O’zbekiston Respublikasi Axborot Texnologiyalari va Kommunikatsiyalarini rivojlantirish vazirligi Muhammad al-Xorazmiy nomidagi Toshkent Axborot Texnologiyalari Universiteti kibrxavfsizlik fanidan

 Node.js hodisalarni boshqaruvchi va blokirovka qilinmaydigan kirish/ chiqishsiz asenxron) dasturlarga asoslangan.

Node.js

• 1996- yilda Netscape server tomonidagi JavaScript- SSJS) [6][7] ni yaratishga harakat qildi, ammo texnologiya keng qo’llanilmadi.
•  Rayan Dahl, Node.js yaratuvchisi Node is 2009-yilda Rayan Dal tomonidan ishlab chiqilgan bo’lib, ikki yil davomida serverlar tomonidan web-komponentlarni yaratish bo’yicha tajriba o’tkazgandan so’ng yaratilgan.
• O’z tadqiqotlari davomida u oqimlarga asoslangan parallelizmning an’anaviy o’rniga voqealarga yo’naltirilgan tizimlarga murojaat qilish kerak degan xulosaga keldi. Ushbu model soddaligi, arzon xarajatlar (“ ulanishga bitta oqim” mafkurasi bilan solishtirganda) va tezligi tufayli tanlangan. 
•  Node maqsadi “kengaytiriladigan tarmoq serverlarini yaratishning oson usulini” taklif qilishdir.

Nodejs kodlarga misollar: HTTP-serverni yaratuvchi va ishga tushurib Hello World chiqaruvchi kod.

TCP-server yaratishga misol:

Node JS ning xususiyatlari Node JS ni dasturiy ta’minot arxitektorlarining birinchi tanloviga aylantiradigan ba’zi muhim xususiyatlar:

• Assenxron va voqea bilan boshqariladigan – Node JS kutubxonasining barcha API lari asenxro, ya’ni bloklanmagan. Aslida bu Node JS ga asoslangan server hech qachon ma’lumotni qaytarish uchun API ni kutmaydi degan ma’noni anglatadi. Server uni chaqirgandan so’ng keying API ga o’tadi va Node JS hodisalari to’g’risida xabar berish mexanizmi serverga oldingi API qo’ng’iroqlaridan javob olishga yordam beradi
• Juda tez- Node JS kutubxonasi Google Chrome brauzerining V8 JavaScript dvigatelida juda tez bajariladi.
• Buferlash yo’q – Node JS dasturlari hech qachon ma’lumotni buffer qilmaydi. Ushbu dasturlar shunchaki ma’lumotlarni yig’ib oladi.
• Litsenziya – Node JS MIT litsenziyasi ostida chiqariladi.

Node JS dan kim foydalanadi ?

• Quyida githab wiki da Node JS dan foydalanayotgan loyihalar, dasturlar va kompaniyalarning to’liq ro’yhati keltirilgan. Ushbu ro’yhatga ebay, General Electric, GoDaddy, Microsoft, PayPal, Uber, Wikipins, Yahoo! Va bir nechta ismlarni aytib beradigan Yammer kiradi.

Node JS qayerda ishlatiladi? Quyida Node JS ning o’zini mukammal texnologik hamkori sifatida ko’rsatadigan sohalar keltirilgan:

• I/O ulangan ilovalar
• Ma’lumot uzatish ilovalari
• Real vaqt rejimida ma’lumotlar zichligi (DIRT)
• JSON API-lariga asoslangan ilovalar
• Yagona sahifali dasturlar

Xulosa:

• Men bu mustaqil ishini bajarish davomida web dasturlash faning bir qismiga aylangan Node JS haiqida ko’p bilimlarni egallab oldim. Uning xusuiyatlari va imkoniyatlarini va qayerda qanday ishlatilishi, shuningdek qachon esa undan foydalanmaslik kerakligini bilib olaman..

Foydalanilgan adabiyotlar ro’yhati:

• w3schools.com sayti
• medium.com sayti
• wikipediya.org

E’TIBORINGIZ UCHUN RAHMAT !