo‘ljallangan. Bunday ulanishda birinchi registrdagi bitlar keyingi ulangan registrga 
surilib o‘tadilar, undan keyingisiga va xokazo. Shunday qilib, ikkita 8-bitli 
registrlardan iborat kaskad bitta 16 – razryadli suruvchi registr kabi ishlaydi. 
Xohlagancha registrlarni shu kabi ulash mumkin. Keyingi mashg‘ulotda 74HC595 
mikrosxemasini kaskadli ulash ko‘rib chiqiladi, bu mashg‘ulotda faqat bitta 
mikrosxema ishlatiladi 74HC595 mikrosxemasini 8 ta chiqishlari matritsani 8 ta 
segmentiga ulanadi, ulanish razryadlarini tanlash uchun matritsani 4 ta chiqishi 
Arduino ning platasiga ulanadi [2].

Download 2,55 Mb.